ENCYKLOPEDIA BIBLIJNA / Tłumaczenie i opracowanie - K. Wojnikiewicz / Daniel2010.eu

JAABES (on sprawia ból – 1Krn.4:9-10). Z plemienia Judy. Prosił on Boga, żeby Pan zachował go od wszelkiego zła. I Bóg spełnił jego prośbę. Lecz Jaabes był znakomitszy niż jego bracia, chociaż nie jest wiadomo, kim byli jego bracia.

JAAKAN (krzywy). Imię osób:
  1. Jaakan (1Krn.1:42) - Edomita, syn Esera, z potomków Ezawa;
  2. Jaakan (1Krn.5:13) - jeden z siedmiu naczelników plemienia Gada, żyjących w Baszanie.

JAAKOBA (trzymający za piętę – 1Krn.4:36). Jeden z książąt w swoim rodzie, z plemienia Symeona.

JAALA (gazela – Ezd.2:56; Ne.7:58). Synowie Jaali są wymienieni wśród potomków sług świątynnych i niewolników Salomona, którzy powrócili z Nehemiaszem z Babilonu.

JAANAI (odpowiadający – 1Krn.5:12). Jeden z naczelników w plemieniu Gada, w czasach Jotama, króla Judzkiego, i Jeroboama, króla izraelskiego.

JAAR (plaster miodu lub las, gęstwina leśna – Ps.132:6). Nazwa miasta Kiriat-Jearim, w którym, w domu Abinadaba, znajdowała się przez jakiś czas Skrzynia Przymierza (1Sm.7:1), przeniesiona stąd przez Dawida do Jeruzalemu (1Krn.13; 15).

JAARA (leśniczy – 1Krn.9:42). Potomek Saula, syn Achaza z plemienia Beniamina. W 1Krn.8:36 nazywa się Jehoadda.

JAARESZJASZ (Jahwe żywi – 1Krn.8:27). Beniamita, jeden z synów Jerochama, wymieniony jako naczelnik rodu w tym plemieniu.

JAASAJ (Jahwe wprawia w ruch – Ezd.10:37). Z potomków Baniego, mający żonę obcoplemienną, którą odprawił w czasach Ezdrasza.

JAASJEL (Bóg działa). Imię osób:
  1. Jaasjel (1Krn.11:46) - z Soby, dzielny rycerz Dawida;
  2. Jaasjel (1Krn.27:21) - Beniamita, syn Abnera, naczelnik w swoim plemieniu w czasach Dawida.

JAAZANIASZ (Jahwe wysłuchuje). Imię osób:
  1. Jaazaniasz (2Krl.25:23) - dowódca wojska, syn Maalatczyka, wraz ze swoimi ludźmi przybył razem z innymi dowódcami do Gedaliasza, do Mispy, gdy dowiedział się, iż ten został namiestnikiem w ziemi judzkiej;
  2. Jaazaniasz (Je.35:3) - syn Jeremiasza, naczelnik bractwa Rekabitów;
  3. Jaazaniasz (Ez.8:11) - syn Szafana, spośród starszych domu izraelskiego, którego Ezechiel widział w widzeniu razem z innymi, stojącymi z kadzielnicami przed obrazami wizerunków nieczystych zwierząt i innych bałwanów, na ścianach swoich pokoi;
  4. Jaazaniasz (Ez.11:1) - z przywódców ludu, syn Azzura, któremu Ezechiel groził karą za to, że knuł z innymi zło i dawał złe rady innym.

JAAZJASZ (Jahwe pociesza – 1Krn.24:26-27). Syn Merariego, syna Lewiego, naczelnik rodu w tym plemieniu.

JAAZJEL (pocieszenie Boże – 1Krn.15:18). Jeden z Lewitów drugiego stopnia, biorący udział w grze na instrumentach muzycznych w czasie przenoszenia Skrzyni Przymierza z domu Obeda Edomczyka. W wersecie 20 nazywa się Azjel. (Patrz Azjel).

JABAL (strumień – 1M.4:20). Syn Lamecha i Ady, który był praojcem mieszkających w namiotach i przy trzodach. Abel był pierwszym pasterzem owiec, zaś Jabal prawdopodobnie był pierwszy, który miał różne stada, z którymi przechodził z miejsca na miejsce i w ten sposób dał początek pasterskiemu i koczowniczemu życiu.

Namioty ze stadami Jabala

JABBOK (wylanie – 1M.32:22-24. Strumień lub potok, wschodni dopływ Jordanu. Tutaj odbyła się tajemnicza walka patriarchy Jakuba z Bogiem. W 5M.3:16 jest wymieniony jako granica z Ammonitami; lecz w czasach Mojżesza był on granicą ziem Sychona, króla Amorejczyków (Joz.12:2). W pewnych okresach roku w niektórych miejscach potok zwykle wysycha, lecz nigdy nie wysycha nawet w lecie w dolnej swojej części.

JABESZ (suchy). Nazwa miasta i imię osoby:
  1. Jabesz (1Krn.2:55) - miasto w ziemi plemienia Judy, w którym mieszkały rodziny pisarzy;
  2. Jabesz (2Krl.15:10 - ojciec Szalluma, który uknuł spisek przeciwko Zachariaszowi, królowi izraelskiemu, synowi Jeroboama, i zabił go. Sam został po nim królem.

JABIN (on jest rozważny, mądry). Imię osób:
  1. Jabin (Joz.11:1) - król Chasoru, zamieszkujący miasto Chasor, będące stolicą wszystkich północnych ziem Kanaanu. Zawarł on przymierze z innymi królami kananejskimi przeciwko Jozuemu. Ich wojska, zebrane w jednym miejscu, były jak piasek na brzegu morskim (w.4). Rozbili się oni obozem nad wodami Merom. Tutaj Jozue, według Bożego nakazu, niepostrzeżenie napadł na nich i pokonał, tak iż nikt z nich nie pozostał; ich konie zostały okulawione, a wozy spalone. Wracając z pościgu nieprzyjaciela, Jozue zajął Chasor i spalił, zaś króla i mieszkańców zabił (Joz.11:1-14);
  2. Jabin (Sdz.4:23; Ps.83:10) - inny król Chasoru, ciemiężący Izraela przez 20 lat, którego dowódca, Sysera, został pokonany przez Baraka na górze Tabor, nad potokiem Kiszon (patrz Barak i Debora). O tym wydarzeniu mówi się też w Psalmie Dawida (83:10).

JABŁOŃ (Pnp.2:3; Joel.1:12). Jabłoń była drzewem bardzo rzadkim na Wschodzie, a jabłka nie były ładne i nie miały przyjemnego zapachu. W tym odniesieniu one mało odpowiadają wyobrażeniu w Piśmie Świętym. Zaś cytrynowe lub pomarańczowe drzewo, przeciwnie, całkowicie odpowiada temu, co mówi się w PnP o jego pięknie, wonnym zapachu i przyjemnym smaku. Inni zaś rozumieją pod tą nazwą drzewo pomarańczy. Złote jabłko na srebrnych czaszach (Prz.25:11) - jest to przenośnia, w której mądra rada w odpowiednim czasie, porównana jest do smacznego owocu w srebrnej czaszy.
JABNEEL (on [Bóg] pozwala budować). Nazwa miast:
  1. Jabneel (Joz.15:11) - miasto w ziemi plemienia Judy. Tożsame z Jabne w 2Krn.26:6;
  2. Jabneel (Joz.19:33) - miasto w ziemi plemienia Naftaliego. Położenie jego nie jest znane.

JACHAS (udeptany plac – 4M.21:23). Miasto moabickie, leżące prawdopodobnie na wschód od Morza Martwego, na granicy Moabu, na pustyni. W pobliżu tego miasta Izraelici pokonali Sychona, króla amorejskiego. Należało później do plemienia Rubena, oddane Lewitom. w Joz.13:18 nazywa się Jachsa.

JACHAT (on [Bóg] zabiera). Imię osób:
  1. Jachat (1Krn.4:2) - syn Reajasza i ojciec Achumaja oraz Lahada, prawnuk Judy;
  2. Jachat (1Krn.6:5) - Lewita, syn Libniego, syna Gerszona, prawnuk Lewiego;
  3. Jachat (1Krn.23:10) - Lewita, Gerszonita, syn Szimejego;
  4. Jachat (1Krn.24:22) - Lewita, syn Szelomota, z potomków Ishara, syna Kahata, syna Lewiego;
  5. Jachat (2Krn.34:12) - Lewita, Meraryta, jeden z nadzorców robotników podczas prac budowlanych w świątyni Bożej, za panowania Jozjasza.

JACHAZIEL (Bóg patrzy). Imię osób:
  1. Jachaziel (1Krn.16:6) - kapłan, który trąbił przy Skrzyni Przymierza podczas jej sprowadzenia do Jeruzalemu w czasach króla Dawida;
  2. Jachaziel (2Krn.20:14) - Lewita, syn Zachariasza, potomek Asafa, który przepowiedział w natchnieniu Bożym zwycięstwo Jehoszafata nad Ammonitami i Moabitami;
  3. Jachaziel (Ezd.8:5) - z potomków Szekaniasza, ojciec osoby, która z 300 mężczyznami wyruszyła z Ezdraszem z Babilonu za panowania króla Artakserksesa do Jeruzalemu.

JACHAZJEL (Bóg jest objawicielem, Bóg udziela). Imię osób:
  1. Jachazjel (1Krn.12:5) - Beniamita, jeden z dzielnych rycerzy Dawida, którzy przyłączyli się do niego w Syklag;
  2. Jachazjel (1Krn.23:19) - Lewita, z synów Hebrona, syna Kahata, syna Lewiego.

JACHDIEL (Bóg raduje – 1Krn.5:24). Jeden z naczelników w połowie plemienia Manassesa.

JACHDO (zjednoczony – 1Krn.5:14). Potomek Gada, syn Buza, wymieniony w rodowodzie.

JACHIN (on umacnia, zakłada). Imię osób i nazwa kolumny:
  1. Jachin (1M.46:10) - syn Symeona, który przybył do Egiptu z Jakubem, który w 1Krn.4:24 nazywa się Jarib;
  2. Jachin (1Krl.7:21) - nazwa jednej z dwóch kolumn z brązu, postawionych przez Salomona w przedsionku świątyni;
  3. Jachin (1Krn.9:10 - kapłan, który po powrocie z niewoli babilońskiej osiedlił się w dziedzicznej swojej własności;
  4. Jachin (1Krn.24:17) - naczelnik 21 grupy kapłańskiej w czasach Dawida.

JACHLEEL (poleganie na Bogu – 1M.46:14). Jeden z synów Zebulona, który dał początek Jachleelitom.

JACHMAI (Jahwe ochrania – 1Krn.7:2). Syn Toli, wnuk Issachara. Jeden z naczelników rodu Issachara.

JACHSEEL (Bóg przydziela – 1M.46:24). Pierwszy syn Naftaliego, syna patriarchy Jakuba i Bilhy, służącej Racheli.

JACHZEJASZ (Jahwe patrzy – Ezd.10:15). Syn Tikwy. po powrocie z niewoli babilońskiej wielu Żydów, nawet niektórzy z synów kapłańskich, przyprowadzili z sobą do Jerozolimy żony obcoplemienne i dzieci, które mieli z nimi. Kapłan Ezdrasz, w trosce o błogosławieństwo ludu, uważał za konieczne uwolnienie ludu od obcoplemiennych, aby odwrócić od siebie srogi gniew naszego Boga z powodu tej sprawy. Z tym zgodzili się starsi i lud. Jonatan i Jachzejasz sprzeciwili się temu, poparli ich Meszullam i Lewita Szabbetaj.

JACHZERA (Jahwe patrzy – 1Krn.9:12). Kapłan z rodu Immera, przodek Maasaja. W Ne.11:13 nazywa się Achzaj.

JAD (5M.29:17; 32:24,33; Oz.10:4; Ps.140:4). Substancja z królestwa zwierząt lub mineralnego i roślinnego, działanie której szybko zabija życie organiczne i powoduje śmierć. W przenośnym znaczeniu pod właściwościami jadu w Piśmie Świętym przedstawia się gorzkie, smutne słowa, zły język, złe serce jako jad niszczący zdrowie i życie bliźniego, oczywiście nie tak szybko jak rzeczywisty jad. Słowa potwarcy są jak łakocie; spływają gładko w głąb ciała. Ten, kto nienawidzi, udaje wargami innego, lecz w sercu knuje podstęp; nie wierz mu, choć odzywa się miłym głosem, gdyż siedem obrzydliwości jest w jego sercu (Prz.26:22-25). Grobem otwartym jest ich gardło, językami swoimi knują zdradę, jad żmij pod ich wargami (Rz.3:13).

JADA (zaznajomiony – 1Krn.2:28,32). Jeden z synów Onama, wymieniony w rodowodzie Judy.

JADDAJ (umiłowany Boga – Ezd.10:43). Z potomków Nebo, mający żonę obcoplemienna, którą odprawił w czasach Ezdrasza.

JADDUA (znany). Imię osób:
  1. Jaddua (Ne.10:22) - jeden z naczelników ludu, który podpisał umowę posłuszeństwa Bogu w czasach Nehemiasza;
  2. Jaddua (Ne.12:11,22) - syn i następca arcykapłana Jonatana, ostatni z arcykapłanów, żyjących w czasach Dariusza, króla perskiego i Aleksandra, króla macedońskiego.

JADON (władca lub sędzia – Ne.3:7). Meronotyta, który w czasach Nehemiasza pomagał naprawiać mur Jeruzalemu razem z mieszkańcami Gibeonu i Mispy.

JAEL (wspinający się, koziorożec – Sdz.4:18; 21:5-6,24). Żona Chebera Kenity, która zabiła Syserę, dowódcę Jabina, króla Chasoru (patrz Jabin). Kiedy Sysera uciekał po porażce w pobliżu góry Tabor, Jael wyszła mu na spotkanie, zaprosiła do swojego namiotu, przykryła go zasłoną i napoiła mlekiem; później, kiedy mocno spał ze zmęczenia, wbiła palik w skroń jego i pokazała ciało Barakowi (Sdz.4). Jej czyn jest na zawsze uwieczniony w triumfalnej pieśni Baraka i Debory (Sdz.5). (Patrz Barak i Debora).

JAEZER (miejsce otoczone płotem – 4M.21:32). Według nieco zmienionej pisowni (Jazer): on (bóg) pomaga. To miasto leżało na wschód od Jordanu w pobliżu Gileadu. W czasach Mojżesza zostało zdobyte przez Izraelitów, zniszczone przez nich i później odbudowane przez Gadytów (4M32:35). Jeszcze później zostało oddane Lewitom, potomkom Merariego Joz.21:38-39). Niektórzy prorocy uważali to miasto za moabickie; w 4M. nazywa się ono ziemią, tj. okręgiem lub okolicą Jazer (4M.32:1). Prorocy Izajasz i Jeremiasz mówią o wspaniałym krzewie winnym Sibmy w Jaezer lub Jazer, którego pędy rozrastały się aż do morza (Iz.16:8-10; Je.48:32-33).


Jafa
JAFA (gr. Joppe: piękność – Dz.10:8). Miasto zwane też Jafo – Joz.19:46; Jaffa – Jon.1:3; Joppa – Dz.10:5). Jest jednym z najstarszych miast Małej Azji, położone na piaszczystym wzniesieniu i pierwotnie należące do plemienia Dana. Leży na północno zachodnim brzegu Morza Śródziemnego między Cezareą i Gazą. W czasach Salomona Jafa była portem Jeruzalemu (2Krn.2:15) i chyba zawsze miała ogromne znaczenie w handlowym znaczeniu (Ezd.3:7; Jon.1:3). W czasach Salomona do Jafy spławiano tratwami drzewo cedrowe z gór Libanu, potrzebne do budowy świątyni. Tutaj prorok Jonasz wsiadł na statek i odpłynął do Tarszyszu, zamiast iść z kazaniem do Niniwy. W Jafie (Joppie) apostoł Piotr wskrzesił Tabitę i parę dni przebywał w domu Szymona garbarza; tutaj miał on widzenie, dotyczące Kościoła z pogan (Dz.10:9-20; 11).

JAFET (rozpostarty, rozsiewacz – 1M.10:1-2; 1Krn.1:5). Jeden z trzech synów Noego. Tak jak jego bracia był żonaty lecz nie miał dzieci do czasu potopu; zaś po potopie miał siedmiu synów. Potomkowie Jafeta zasiedlili Europę i północno wschodnią Azję. W prorockim błogosławieństwie jego ojca była mu obiecana przestrzeń szeroka, w następujących i interesujących słowach, że jego potomkowie zamieszkają w namiotach Sema (1M.9:27), tzn. nie jako zwycięzcy, lecz jako uczestnicy błogosławieństwa, które Noe przepowiedział Semowi.

JAFIA (błyszczący). Nazwa miasta i imię osoby:
  1. Jafia (Joz.19:12) - miasto w ziemi plemienia Zebulona;
  2. Jafia (2Sm.5:15) - syn Dawida, który urodził się w Jeruzalem.

JAFLET (on [Bóg] ratuje – 1Krn.7:32-3). Syn Chebera i wnuk Berii, syna Asera.

JAFLETYCI (Joz.16:3). Nazwa ludu Efletytów z gór Efraima, który nie wywodzi się od Jafleta, syna Chebera. Zamieszkiwali oni przygraniczny obszar plemienia Efraima, między Atarot i Bet-Choron.

JAGUR (gospoda, zajazd – Joz.15:21). Miasto na południu ziemi plemienia Judy, od strony Edomu.

JAHWE (Jestem – 2M.3:14). Jedno z imion Bożych, wielkie i święte, oznaczające samo istnienie, wieczność i niezmienność istoty Bożej; imię Tego, który był, jest i będzie, i który sam powiedział o sobie: Ja, Pan, jestem pierwszy i Ja też będę z ostatnimi (Iz 41:4). Jam jest Alfa i Omega, on pierwszy i ostatni (Ob.1:11 BG). Z bojaźni przed tym imieniem, Izraelici w starożytności nie wypowiadali go i zamieniali je na Adonai lub Elohim (Pan). Według żydowskiej tradycji, słowo Jahwe wypowiadał tylko jeden arcykapłan i przy tym tylko raz w roku, w miejscu najświętszym. Jestem, który jestem – powiedział Bóg do Mojżesza, posyłając go do synów izraelskich. Tak powiesz do synów izraelskich: „Jestem” (Jahwe) posłał mnie do was! (2M.3:14). To jest imię moje na wieki i tak mnie nazywać będą po wszystkie pokolenia (w.15). Przy czym imię Jahwe w pełnej lub skróconej formie spotykamy w wielu imionach własnych osób, które wymienia Biblia.

JAHWE IRE (Pan zaopatruje – 1M.22:14). Abraham nazwał tak miejsce na górze Moria, gdzie miał złożyć w ofierze swojego syna Izaaka. Na pytanie Izaaka: Gdzie jest jagnię na całopalenie? – Abraham odpowiedział: Bóg upatrzy sobie jagnię na całopalenie, synu mój. Później nazwał to miejsce Jahwe Ire.

JAHWE NISSI (Pan sztandarem moim – 2M.17:15). Mojżesz nazwał tak ołtarz, który zbudował w Refidim, po pokonaniu Amalekitów.

JAHWE SZALOM (Pan jest pokojem – Sdz.6:24). Nazwa nadana ołtarzowi przez Gedeona w Ofrze, na pamiątkę przywitania, z jakim zwrócił się do niego anioł Jahwe: Pokój z tobą. Ten ołtarz istniał jeszcze w czasach pisania księgi Sędziów.

JAIEL (skarb Boży – 2Krn.20:14). Lewita z potomków Asafa, żyjący w czasach panowania Jehoszafata.

JAIR (on [Bóg] oświeca). Imię osób:
  1. Jair (4M.32:41 - syn Manassesa, zajął cały obwód Argob aż do granicy Geszurytów i Maachatytów. Tę część Baszanu nazwał od swego imienia: „Sioła Jaira” (5M.3:14);
  2. Jair (Sdz.10:3-5) - Gileadczyk, sędzia Izraela, następca Toli i być może jego potomek. Sędzią był 22 lata i miał 30 synów, którzy władali 30 miastami w Gileadzie i wszyscy jeździli na 30 osłach, według zwyczaju statecznych ludzi tamtych czasów. Pochowano go w Kamon;
  3. Jair (1Krn.20:5) - ojciec Elchanana, jednego z dzielnych rycerzy Dawida;
  4. Jair (Est.2:5) - syn Szimejego, ojciec Mordochaja, z plemienia Beniamina;
  5. Jair (Mt.9:18; Mk.5:22; Łk.8:4) - przełożony synagogi, którego córkę Pan Jezus wzbudził z martwych.

JAIRYTA (2Sm.20:26). Tak nazywał się kapłan Ira w czasach Dawida, lecz dlaczego, nie wiadomo. Być może z powodu swojego pochodzenia z osad Jaira, leżących z drugiej strony Jordanu w Gileadzie lub Baszanie, i należących do potomków Jaira (4M.32:41 i inne).

JAJKO (5M.22:6). Jajka zwykle są znoszone przez różne ptaki: kury, strusie, kuropatwy i inne. Z nich, po wysiedzeniu, wykluwają się pisklęta. Niektóre rodzaje jajek są smacznym i pożywnym pokarmem dla ludzi. W 5M.22:6-7 mówi się: Jeżeli natkniesz się w drodze na ptasie gniazdo na drzewie lub na ziemi, z pisklętami lub z jajkami, a matka wysiaduje pisklęta lub jajka, nie zabierzesz matki z młodymi, lecz wypuścisz matkę, a młode weźmiesz sobie, aby ci się dobrze powodziło i abyś żył długo. To mądre postanowienie prawodawcy zbieżne jest w swoim charakterze z tą konieczną troską, którą powinien mieć każdy z nas w odniesieniu do zwierząt i ich młodych. Nie zabijajcie tego samego dnia krowy lub owcy wraz z jego młodym - mówi się w 3M.22:28. Słowo jajko spotykamy w Ewangelii wg Łukasza (11:11-12): Gdzież jest taki ojciec pośród was - mówi Zbawiciel - który, gdy syn będzie go prosił o chleb, da mu kamień? Albo gdy będzie go prosił o rybę, da mu zamiast ryby węża? Albo gdy będzie go prosił o jajo, da mu skorpiona?

JAKE (pilnujący się, dlatego pobożny – Prz.30:1). Ojciec Agura, jednego z mędrców, żyjącego w czasach Salomona, który wsławił się swoimi mądrymi wypowiedziami.

JAKIM (on [Bóg] prostuje). Imię osób:
  1. Jakim (1Krn.8:19) - syn Szimejego, wymieniony w rodowodzie Beniamina;
  2. Jakim (1Krn.24:12) - z Lewitów, potomków Aarona, w czasach Dawida wylosował 12 grupę, która służyła w świątyni.

JAKUB (niech Bóg chroni). Imię osób:
  1. Jakub (1M.25:26-34 i inne) - patriarcha, protoplasta narodu izraelskiego, młodszy syn Izaaka, nazywany inaczej Izrael. Jego historia wyłożona jest w 1M. (25, 27-50 rozdz.). Jakub był synem Izaaka i Rebeki oraz bratem Ezawa. Obaj byli bliźniakami. A gdy nadszedł czas porodu (Rebeki), okazało się, że w jej łonie były bliźnięta. I wyszedł pierwszy, rudy, cały jak płaszcz włochaty; i nazwano go Ezaw. Następnie wyszedł brat jego, a ręką swą trzymał za piętę Ezawa; i nazwano go Jakub. Izaak zaś miał sześćdziesiąt lat, gdy ich zrodził. A gdy chłopcy wyrośli, Ezaw był mężem biegłym w myślistwie i żył na stepie. Jakub zaś był mężem spokojnym, mieszkającym w namiotach (1M.25:24-27). Jakub był ulubieńcem Rebeki, swojej matki, i jej sugestie miały na niego niekiedy mocny wpływ w niektórych ważnych przypadkach jego życia. Pierwsze objawy jego samodzielnego życia, o którym mówi nam 1M., wskazują jakby na pewna chytrość w jego charakterze. Ezaw wrócił do domu z pola głodny, a Jakub zaproponował mu sprzedanie swego pierworodztwa za chleb i nalewkę z soczewicy (1M.25:29-34). W innym przypadku, idąc za namową swojej matki, wyłudził od swojego ojca Izaaka błogosławieństwo, przeznaczone dla jego pierworodnego, Ezawa. (1M.27:1-40).Później, wskutek ostatniego czynu, musiał uciekać i, zgodnie z pragnieniem swojej matki, udał się do Mezopotamii, do Haranu, do swojego wujka Labana. Przed wyruszeniem w drogę Izaak błogosławił Jakuba i nakazał mu, żeby poszukał sobie żony wśród córek Labana (1M.28:1-5). W drodze do Haranu Jakub miał cudowne widzenie. Widział we śnie tajemniczą drabinę, łączącą niebo z ziemią, i były mu obiecane błogosławieństwa Boże, dane Abrahamowi, a szczególnie opieka w życiu (1M.28:10,22). Po przybyciu Jakuba do Haranu, Laban przyjął go przychylnie. Zgodził się on służyć u Labana siedem lat za jego młodszą córkę, Rachelę. Lecz gdy minęło siedem lat, Laban podstępnie za niego swoją starszą córkę, Leę, zamiast młodszej. Jakub zgodził się służyć jeszcze siedem lat za Rachelę. Otrzymał ją za żonę i potem jeszcze przez jakiś czas pozostawał na służbie u Labana za umówioną zapłatę z bydła i bardzo wzbogacił się; prócz Lei i Racheli, Jakub wziął sobie jako nałożnice dwie służące, Zylpę i Bilhę, i w ten sposób z nimi czterema miał 12 synów i jedną córkę, Dinę (1M.29; 30:1; 35:16-19). W końcu, po 20 latach pobytu w Mezopotamii, widząc że Laban zaczyna zazdrościć jego dobrobytu, Jakub potajemnie odszedł z jego domu ze swoją rodziną i ze wszystkim co miał, i skierował się do ziemi kananejskiej. Dowiedziawszy się o tym, Laban wyruszył za nim w pogoń i dogonił go na górze Gilead. Starał się, chociaż na próżno, odzyskać chociażby swoje bożki domowe, które bałwochwalczo czcił i które zabrała od niego Rachela, ukrywszy je pod siodłem swojego wielbłąda. Sprawa zakończyła się pojednaniem i Jakub miał możliwość kontynuować dalszą podróż (1M.30:25-43; 33). W Machanaim bóg wzmocnił Jakuba – spotkali go aniołowie Boży; lecz pomimo tego, w miarę zbliżania się do ojczyzny, odczuwał w sercu mimowolny lęk, bojąc się spotkania ze swoim bratem Ezawem, którego gniew, jak myślał, jeszcze nie wygasł zupełnie. W pobliżu potoku Jabbok, w nocy, wytrzymał tajemniczą walkę z Bogiem, otrzymał nowe imię Izrael (walczący z Bogiem) i nazwał to miejsce Peniel, mówiąc: Oglądałem Boga twarzą w twarz, a jednak ocalało życie moje (1M.32). Spotkanie Jakuba z jego bratem Ezawem odbyło się w spokoju i miłości. Gdy Jakub dotarł do Sukkot, zbudował tam sobie dom, lecz później wyruszył do miasta Sychem, w pobliżu którego rozbił obóz, kupił sobie część pola i zbudował na nim ołtarz dla Pana. Po nieszczęśliwym wydarzeniu, zhańbieniu jego córki Diny przez księcia z Sychem, i okrutnej zemście na mieszkańcach Sychem jej braci, Symeona i Lewiego, Jakub według nakazu Bożego z całą rodziną wybrał się do Betel. Lecz przed wyruszeniem w drogę, nakazał wszystkim, którzy z nim byli, żeby pozbyli się obcych bogów, oczyścili i zmienili swoje szaty. Betel był miejscem nowych objawień łaski Bożej w stosunku do Jakuba. W czasie podróży z Betelu, ukochana żona Jakuba, Rachela, zmarła podczas porodu, urodziwszy mu syna Beniamina, i została pochowana przy drodze do Efraty, czyli do Betlejemu. Izaak jeszcze żył, mając 180 lat, kiedy Jakub odwiedził go w Hebronie, gdzie zaraz szybko zmarł. A pochowali go synowie jego Ezaw i Jakub (1M.35). Potem Jakub zwyczajnie mieszkał w ziemi kananejskiej, lecz Biblia nie mówi, w jakim konkretnie miejscu. Okrucieństwo synów Jakuba, którzy sprzedali umiłowanego jego syna Józefa do Egiptu, było dla niego źródłem gorzkiego smutku i bólu (1M.37). Głód w ziemi kananejskiej i dwukrotna podróż jego synów do Egiptu po zboże, też przyczyniły mu niemało niepokoju i goryczy. Lecz oto w końcu został pocieszony radosną wiadomością, że Józef żyje, i na jego prośbę podjął podróż do Egiptu (1M.42; 45). W drodze do Egiptu otrzymał nowy znak Bożego błogosławieństwa, w Beer-Szebie, i w końcu przybył do Egiptu z całym swoim domem. Radował się synem, przez długi czas uważanym za utraconego. Wyjechawszy na spotkanie swego ojca w Goszen, Józef rzucił się na jego szyję i długo płakał. Wtedy rzekł Izrael do Józefa: Teraz mogę już umrzeć, skoro ujrzałem ciebie, że jeszcze żyjesz (1M.46:29-30). Przedstawiony faraonowi w Egipcie, Jakub został przyjęty przez niego bardzo łaskawie. Ile jest lat życia twego? – zapytał Jakuba faraon. Czas mojego pielgrzymowania – odpowiedział Jakub – wynosi sto trzydzieści lat. Krótki i zły był czas życia mojego i nie dosięgnął lat życia ojców moich w czasie ich pielgrzymowania (1M.48:8-10). Potem pobłogosławił Jakub faraona i wyszedł od faraona. Według rozporządzenia faraona Jakub ze wszystkimi synami i domem swoim osiedlił się w najlepszej części Egiptu, w ziemi Ramses, i pozostawał tam do samej śmierci swojej, która nastąpiła po 17 latach po przybyciu do Egiptu (1M.47). Przed swoją śmiercią błogosławił on synów Józefa, nakazał pochować siebie w Hebronie, i na łożu śmierci wypowiedział uroczyste prorockie błogosławieństwa dla wszystkich synów swoich (1M.47:29-31; 48; 49). Po jego śmierci jego ciało zabalsamowano i przewieziono do ziemi kananejskiej, do Hebronu. Zostało pogrzebane w jaskini na polu Machpela, zgodnie z jego życzeniem (1M.50;1-13). W powyższym, krótkim zarysie historycznym życia Jakuba, nie można nie zauważyć, że był on jednym z większych patriarchów kościoła starotestamentowego. Wielokrotne próby i nieszczęścia w swoim życiu, zawsze znosił z niezachwianą ufnością w Boga, z cierpliwością i oddaniem Opatrzności Bożej, i niezmiennym poleganiem na Nim we wszystkich okolicznościach swego życia; dlatego też we wszystkich innych księgach Biblii, imię Jakuba ma bardzo duże znaczenie: czy użyte jest w znaczeniu jego potomków, czy izraelskiego ludu, czy ludu Bożego itp. Jeszcze częściej spotyka się w Biblii drugie i znakomitsze imię, które Jakub otrzymał podczas tajemniczej walki z niebiańskim przeciwnikiem – imię Izrael. Abrahama zwykle uważa się za ojca wierzących, lecz Jakub lub Izrael stał się, tak mówiąc, symbolem albo przedstawicielem całego Kościoła Bożego na ziemi. Słowa: Jakub, nasienie Jakuba, dzieci Jakuba – często używane są w stosunku do całej społeczności prawdziwie wierzących na ziemi (5M.33:10; Ps.14:7 i inne). Nowym Izraelem często nazywany jest nowotestamentowy Kościół chrześcijański, założony na ziemi przez Pana Jezusa Chrystusa i Jego apostołów;
  2. Jakub (Mt.4:21; Mk.1:19) - syn Zebedeusza i brat ewangelisty Jana. Najpierw zajmował się razem z ojcem i bratem łowieniem ryb na jeziorze Genezaret. Apostoł Jakub był obecny przy niektórych ważniejszych wydarzeniach w życiu Zbawiciela. Razem z Piotrem i Janem był świadkiem Jego przemienienia na górze Tabor. Był obecny przy wskrzeszeniu z martwych córki Jaira i był w ogrodzie Getsemane razem z Panem przed Jego aresztowaniem. Apostoł Jakub miał charakter energiczny, był niezachwiany, zdecydowany i za swoją gorliwość Bożą skazany na śmierć przez Heroda (42-44 r.), przez ścięcie głowy (Dz.12:2). W ten sposób wykonała się przepowiednia Zbawiciela (Łk.21:16). Był pierwszym męczennikiem między apostołami, padł ofiarą żydowskiej nienawiści i okrucieństwa. W odróżnieniu od Jakuba Młodszego, zwykle nazywany jest Jakubem Starszym;
  3. Jakub Młodszy (Mk.15:40) - syn Alfeusza, brat Pański, autor listu powszechnego, Listu Jakuba, zwierzchnik zboru w Jerozolimie. Nazywany Mniejszym albo z powodu swoich lat, albo z powodu swojego wzrostu. W Ga.1:19 nazwany bratem Pańskim (patrz też Mt.13:25; Mk.6:3). Apostoł Jakub wielokrotnie wymieniany jest w Dziejach Apostolskich (12:17; 15:13; 21:18) i w listach apostolskich (1Kor.15:7; Ga.1:19; 2:9,12). W czasie ewangelicznej pracy innych apostołów, apostoł Jakub przebywał w Jerozolimie. Był obecny razem z Piotrem, Barnabą i Saulem w 48 lub 49 roku na apostolskim soborze, któremu też prawdopodobnie przewodniczył, gdyż wygłosił kończące słowo, z którym zgodzili się wszyscy inni członkowie soboru (Dz.15:13-19). Zmarł męczeńską śmiercią w 62 roku. Tradycja mówi, że Żydzi w czasie jego kazania o Jezusie zrzucili go z dachu świątyni, rzucali w niego kamieniami.

JALAM (ukryty – 1M.36:5). Syn Ezawa i Oholibamy, naczelnik jednego z plemion edomskich.
JALON (nocujący, pozostający – 1Krn.4:17). Jeden z synów Ezry, wymieniony w rodowodzie Judy.

JAŁMUŻNA (Mt.6:2; Dz.9:36). Pod tym słowem rozumie się czyny miłości chrześcijańskiej, czyny miłosierdzia cielesnego. Dawanie jałmużny jest ważnym chrześcijańskim obowiązkiem, ukazanym nam w Piśmie Świętym (Dz.10:2-4). Postanowienia prawa Mojżeszowego odnośnie biednych, oczywiście dobrze znane są każdemu uważnemu czytelnikowi Biblii. W czasie ziemskiego życia Pana Jezusa wskutek upadku ogólnego dobrobytu, proszenie o jałmużnę, szczególnie na ulicach Jerozolimy, było prawie powszechne wśród żydowskich biednych, a rozdawanie jałmużny stało się prawie koniecznością.


Jałowiec
JAŁOWIEC (Ps.120:4). Dobrze znana roślina, rosnąca przede wszystkim w Arabii. W hebrajskim nazywa się ona rethem. W cieniu jałowca spał prorok Eliasz w czasie ucieczki na górę Choreb (1Krl.19:4-5). Korzenie i jagody jałowca wykorzystywano jako pokarm w przypadku niedostatku, gdy brakowało chleba (Job.30:3-4). Do rozżarzonych węgli z jałowca psalmista porównuje kłamliwy język człowieka (Ps.120:4). Obfitość jałowca na pustyni Synajskiej była powodem do nazwania jednego obozu Izraelitów: Ritma (od hebr. rethem) (4M.33:18).

JAŁÓWKA (Oz.10:11). Była potrzebna podczas składania ofiar. Obrzędowe szczegóły zabicia jałówki i jej spopielenia przedstawione są w 4M.19:1-10. Zaś znaczenie tej ofiary ukazane jest przez apostoła Pawła (Hbr.9:13-14). Jałówka musiała być maści czerwonej, gdyż żółty lub czerwony kolor był uważany za symbol grzechu. Później należało ją zabić poza obozem, spalić, a jej popiołem, zmieszanym z wodą, pokropiony był lud. Była to ofiara za grzech. Apostoł Paweł, odwołując się do tego, ze szczególną mocą udowadnia wyższość ofiary Chrystusowej przed wszystkimi ofiarami starotestamentowymi.

JAMBRES (krnąbrny – 2Tm.3:8). Osoba wymieniona w powyższym wersecie przez apostoła Pawła razem z Jannesem. Obaj są też wymienieni w Talmudzie i Targumie Jonatana. Jambres był czarownikiem egipskim, wezwanym przez faraona wraz z innymi czarownikami (2M.7:11). Jako czarownicy uznali się za pokonanych przy pojawieniu się trzeciej plagi (2M.8:19). Czarownicy nie mogli stanąć przed Mojżeszem – mówi się w 2M.9:11.

JAMIN (prawa ręka). Imię osób:
  1. Jamin (1M.46:10) - jeden z synów Symeona, od którego pochodzą Jaminici;
  2. Jamin (1Krn.2:27) - syn Rama, wymieniony w rodowodzie Judy;
  3. Jamin (Ne.8:7) - jeden z Lewitów wyjaśniający ludowi Zakon w czasach Nehemiasza po powrocie z niewoli babilońskiej.

JAMLEK (on [Bóg] pozwala panować – 1Krn.4:34). Z książąt plemienia Symeona, w czasach Hiskiasza, króla judzkiego.

JAN (Bóg jest łaskawy). Imię osób:
  1. Jan (Dz.12:12) - zwany Markiem, jeden z 70 uczniów Pana i ewangelista;
  2. Jan (Dz.4:6) - krewny arcykapłana Annasza i jeden z sędziów, przed których zostali przyprowadzeni apostołowie Piotr i Jan po uzdrowieniu chromego przy bramie świątyni, zwaną Piękną.

JAN APOSTOŁ (Mt.4:21). Jeden z 12 wybranych uczniów Pana, autor czwartej Ewangelii, trzech listów i Objawienia (Apokalipsy). Jego ojcem był Zebedeusz, rybak z Galilei, a matką, jak się przypuszcza (por. Mt.27:56 i Mk.15:40-41), Salome, jedna z niewiast służących Panu swoim mieniem. Był też bratem Jakuba, też apostoła. W Biblii nic nie mówi się o czasie jego urodzin i śmierci. Na podstawie słów Mk.1:20 i J.18:15, można założyć, że Jan należał do wpływowej rodziny i że prócz domu nad brzegiem Galilejskiego jeziora, miał też dom W Jerozolimie i był dobrze tam znany. Jan naprawiał sieci, kiedy Pan Jezus powołał go do apostolskiej służby (Mt.4:21). Od tego czasu do samego ukrzyżowania Pana Jezusa ciągle widzimy Jana w ścisłej społeczności z Jezusem Chrystusem i cieszącego się szczególną miłością Pana. On był nie tylko jednym z trzech uczniów, którzy byli świadkami ważniejszych wydarzeń ziemskiego życia Pana – nie, do niego jednego odnoszą się słowa Ewangelii: Ucznia, którego miłował (Jezus) (J.19:26) oraz: Spoczywał na Jego piersi (J.13:23,25). Z powodu tej miłości i gorliwości w stosunku do Jezusa, być może został nazwany razem ze swoim bratem Jakubem Boanerges, tj. Synowie Gromu (Mk.3:17). Rzeczywiście, ta miłość i gorliwość nie miała jeszcze tej czystości i pełni doskonałości, jakie wymagane są od uczniów Chrystusowych, gdyż widzimy to w zakazie Jana odnośnie używania imienia Chrystusowego przez pewnego człowieka, który wyganiał demony (Mk.9:38-40), w pragnieniu spuszczenia ognia z nieba na Samarytan, którzy nie pozwolili przejść Panu przez ich miasto do Jerozolimy (Łk.9:51-56), w prośbie matki Jakuba i Jana, skierowanej do Pana, żeby jej synowie zajęli pierwsze miejsca w Jego królestwie (Mt.20:20). Ze swoim bratem Jakubem i Szymonem Piotrem, Jan był obecny przy wskrzeszeniu córki Jaira (Łk.8:51), przy chwalebnym Jego przemienieniu na górze Tabor (Mt.17:1) i Jego modlitwie w ogrodzie Getsemane przed aresztowaniem (Mt.27:37). Później widzimy Jana podczas ostatniej wieczerzy, spoczywającego na piersi Pana i pytającego Go o zdrajcę (J.13:23-25). On z Piotrem towarzyszył Panu po Jego aresztowaniu, na dziedzińcu arcykapłana. On jeden z apostołów, gardząc wszelkim niebezpieczeństwem, stał pod krzyżem ukrzyżowanego Pana razem z Jego matką i przyjął ostatnie Jego polecenie odnośnie Marii (J.19:25). W poranek zmartwychwstania Pańskiego, usłyszawszy od Marii Magdaleny, że ciało Jezusa zabrano z grobu, pierwszy pobiegł z Piotrem do grobu, żeby przekonać się o prawdzie tej radosnej wieści (J.20:1-10). Razem z Piotrem spotykamy go tuż przed wniebowstąpieniem Pana na jeziorze Galilejskim, gdzie powrócił do swojego zajęcia, łapania ryb (J.21:1. Tutaj pierwszy rozpoznał Pana, który pojawił się na brzegu jeziora, i powiedział do Piotra: Pan jest (J.21:7). I w późniejszym czasie Piotr i Jan są razem z innymi apostołami w dniu wniebowstąpienia oraz Pięćdziesiątnicy, razem chodzą do Jerozolimskiej świątyni modlić się (Dz.3:1); razem świadczą o Chrystusie pomimo gróźb Rady Najwyższej (Dz.4:13); razem są wysłani przez innych apostołów do Samarii (Dz.8:14); razem są obecni w 50 roku na soborze apostolskim (Dz.15:1-33). Szczegóły dalszego życia apostoła Jana nie są zawarte w Dziejach Apostolskich. Można przypuszczać, że apostoł przebywał w Judei do samej śmierci Marii, matki Pana Jezusa. Bóg pozwolił mu żyć na ziemi dłużej niż inni apostołowie. Gdy już nie było żadnego z nich wśród żywych, jeden Jan jeszcze pracował na niwie swojej służby. Rozpoczęło się prześladowanie chrześcijan za panowania Domicjana. Płomień prześladowań z Rzymu rozprzestrzenił się na Małą Azję i miasto Efez, gdzie przebywał apostoł Jan. W czasie tych prześladowań apostoł Jan został zesłany na wyspę Patmos, leżącą na Morzu Egejskim, na której nie przebywał długo, gdyż po śmierci Domicjana prześladowanie szybko się skończyło. Apostoł Jan zmarł mając 94 lata, w czasie panowania Trajana, i został pochowany w Efezie.

JAN CHRZCICIEL (Mt.3:1; Mk.1:4; Łk.1:60-63; J.1:6). Był synem Zachariasza, starego kapłana, i Elżbiety, jego żony (Łk.1:13). Urodził się sześć miesięcy wcześniej niż Pan Jezus. Jego narodzenie i służba były przepowiedziane przez anioła Gabriela (Łk.1:5-15), Izajasza (Iz.40:3) i Malachiasza (Mal.3:23). Okoliczności poprzedzające urodzenie Jana Chrzciciela są dokładnie przedstawione w Łk.1:1-80). Swoją młodość Jan spędził na pustyni, do czasu kiedy zaczął swoją służbę wśród ludzi. Nosił odzież z sierści wielbłądziej, skórzany pas na biodrach, a za pożywienie służyły mu szarańcza i miód leśny (Mt.3:4 Mk.1:6). Mając 30 lat, Jan zaczął kazać na Pustyni Judzkiej i wzywać lud do upamiętania w grzechach oraz do poprawy życia. Jego kazanie było bardzo mocne, chociaż nie wielosłowne. Upamiętajcie się – krzyczał on – albowiem przybliżyło się Królestwo Niebios (Mt.3:2). Moc tego była tak wielka, że wtedy wychodziła do niego Jerozolima oraz cała Judea i cała okolica nadjordańska. I byli chrzczeni przezeń w rzece Jordanie, wyznając grzechy swoje (Mt.3:5-6). Początek kazania Jana Chrzciciela, według słów ewangelisty Łukasza, przypada na 15 rok panowania Tyberiusza, gdy namiestnikiem Judei był Poncjusz Piłat i gdy Galileą rządził Herod Antypas. Pierwszym miejscem wystąpień Jana była Pustynia Judzka, później nad brzegami Jordanu, przede wszystkim w Betabar i Ainon. Wzywając lud do upamiętania i naprawy grzesznego życia, Jan głosił, że chrzest wodą, dokonywany przez niego, jest tylko przygotowaniem do przyjścia Mesjasza, i że Mesjasz, mający wkrótce się pojawić, jest większy od niego, Jana Chrzciciela. I oto Pan Jezus Chrystus, Baranek Boży, chociaż bezgrzeszny, lecz biorący na siebie grzechy świata, przychodzi razem z innymi na brzeg Jordanu i żąda chrztu od Jana, żeby wypełnić wszelką sprawiedliwość (Mt.3:15). Jan widząc zbliżającego się do niego Pana Jezusa, wskazał na Niego jako na Baranka Bożego, który gładzi grzech świata. Ewangeliści Mateusz (3:13-17) i Marek (1:9-11) dokładnie przekazują okoliczności, poprzedzające chrzest Janowy Pana w Jordanie oraz następujące po nim. Świadcząc później o Chrystusie jako prawdziwym Synu Bożym i Zbawicielu świata przed ludem (J.1:15-18), przed kapłanami i Lewitami (J.1:19-28) i przed uczniami swoimi (J.1:35-37), Jan kontynuował swoją służbę w duchu i mocy Eliaszowej (Łk.1:17), okazując przy tym najgłębszą pokorę. Uważał, że nie jest godzien rozwiązać rzemyka sandałów Jego (J.1:27). Piętnując wady i błędy ludzi, Jan Chrzciciel, podobnie jak Eliasz, nie oszczędzał też i władców ziemskich. Mając duży wpływ na Heroda, który nawet chętnie go słuchał (Mk.6:20), nie zawahał się głośno piętnować bezbożnego króla za jego pozaprawny związek z Herodiadą, żoną jego brata, która przy tym była jego bratanicą. Odważne napomnienia proroka nie podobały się królowi i nakazał uwięzić go w twierdzy Macherus, leżącej na granicy Persji i Arabii. Gotów był nawet zabić Jana, gdyby nie obawiał się ludu, gdyż Jana mieli za proroka (Mt.14:5). O wysłaniu przez Jana dwóch uczniów do Pana Jezusa Chrystusa, gdy przebywał w więzieniu, czytamy w Mt.11:2-6 i Łk.7:18-23, a gdy uczniowie odeszli z powrotem do Jana, Pan nazwał go największym z proroków w Izraelu: Większego proroka z tych, którzy się z niewiast rodzą – powiedział On – nie masz nad Jana Chrzciciela żadnego (Łk.7:28 BG). Nienawiść Herodiady do Jana była jeszcze silniejsza niż Heroda, właśnie dlatego, że on odważnie ośmielił się piętnować jej bezprawie. Dlatego szukała dogodnej sposobności, żeby zabić go. Ta upragniona sposobność szybko się nadarzyła. W dniu urodzin Heroda, podczas uczty, którą wydał dla swoich dygnitarzy, Salome, córka Herodiady, swoim tańcem sprawiła takie zadowolenie królowi i jego gościom, że zaproponował jej, aby prosiła o co chce, obiecując nawet połowę królestwa (Mk.6:21-23). Za radą matki, Salome zażądała od króla głowę Jana Chrzciciela na misie, a on, żeby nie być niesłownym, wysłał do więzienia kata, który przyniósł głowę Jana na misie i dał dziewczynie, a ona oddała swojej matce. Uczniowie Jana, dowiedziawszy się o tym, przyszli i pochowali ciało Jana, później poszli do Chrystusa i opowiedzieli Mu o tym co się stało (Mt.14:6-12; Mk.6:21-29).

JANNAJ (Jahwe wysłuchuje – Łk.3:24). Syn Józefa i ojciec Melchiego. Wymieniony w rodowodzie Pana Jezusa.

JANNES (oszust – 2Tm.3:8). Osoba wymieniona w powyższym wersecie przez apostoła Pawła razem z Jambresem. Obaj są też wymienieni w Talmudzie i Targumie Jonatana. Jannes był czarownikiem egipskim, wezwanym przez faraona wraz z innymi czarownikami (2M.7:11). Jako czarownicy uznali się za pokonanych przy pojawieniu się trzeciej plagi (2M.8:19). Czarownicy nie mogli stanąć przed Mojżeszem – mówi się w 2M.9:11.

JANOACH (spokój). Nazwa miast:
  1. Janoach (Joz.16:6) - miasto graniczne plemienia Efraima;
  2. Janoach (2Krl.15:29) - miasto na północy Palestyny, w ziemi plemienia Naftaliego, które zajął Tiglat-Pileser, król asyryjski.

JANUM (drzewka – Joz.15:53). Miasto w ziemi plemienia Judy, leżące na wyżynie.

JAPIA (błyszczący – Joz.10:3-27). Król Lachiszu, jeden z pięciu królów amorejskich, którzy po pokonaniu ich przez Jozuego pod Gibeonem, uciekli z pola bitwy i ukryli się w jaskini pod Makkeda. Jozue rozkazał zamknąć wejście jaskini wielkimi kamieniami i postawił straże. Po ostatecznym zniszczeniu nieprzyjacielskiego wojska, nie tylko mocą oręża, ile przy pomocy Bożej, Jozue nakazał wyprowadzić z jaskini królów amerejskich i nakazał swoim dowódcom, aby postawili swoje nogi na ich karkach, przy czym powiedział: Tak uczyni Pan wszystkim waszym nieprzyjaciołom, z którymi będziecie walczyć. Później zostali pozbawieni życia i powieszeni na pięciu drzewach. Przed zachodem słońca ciała zostały zdjęte i wrzucone do jaskini, w której ukrywali się. A u wejścia do jaskini położono wielkie kamienie, które tam się znajdują aż do dnia dzisiejszego.

JARCHA (egip. znaczenie nie znane – 1Krn.2:34-35). Egipski sługa Szeszana, któremu Szeszan dał za żonę córkę swoją nie mając własnych synów.

JAREB. Słowo spotykane tylko w Oz.5:13 BG i 10:6 BG. Jego znaczenie dokładnie nie jest znane. Tym imieniem prorok Ozeasz symbolicznie nazywa króla Asyrii.

JARIB (przeciwnik). Imię osób:
  1. Jarib (1Krn.4:24) - jeden z synów Symeona, syna patriarchy Jakuba;
  2. Jarib (Ezd.8:16) - naczelnik, wysłany razem z innymi przez Ezdrasza do Iddo, przełożonego w miejscowości Kasifia;
  3. Jarib (Ezd.10:18) - kapłan z potomków Jeszui, mający żonę obcoplemienną, którą odprawił w czasach Ezdrasza.

JARMUT (wysokość). Nazwa miast:
  1. Jarmut (Joz.10:3,5) - miasto w ziemi plemienia Judy, na nizinie. Było stołecznym miastem Kananejczyków. Jego król, Piream, został pokonany przez Jozuego w bitwie pod Gibeonem. Było ono jednym z miast zamieszkałych po powrocie z niewoli (Ne.11:29);
  2. Jarmut (Joz.21:29) - lewickie miasto w ziemi plemienia Issachara, inaczej nazywane Ramot (1Krn.6:58).

JARZMO (Jr.2:12). Jarzmo zwykle nakładano na kark zwierzęcia i łączono je rzemieniami z pługiem. W ten sposób stało się ono symbolem niewoli, niewolnictwa i despotycznych rządów. Zaś zrzucenie z siebie jarzma oznaczało całkowite uwolnienie od wszystkich tych ciężarów. Połamanie jarzma i zerwanie więzów (Jr.5:5; Nah.1:13) jest też symbolem zrzucenia z siebie przez jakiś naród despotycznej władzy królewskiej.

JARZYNA, zieleń i każda roślina ogrodowa (1M.1:30; Job.39:8; Ps.37:2; Prz.15:17; Łk.11:42; Rz.14:2). Odnosi się to do zieleni i ogrodowych roślin ogólnie: dynie, tykwy, ogórki, cebula, czosnek, bób, groch, tymianek, mięta, zioła i inne. Patrz każde z nich pod właściwym hasłem.

JASKINIE (1M.19:30). Judea w ogóle obfitowała w jaskinie. Służyły one często do czasowego zamieszkania, jak też jako miejsca ukrytych schronisk, a też jako miejsca pochówku zmarłych (1M.19:30; Joz.10:16; Sdz.6:2; 1Sm.13:6; 22:1-2; 24:3; 2Sm.23:13; 1Krl.18:4; 19:9; Hbr.11:38; 1M.23:17,19; 49:29; J.11:38). Szczególnie służyły one jako bezpieczne schronienie podczas trzęsienia ziemi (Iz.2:10, 19, 21). Znana jaskinia Machpela była miejscem pogrzebania ciała Abrahama i niektórych innych patriarchów. W dolinie Józafata znajduje się mnóstwo jaskiń, w których chowano ciała, tak samo w jej okolicach. Starożytni Egipcjanie odprawiali swoje religijne kulty Izydy i Ozyrysa w jaskiniach, tak samo jak czciciele słońca odprawiali w jaskiniach swoje bałwochwalcze obrzędy. W mieście Petra mieszkaniami były jaskinie, naturalne lub wyciosane w skale. Niektóre z jaskiń Palestyny były ogromne, tak np. jaskinia Adullam była schronieniem dla ponad 400 ludzi (1Sm.22:2), jaskinia En-Gedi - dla 600 ludzi, którzy nie zostali nawet zauważeni przez Saula, kiedy on wszedł do niej (1Sm.24:4-5). W Piśmie Świętym wymienia się wiele znaczących jaskiń, jak np.: Machpela, Adullam, En-Gedi i inne. W jaskiniach zatrzymywali się pasterze ze stadami. W jaskini betlejemskiej narodził sam Pan Jezus Chrystus. Szczególnie w czasach prześladowań chrześcijan, jaskinie były schronieniem dla wierzących.

JASKÓŁKA (Ps.84:4; Prz.26:2; Iz.38:14; Je.8:7). Dobrze znany powszechnie przelotny ptak. Buduje swoje gniazda pod dachami i kopułami świątyń, domów, wież i innych budowli. Dlatego też psalmista mówi: Nawet wróbel znalazł domek, a jaskółka gniazdo dla siebie, gdzie składa pisklęta swoje: Tym są ołtarze twoje, Panie zastępów, Królu mój i Boże mój! (Ps.84:4). Jaskółka wyróżnia się szczególną szybkością swojego lotu i przelatuje ze szczególną sztuką przez najwęższe otwory do swojego gniazda. Jak ptak, który ucieka, jak jaskółka, która ulatuje – mówi Salomon – tak jest z bezpodstawnym przekleństwem: ono się nie ziszcza (Prz.26:2). Znają one swój określony czas, kiedy mają przylatywać i odlatywać: Nawet bocian w przestworzach zna swój czas, synogarlica, jaskółka i żuraw przestrzegają pory swojego przylotu – mówi prorok Jeremiasz – lecz mój lud nie chce znać prawa Pana (Je.8:7). Świergot jaskółek w czasie szybkiego lotu i w gniazdach, prawdopodobnie znany jest dla każdego. Jak pisklę jaskółcze, tak świergotałem, gruchałem jak gołąb (Iz.38:14) – wykrzykuje Hiskiasz w modlitwie po wyzdrowieniu ze swojej śmiertelnej choroby.
 
Jaskółka

JASNOWIDZ (1Sm.9:9; 2Sm.24:11). Nazwa właściwa niektórym prorokom i nadana im z powodu ich cudownych widzeń. Pierwszy przypadek, w którym spotykamy to słowo, jest bardzo interesujący. Opisując jeden epizod z życia króla Saula, Pismo Święte mówi: Dawniej w Izraelu mawiał każdy, kto wybierał się, aby zasięgnąć rady Bożej: Chodźmy do jasnowidza! (widzącego). Starą nazwą proroka była nazwa jasnowidz. Słowem jasnowidz nazywano później Gada, Samuela, Hemana, Jeddo, Chananiego, Asafa, Jedutana, Amosa i innych (2Sm.24:11; 1Krn.9:22; 25:5; 2Krn.9:29; 16:7; 29:30; 35:15; Amos.7:12; Mich.3:7). Istniała nawet księga zawierająca zapis wypowiedzi jasnowidzów, nazywająca się Dzieje Chozaja. W niej, między innymi, był zapis o grzechach i pokucie Manassesa (2Krn.30:19 BT).

JASPIS (2M.28:20). Kamień szlachetny, trzeci w czwartym rzędzie napierśnika arcykapłana. Wymieniony jest w liczbie wielu szlachetnych kamieni, które znajdowały się w skarbcu króla Tyru (Ez.28:13). Mur świętego Jeruzalem, zstępującego z nieba od Boga, będzie zbudowany z jaspisu (Ob.21:18). Pierwszy kamień, którymi będą ozdobione kamienie węgielne nowego Jeruzalemu (Ob.21:19).

JASTRZĄB (3M.11:16). Duży, silny i drapieżny ptak z rodzaju sokołów, wyróżniający się szybkością swego lotu. Jest nieczysty według zakonu Mojżeszowego (5M.14:15). Czczony przez Greków i Egipcjan. Zabicie jakiegokolwiek z nich uważane było za wielkie przestępstwo, nawet gdy było to nie zamierzone. Czy mocą twojego rozumu wzbija się jastrząb i rozciąga swoje skrzydła ku południowi? - mówi się w Job.39:26. W powyższych słowach wskazuje się na Boży zamysł w stosunku do całego stworzenia w ogóle i w szczególności do przelotnych ptaków, obdarowanych wrażliwym instynktem wybierania czasu i kierunku swojego lotu do ciepłych krajów przed nastaniem zimy. Przy czym należy zauważyć, że większa część drapieżnych ptaków w Palestynie jest przelotna.


Jaszczurka
JASZCZURKA (3M.11:29). Zwierzę z rodzaju płazów, nieczyste według zakonu Mojżeszowego. Jest wiele rodzajów jaszczurek, jak na przykład Kameleon i inne. Wszystkie one ogólnie są nieszkodliwe, w większości karmią się owadami i mają długi lepki język, aby je chwytać. Powszechne są w różnych częściach świata. Niektóre jaszczurki wyróżniają się pięknym kolorem ubarwienia skóry, a kameleon potrafi je zmieniać.

JASZEN (arab. jasny – 1Krn.11:34). Jeden z dzielnych rycerzy Dawida, pochodzący z Gizonu. W 2Sm.23:32 nazywa się: Bene-Jaszen.

JASZOBAM (lud powraca). Imię osób:
  1. Jaszobam (1Krn.11:11) - syn Chachmoniego, jeden z głównych rycerzy Dawida. W 2Sm.23:8 nazywa się on: Joszeb-Baszszebet;
  2. Jaszobam (1Krn.12:7) - Beniamita, z Kerach, jeden z dzielnych rycerzy Dawida, którzy przyłączyli się do niego w Syklag.

JASZOBEAM (lud powraca – 1Krn.27:2). Syn Zabdiela, naczelnik pierwszego oddziału za panowania Dawida i naczelnik wszystkich dowódców w pierwszym miesiącu. Ci naczelnicy służyli Dawidowi i pomagali we wszystkich sprawach jego przez miesiąc.

JASZUB (nawracający się). Imię osób:
  1. Jaszub (4M.26:24; 1Krn.7:1) - jeden z synów Issachara, syna patriarchy Jakuba. Od niego wywodzi się ród Jaszubitów. W 1M.46:13 nazywa się Job;
  2. Jaszub (Ezd.10:29) - z potomków Baniego, mający żonę obcoplemienną, którą odprawił w czasach Ezdrasza.

JATNIEL (Bóg obdarza – 1Krn.26:2). Lewita, syn Meszelemiasza, należący do grupy odźwiernych Korachitów w świątyni Bożej, za panowania Dawida.

JATTIR (bardzo duży – Joz.15:48). Miasto w ziemi plemienia Judy, oddane synom Aarona (21:14). Tutaj Dawid miał przyjaciół (1Sm.30:27).

JAWAN (wino?). Imię osoby i nazwa:
  1. Jawan (1M.10:2,4) - syn Jafeta i ojciec Eliszy, Tarszisza, Kittima i Dodaniego; jak się przypuszcza, od niego wywodzą się narody wyspiarzy, ogólnie Grecy;
  2. Jawan (Iz.66:19; Ez.27:13 i inne) - w powyższych wersetach pod nazwą Jawan rozumie się ogólnie Greków i całą Grecję z jej mieszkańcami.

JAZER (on [Bóg] pomaga) patrz Jaezer.

JAZIZ (świecący, błyszczący – 1Krn.27:31). Zarządca nad owcami Dawida w majątkach królewskich. Nazywa się Hagryta, ale dlaczego – nie całkowicie wiadomo; być może dlatego, że był potomkiem Hagar lub Ismaelitą.

JAZON (ten, który uzdrawia – Dz.17:5-9; Rz.16:21). Z Tarsu, prawdopodobnie z Żydów. On przyjął apostoła Pawła i Sylasa do domu swojego, w Tesalonikach. Apostoł Paweł nazywa go swoim rodakiem. Według tradycji, był on biskupem w Tarsie, gdzie zginął męczeńską śmiercią.

JEARIM (góra lasów – Joz.15:10). Góra na zachód od Jeruzalemu, w północno zachodniej części ziemi plemienia Judy.

JEATRAJ (Jahwe prowadzi – 1Krn.6:6). Syn Zeracha, Lewita z rodu Gerszoma. W 1Krn.6:26 nazywa się Etni.

JEBERECHIASZ (Jahwe błogosławi – Iz.8:2). Ojciec Zachariasza, współczesnego Izajaszowi, będącego z prorokiem Izajaszem u prorokini, gdy ta poczęła i urodziła symbolicznego syna: Maher Szalal-Chasz Baz, (tj. Pośpiesza łup – szybko nadchodzi zdobycz).

JEBUS (udeptane miejsce, klepisko – Joz.18:28; Sdz.19:10-11). Miasto Jebuzytów lub inna nazwa Jeruzalemu. Czy swoją nazwę miasto otrzymało od Jebuzytów, czy też Jebuzyci od tego miasta – jest to sporne; lecz skłaniamy się do pierwszego przypuszczenia. Nazwę Jebus w Biblii spotyka się rzadko i ani razu w czasach po Dawidzie.

JEBUZYCI (1M.10:16; 15:21; 2M.3:8). Mieszkańcy miasta Jebus, tj. Jeruzalemu, jako lud zamieszkiwali Palestynę przed przybyciem Izraelitów. Wywiadowcy wysłani przez Mojżesza, mówią o Kananejczykach jako o ludzie mocnym, mieszkającym w górach (4M.13:29). To samo mówi się o nich w Joz.10:1, kiedy królem Jeruzalemu był Adoni-Sedek. Jebuzyci nie zostali całkowicie pokonani (Joz.15:63; Sdz.19:11) przez długi czas. Jebus, tj. Jeruzalem, zostało zdobyte przez plemię Judy i Dawida (1Krn.11:4-7). Pomimo tego Jebuzyci nie zostali całkowicie wytępieni ze swoich górskich siedzib. W czasach Dawida szczególnie znanym z Jebuzytów jest Arawna Jebuzejczyk, od którego Dawid kupił klepisko i woły za 50 sykli srebra. Szczegóły o tym są w 2Sm.24:18-25 (patrz Arawna). Salomon zmusił ich do wykonywania robót pańszczyźnianych (2Krn.8:7-8). O innych plemionach kananejskich i Jebuzytach mówi się też po powrocie Żydów z niewoli babilońskiej, lecz wtedy utracili już swoje znaczenie i później o nich już nic się nie mówi w Biblii.

JECHDEJASZ (Jahwe raduje). Imię osób:
  1. Jechdejasz (1Krn.24:20) - Lewita, w czasach Dawida, syn Szubaela, syna Amrama;
  2. Jechdejasz (1Krn.27:30) - z Meronot, nadzorca nad oślicami postawiony przez Dawida.

JECHEZKEL (którego wzmacnia Bóg – 1Krn.24:16). Naczelnik dwudziestej z 24 grup kapłańskich, które służyły w świątyni, na które podzielił kapłanów, według losów, Dawid.

JECHIASZ (niech żyje Jahwe! – 1Krn.15:24). Razem z Obedem Edomczykiem był odźwiernym przy Skrzyni Pańskiej w czasie jej przenosin do Jeruzalemu.

JECHIEL (niech żyje Bóg!). Imię osób:
  1. Jechiel (1Krn.15:18) - Lewita drugiego stopnia, grający razem z braćmi swoimi na muzycznych instrumentach w świątyni. Miał on harfę nastrojoną na tony wysokie;
  2. Jechiel (1Krn.23:8) - Lewita, z rodu Gerszona, syn Laadana, nadzorca darów w świątyni. Na jego ręce składano drogie kamienie, przeznaczone na budowę świątyni;
  3. Jechiel (1Krn.27:32) - syn Chachmoniego, opiekun i wychowawca synów Dawida;
  4. Jechiel (2Krn.21:2) - jeden z synów króla Jehoszafata, zabity razem z braćmi przez ich brata Jehorama, wkrótce po objęciu przez niego tronu;
  5. Jechiel (2Krn.29:14) - Lewita z synów Hemana, żyjący za panowania Hiskiasza, uczestniczący w oczyszczeniu świątyni Pańskiej;
  6. Jechiel (2Krn.31:13) - Lewita, nadzorca nad dziesięcinami w świątyni, w czasach króla Hiskiasza. Być może jest on tożsamy z poprzednią osobą;
  7. Jechiel (2Krn.35:8) - jeden z przełożonych świątyni w czasach panowania Jozjasza;
  8. Jechiel (Ezd.8:9) - ojciec Obadiasza, który powrócił z Ezdraszem z niewoli babilońskiej;
  9. Jechiel (Ezd.10:2) - jeden z synów Elama i ojciec Szechaniasza;
  10. Jechiel (Ezd.10:21) - kapłan, z potomków Charima, mający żonę obcoplemienną, którą odprawił w czasach Ezdrasza.

JECHUBBA (miły, umiłowany – 1Krn.34). Syn Szomera, potomek Asera ze strony jego syna Berii.

JEDAJASZ (chwalący Jahwe). Imię osób:
  1. Jedajasz (1Krn.4:37) - z plemienia Symeona;
  2. Jedajasz (1Krn.9:10) - kapłan, który po powrocie z niewoli babilońskiej osiedlił się w dziedzicznej swojej własności;
  3. Jedajasz (1Krn.24:7) - naczelnik drugiej z 24 grup kapłańskich, które służyły w świątyni, i na które podzielił kapłanów Dawid;
  4. Jedajasz (Ezd.2:36; Ne.7:39) - kapłan, którego potomkowie z rodu Jeszuy powrócili z Zerubabelem z niewoli babilońskiej w liczbie 973 osób;
  5. Jedajasz (Ne.3:10) - syn Charumafa, który razem z innymi naprawiał mur Jeruzalemu po powrocie z niewoli babilońskiej, w czasach Nehemiasza;
  6. Jedajasz (Ne.12:19) - założyciel rodziny kapłańskiej, której głową w czasach Jojakima był Uzzi;
  7. Jedajasz (Ne.12:21) - założyciel rodziny kapłańskiej, której głową w czasach Jojakima był Nataneel;
  8. Jedajasz (Za.6:10,14) - jedna z osób, która została wysłana przez Żydów z Babilonii do Jeruzalemu ze złotem, srebrem i innymi darami oraz ofiarami, przeznaczonymi na odbudowę świątyni. Z tego złota i srebra Bóg nakazał Zachariaszowi zrobić koronę dla arcykapłana Jozuego.

JEDDO (podczas świąt urodzony – 2Krn.9:29). Jasnowidz podzielonego królestwa Salomona (patrz Iddo 2).

JEDIAEL (znany Bogu). Imię osób:
  1. Jediael (1Krn.7:6) - syn Beniamina. W 1M.46:21 nazywa się Aszbel;
  2. Jediael (1Krn.11:45) - syn Szimriego, jeden z dzielnych rycerzy Dawida. Był jednym z pierwszych, którzy przyłączyli się do niego w Syklag. Należał do plemienia Manassesa 1Krn.12:20-21);
  3. Jediael (1Krn.26:1-2) - syn Meszelemiasza, Korachita, jeden z odźwiernych świątyni w czasach Dawida.

JEDIDA (ukochana – 2Krl.22:1). Żona Amona i matka króla Jozjasza. Była córką Adajasza z Boskat, miasta judzkiego.

JEDIDIA (umiłowany przez Pana – 2Sm.12:25). Imię, które prorok Natan nadał Salomonowi, drugiemu synowi Dawida i Batszeby, na znak tego, że Pan wybaczył grzech Dawidowi.

JEDUTUN (wychwalający). Imię osób:
  1. Jedutun (1Krn.16:38) - ojciec Obeda Edomczyka, odźwiernego;
  2. Jedutun (1Krn.16:41; 25:1) - Lewita, wyznaczony razem z Asafem i Hemanem do służby przez grę na lutniach, cytrach i cymbałach w domu Pańskim. Prawdopodobnie jest tożsamy z Etanem (1Krn.15:17,19), a jeśli tak, to był on Merarytą. Pierwotnie byli oni wyznaczeni z okazji przenosin Skrzyni Pańskiej z domu Obeda Edomczyka do Miasta Dawida (15:17-25). Wyznaczeni śpiewacy i grający na instrumentach muzycznych oraz ich potomkowie, od tego czasu na stałe podzielili się na trzy grupy i w czasach królów: Salomona (2Krn.5:12), Hiskiasza (29:14), Jozjasza (35:15) – jak też w czasach Nehemiasza (11:17). Szczególnym obowiązkiem Jedutuna i jego potomków było granie na lutni pieśni dziękczynnych i pochwalnych Panu (1Krn.25:3). Imię Jedutuna spotykamy w Psalmach: 39, 62 i 77. Być może te Psalmy były śpiewane przez jego chór.

JEDWAB (Ezch.16:10; Ob.18:12). Jedwab jako materiał na tkaniny znany był w głębokiej starożytności i z powodu dużej wartości dostępny był tylko dla ludzi majętnych. W imieniu Pana tak mówi prorok Ezechiel do Jeruzalemu: Zostałaś ozdobiona złotem i srebrem, przyodziana w bisior oraz w szaty jedwabne i wyszywane (Ezch.16:13 BT). W Objawieniu mówi się o Babilonie: I kupcy ziemi płakać będą i smucić się nad nim, bo już nikt nie kupuje od nich towaru, towaru ze złota i srebra, i drogich kamieni, i pereł, i bisioru, i purpury, i jedwabiu, i szkarłatu... (Ob.18:11-12). Jedwab uzyskuje się od jedwabników. Ich larwy wykluwają się z jajeczek motyli jedwabników. Rozmnaża się je w specjalnych miejscach. Rozkłada sie płutno, na którym motyle składają swoje jajeczka, każdy od 300 do 500. Larwy jedwabnika karmi się liściami morwy. Larwa wytwarza cienką nić, z której tworzy kokon. Po wyjściu motyli z kokonów, kokony wkłada się do gorącej wody, żeby oddzielić w nich górne słoje od dolnych. W ten sposób z kokonów uzyskuje się nitkę, a z nitki jedwabną tkaninę.

JEDZENIE (Iz.66:17). Hebrajczycy unikali jedzenia i picia z Egipcjanami, jak też Egipcjanie przy stole nie mieli społeczności z Hebrajczykami. Egipcjanie nie mogą jeść chleba razem z Hebrajczykami, gdyż byłoby to dla Egipcjan obrzydliwością (1M.43:32). Nauka Jezusa Chrystusa przyciągała mnóstwo ludu, a w liczbie słuchaczy celnicy i grzesznicy zbliżali się, aby Go słuchać. Faryzeusze zaś i uczeni w Piśmie szemrali i mówili: Ten grzeszników przyjmuje i jada z nimi (Łk.15:1-2). Głównym oskarżeniem przeciwko apostołowi Piotrowi ze strony obrzezanych było: Poszedłeś do mężów nieobrzezanych i jadłeś z nimi (Dz.11:3). U Izraelitów obyczaj jedzenia pokarmu w obiad i kolację miał patriarchalny charakter, jak i u wszystkich wschodnich ludów. Goście zwykle leżeli na ławach lub łożach, opierając się na lewym łokciu i posługując się głównie prawą ręką. To szczególnie położenie ciała podczas uczty daje początek wydarzeniu, opisanemu w Ewangelii wg Łukasza (7:36,50), i początek w pełni naturalny, tzn. kobieta, grzesznica, dowiedziawszy się, że Pan Jezus Chrystus jest gościem w domu faryzeusza, weszła do domu, łzami zlała nogi Pana i otarła włosami głowy swojej. Oczywistym też jest, że podczas ucztowania każdy obecny łatwo mógł skłonić głowę na pierś innego, jak to miało miejsce podczas ostatniej wieczerzy, kiedy Jan spoczywał na Jego piersi (J.13:23 BT). Kobiety nigdy nie uczestniczyły w charakterze gości podczas obiadu i wieczerzy.

Dzielenie się z kimkolwiek pożywieniem uważane było na Wschodzie za znak wzajemnego zaufania i przyjaźni, stąd moc wypowiedzi: Nawet przyjaciel mój, któremu zaufałem, który jadł mój chleb, podniósł piętę przeciwko mnie (Ps.41:10). Patrz Obiad i wieczerza.

JEFTA (hebr. Jiftach: on [Bóg] otwiera – Sdz.11:1; Hbr.11:32). Jeden z sędziów Izraela, syn Gileada i kobiety wszetecznej. Pozbawiony dziedzictwa i wygoniony przez prawnych spadkobierców z domu rodzinnego, Jefta osiedlił się w krainie Tob, gdzie zebrało się przy nim sporo nicponiów i grasowali razem z nim (Sdz.11:3). W czasie wojny Ammonitów z Izraelem, przyszli starsi Gileadu do Jefty z prośbą, żeby został ich wodzem i podjął wojnę z Ammonitami. Jefta odpowiedział starszym: Czy to nie wy z nienawiści wygnaliście mnie z domu mego ojca? Dlaczego przychodzicie do mnie teraz, gdy popadliście w niedolę? (Sdz.11:7). Później zgodził się być ich wodzem pod tym warunkiem, że w przypadku zwycięstwa zostanie ich wodzem i później. Przed bitwą Jefta dwa razy wysyłał posłów do króla Ammonitów, lecz bez powodzenia. Wtedy, pobudzony przez Ducha Bożego, starł się z Ammonitami, odniósł zwycięstwo i zajął 20 miast, poczynając od Aroer aż do Abel-Keramim. Lecz Jefta przedtem dał przyrzeczenie Bogu – złożyć na ofiarę całopalną Bogu to, co wyjdzie na jego spotkanie z drzwi domu jego po zwycięskim powrocie; i oto jedyna jego córka pierwsza wychodzi na spotkanie ojcu z bębenkami i tańcami. Córka, gdy dowiedziała się o tej obietnicy, wyraziła przed nim całkowitą pokorę i prosiła tylko ojca o danie jej dwóch miesięcy, żeby mogła pójść i chodzić po górach wraz z towarzyszkami, aby opłakiwać swoje dziewictwo. Gdy minął ten okres, powróciła do swojego ojca, a on wykonał swoją obietnicę. Ona nie obcowała z żadnym mężczyzną. I weszło to w zwyczaj w Izraelu, że rokrocznie schodzą się dziewczęta izraelskie, aby przez cztery dni w roku nucić pieśni ku czci córki Jefty Gileadczyka (11:1-40). Według niektórych komentatorów, jak np. Flawiusza i innych starożytnych, córka Jefty rzeczywiście została złożona w ofierze, lecz inni twierdzą, co jest bardziej prawdopodobne, że została poświęcona Bogu i pozostała w dziewictwie przez całe życie. Po zwycięstwie nad Ammonitami Jefta niedługo mieszkał w swoim domu. Efraimici, niezadowoleni z tego, że Jefta nie zabrał ich z sobą na wojnę przeciwko Ammonitom, wtargnęli do Gileadu, grożąc spaleniem jego domu razem z nim. Najpierw starał się on ich uspokoić, lecz gdy to nie poskutkowało, Jefta zebrał mieszkańców Gileadu, starł się z Efraimitami i pokonał ich. Zajął wszystkie brody przez Jordan i kiedy ktokolwiek z Efraimitów chciał przejść, to pytano go: Czy jesteś Efraimita? Jeśli odpowiadał, że nie, wtedy kazano mu mówić słowo Szibbolet. Efraimici nie potrafili wymówić tego słowa i dlatego każdego, kto wymawiał Sibbolet, zabijano przy brodach (Sdz.12:1-7). W tym czasie zginęło 42 tys. Efraimitów. Jefta był sędzią Izraela przez sześć lat. Prorok Samuel wskazuje na niego jako na jednego z większych mężów, którego wzbudził Bóg do obrony swego ludu (1Sm.12:11), i apostoł Paweł w Liście do Hebrajczyków wymienia go wśród innych wielkich mężów, którzy odnieśli wielkie zwycięstwa mocą wiary w Boga (Hbr.11:32).

JEFUNNE (któremu utorowano drogę?). Imię osób:
  1. Jefunne (4M.13:6) - ojciec Kaleba, jednego z wywiadowców w ziemi obiecanej, z plemienia Judy. Nazywany był też Kenizytą (4M.32:12);
  2. Jefunne (1Krn.7:38) - syn Jetera, potomek Asera, naczelnik rodu.

JEGAR SAHADUTA (mnogość świadków – 1M.31:45-49). Kopiec z kamieni, ułożony przez Jakuba i krewnych jego, na pamiątkę szczerości i trwałości zgody jego z teściem Labanem (31:47-48). Ten kopiec nazywał się też Mispa, co znaczy: patrzeć, obserwować. Niech Pan będzie stróżem między mną i między tobą, gdy się rozstaniemy – i tutaj przysięgli na Imię Boże, że żaden z nich nie przejdzie obok tego kopca ze złym zamiarem w stosunku do drugiego (31:44-55).

JEHALLELEL (on chwali Boga). Imię osób:
  1. Jehallelel (1Krn.4:16) - wymieniony wraz ze swoimi czterema synami w rodowodzie Judy;
  2. Jehallelel (2Krn.29:12) - Lewita, ojciec Azariasza, z Merarytów.

JEHOACHAZ (Jahwe trzyma). Imię dwóch królów:
  1. Jehoachaz (2Krl.10:35; 13:1-9) - syn Jehu, króla izraelskiego, dziedziczący tron po śmierci swojego ojca (856 r. przed Chr.). Z powodu swojego bałwochwalstwa Bóg go ukarał najazdem królów aramejskich, Chazaela i Ben-Hadada jego syna, tak iż z całej jego ogromnej armii pozostało tylko 50 jeźdźców, 10 wozów i 10 tys. żołnierzy. Bóg posłał mu wybawiciela w osobie jego syna Joasza (2Krl.13:25). Pomimo tego trwał w bałwochwalstwie do swojej śmierci. W 2Krl.14:1 jego imię brzmi Joachaz;
  2. Jehoachaz (2Krl.23:30,34) - syn Jozjasza, król judzki, z powodu swojego trzymiesięcznego panowania nazwany Szallumem (Je.22:11). Objął tron przed swoim starszym bratem, prawdopodobnie z powodu swojej waleczności. Lecz czyniąc to, co złe w oczach Pana, został zdjęty z tronu przez faraona Necho i uwięziony w Ribli, gdzie zmarł.

JEHOADAN (Bóg jest radością? – 2Krl.14:2). Żona Joasza, króla judzkiego, i matka króla Amasjasza. Pochodziła z Jeruzalemu.

JEHOADDA (Jahwe jest zbroją) patrz Jaara.

JEHOADDAN (Jahwe jest radością? – 2Krn.25:1). Matka króla Amasjasza, króla judzkiego, pochodziła z Jeruzalemu.

JEHOCHANAN (Jahwe jest łaskawy). Imię osób:
  1. Jehochanan (1Krn.26:3) - z synów Meszelemiasza, Korachita, odźwierny w świątyni w czasach Dawida;
  2. Jehochanan (2Krn.17:15) - dowódca 280 tysięcy, w czasach panowania Jehoszafata;
  3. Jehochanan (2Krn.23:1) - ojciec Ismaela, jednego z setników, których wysłał arcykapłan Jehojada, żeby zgromadzili Lewitów ze wszystkich miast judzkich i naczelników rodów izraelskich w celu koronowania Joasza;
  4. Jehochanan (2Krn.28:12) - ojciec Azariasza, jednego spośród naczelników efraimskich;
  5. Jehochanan (Ezd.10:28) - z potomków Bebaja, mający żonę obcoplemienną, którą odprawił w czasach Ezdrasza;
  6. Jehochanan (Ne.6:18) - syn Tobiasza, nieprzyjaciela Nehemiasza;
  7. Jehochanan (Ne.12:13) - w czasach Jojakima głowa rodziny kapłańskiej Amariasza;
  8. Jehochanan (Ne.12:18) - w czasach Jojakima głowa rodziny kapłańskiej Szemajasza;
  9. Jehochanan (Ne.12:42) - śpiewak z lewitów, uczestniczący w poświęceniu muru Jeruzalemu w czasach Ezdrasza i Nehemiasza.

JEHOJACHIN (Jahwe umacnia – 2Krl.24:6; 1Krn.3:16). Najstarszy syn i następca Jehojakima, króla judzkiego, i Nechuszty. Panował tylko 3 miesiące i 10 dni, później został uprowadzony do niewoli, do Babilonu, przez Nebukadnesara. Po 37 latach został uwolniony przez Ewil-Merodacha. Zmarł w Babilonie 2Krl.24:8,12; 25:27-29; 2Krn.36:9). Wymieniony w rodowodzie Pana Jezusa (Mt.1:11). Nazywany też Jechoniaszem (Je.22:24; 1Krn.3:16-17).

JEHOJADA (Jahwe uznaje). Imię osób:
  1. Jehojada (2Krl.11:4) - judzki arcykapłan w ostatnich latach panowania Jorama, Achazjasza i Joasza, mąż Jehoszabat (Jehoszeby). Jego zarządzanie było tak korzystne dla królestwa (2Krl.12; 2Krn.23:16), że kiedy zmarł w wieku 130 lat, to został pochowany w Mieście Dawida razem z królami jako gorliwy obrońca wiary, tronu, królestwa i narodu (2Krn.24:1-16). (Patrz Atalia);
  2. Jehojada (1Krn.11:22-25) - ojciec Benajasza, jednego z dzielnych rycerzy Dawida;
  3. Jehojada (1Krn.12:28) - książę Aaronitów, który przyłączył się do Dawida w Hebronie ze swoimi ludźmi;
  4. Jehojada (1Krn.27:34) - syn Benajasza, następca Achitofela, w charakterze doradcy króla Dawida.

JEHOJAKIM (Jahwe wznosi – 2Krl.23:34-36 i inne). Najstarszy syn Jozjasza, brat i następca Jehoachaza, króla judzkiego. Pierwotnie miał na imię Eljakim; zostało ono zmienione przez faraona Necho, który usadowił go na tronie judzkim (2Krl.23:34) i nałożył na niego daninę w wysokości stu talentów srebra i tyle samo talentów złota. Nebukadnesar pokonał faraona Necho i zabrał wszystkie ziemie od Nilu do Eufratu; później ruszył na Jeruzalem, wziął Jehojakima do niewoli i zamierzał odprowadzić go do Babilonu. Lecz Jehojakim kupił sobie wolność, zgodziwszy się płacić większą daninę niż przedtem, i w ten sposób utrzymał tron. Po trzech latach, mając nadzieję na pomoc z Egiptu i widząc, że Nebukadnesar jest zajęty wojną w dalekich krajach, Jehojakim wbrew radzie proroka Jeremiasza, wystąpił przeciwko królowi babilońskiemu, lecz Pan wysłał przeciwko niemu hufce Chaldejczyków, Aramejczyków, Moabitów, Ammonitów, które spustoszyły jego kraj (2Krl.24:1-2). Jego nadzieje, związane z Egiptem, nie ziściły się. Judea została doprowadzona do ruiny; do tragedii wojny doszedł jeszcze straszny głód (Je.14:4). Lecz nic nie mogło otrzeźwić bezbożnego króla i jego książąt. I oto w jedenastym roku swego panowania, w tym ciężkim czasie Jehojakim zmarł. Ciało zmarłego króla wyniesiono z miasta i rzucono daleko za bramami Jeruzalemu, zgodnie z proroctwem proroka Jeremiasza: Będzie pogrzebany jak osioł, wywloką go i wyrzucą poza bramy Jeruzalemu (Jr.22:18-19). Prorok Jeremiasz opisuje jego niesprawiedliwość, bałwochwalcze obrzędy, które podtrzymywał, jego chciwość i okrucieństwo, za które był piętnowany (Je.22:13,17). Daninę, nałożoną na niego przez faraona, pozyskiwał ze swojego zubożałego ludu (2Krl.23:35). Napełnił Jeruzalem niewinną krwią (2Krl.24:4), spalił zwój, na którym były zapisane słowa proroctwa Jeremiasza; nastawał na życie proroka Jeremiasza (Je.36:23,26); sprowadził Uriasza z Egiptu, zabił go i wrzucił jego ciało do grobu ludu pospolitego za to tylko, że prorokował on przeciwko niemu, jak i prorok Jeremiasz (Je.26:20-23). Trzy miesiące po śmierci Jehojakima, w Judzie pojawił się Nebukadnesar i zakończył królewską dynastię Jehojakima, zabrawszy syna i następcę jego, Jehojachina, do Babilonu. W księdze Jeremiasza i Daniela jego imię brzmi Jojakim.

JEHOJARIB (Jahwe stwarza prawo). Imiona osób:
  1. Jehojarib (1Krn.9:10) - kapłan, który po powrocie z niewoli babilońskiej osiedlił się w dziedzicznej swojej własności;
  2. Jehojarib (1Krn.24:7) - naczelnik pierwszej z 24 grup kapłańskich, które służyły w świątyni, i na które podzielił kapłanów Dawid. Dwóch jego potomków powróciło z Babilonu z Nehemiaszem.

JEHONATAN (dar Boży). Imię osób:
  1. Jehonatan (Sdz.18:30) - syn Gerszoma, wnuk Mojżesza, młody Lewita z Betlejemu Judzkiego, żyjący w czasach sędziów. Jego imię jest związane z historią bałwochwalcy Micheasza, mieszkającego na pogórzu efraimskim i mającego w swoim domu odlany posąg i ryty, tak samo efod i bożki domowe. W jego domu Jehonatan pełnił służbę jako kapłan. Opowiadanie o tym zawarte jest w Sdz.17–18;
  2. Jehonatan (2Sm.23:32) - jeden z dzielnych rycerzy Dawida. W 1Krn.11:34 jest: Jonatan, syn Szagiego z Haranu;
  3. Jehonatan (1Krn.27:25) - syn Uzzjasza, postawiony przez Dawida nad skarbcami w miastach, wsiach i warowniach;
  4. Jehonatan (1Krn.27:32) - stryj Dawida i jego doradca;
  5. Jehonatan (2Krn.17:8) - jeden z Lewitów, w czasach panowania króla Jehoszafata, którzy w miastach judzkich nauczali zakonu;
  6. Jehonatan (Ne.12:22-23) - jeden z arcykapłanów, syn Jojady i ojciec Jadduy. W Ne.12:11 nazywa się Jonatan.

JEHORAM (Jahwe jest wzniosły). Imię osób:
  1. Jehoram (1Krl.22:51) - syn Jehoszafata, król judzki (patrz Joram 3);
  2. Jehoram (2Krl.3:1) - syn Achaba, król izraelski (patrz Joram 2);
  3. Jehoram (2Krn.17:8) - jeden z dwóch kapłanów, których wysłał Jehoszafat razem z Lewitami, żeby nauczali w Judzie zakonu Bożego.

JEHOSADAK (Jahwe jest sprawiedliwy – 1Krn.4:40-41). Syn arcykapłana Serajasza, w czasach panowania Sedekiasza. Serajasz został zabity przez Nebukadnesara w Ribli (2Krl.25:18,21). Sam Jehosadak nigdy nie był arcykapłanem, lecz żył prawdopodobnie zmarł w czasie niewoli babilońskiej. Później jego syn, Jeszua, tj. Jozue, razem z Zerubabelem przewodził Żydom w czasie ich powrotu z niewoli (Agg.1:1,12,14; 2:2,4). Jozue też uczestniczył w budowie ołtarza (Ezd.3:2), w odbudowie świątyni Jerozolimskiej (w.8), aż został arcykapłanem (Za.6:11).

JEHOSZAFAT (Jahwe ustanawia prawo). Imię osób:
  1. Jehoszafat (2Sm.8:16) - syn Achiluda, kanclerz za panowania króla Dawida i Salomona;
  2. Jehoszafat (1Krl.4:17) - syn Paruacha, jeden z dwunastu namiestników Salomona, którzy zaopatrywali dwór królewski w żywność;
  3. Jehoszafat (2Krl.9:2) - ojciec króla izraelskiego Jehu;
  4. Jehoszafat (1Krl.15:24; Mt.1:8 – Jozafat) - syn Asy, król judzki. Jego panowanie, trwające 25 lat, pomimo niektórych błędów, było szczęśliwe i znaczone zwycięstwami. Pismo Święte mówi o nim: Pan wzmocnił władzę królewską w jego ręku i wszyscy Judejczycy składali daniny Jehoszafatowi; miał on wielkie bogactwo i sławę. Chodząc zaś drogami Pana, nabrał znowu odwagi... (2Krn.17:5-6). Dowodem jego pobożności jest między innymi to, że usunął z Judy świątynki na wzgórzach i aszery jako miejsca bałwochwalstwa, wysyłał Lewitów i kapłanów do miast Judy, żeby uczyli lud zakonu Bożego; wyznaczył sędziów we wszystkich warownych miastach i w ogóle zwracał szczególną uwagę na sprawiedliwość (2Krn.17:6-9; 19:5,11). Grzech, polegający na sprzymierzeniu się z Achabem i wojnie przeciwko Ramot Gileadzkiemu, został surowo napiętnowany przez proroka Micheasza i prawie przyczynił się do śmierci samego Jehoszafata (2Krn.18; 19:2; 18:31). Chcąc nawiązać handlowe stosunki z innymi narodami, Jehoszafat razem z Achazjaszem wybudował flotę w Esjon-Geber, lecz zgodnie z przepowiednią proroka Eliezera okręty rozbiły się podczas burzy, zanim zdążyły odpłynąć z Esjon-Geber, i Jehoszafat drugi raz nie próbował, jak chciał tego Achazjasz. Po paru latach w granice królestwa judzkiego wtargnęli Edomici, Moabici i Ammonici. Oni zebrali swoje wojska w En-Gedi i zagrażali całemu królestwu. W tym trudnym czasie Jehoszafat zwrócił się z modlitwa do Pana. Ta modlitwa znajduje się w 2Krn.290:6-12. Pan odpowiedział przez proroka, obiecując zwycięstwo. Następnego dnia wojsko judzkie wystąpiło przeciwko nieprzyjacielowi. Przed wojskiem szli śpiewacy chwalący Boga: Wysławiajcie Pana, albowiem na wieki trwa łaska jego (2Krn.20:21). Nieprzyjaciel, porażony panicznym strachem, zaczął walczyć z sobą, a kiedy wojsko Judy zbliżyło się, to znalazło w opuszczonym obozie tyle zdobyczy, że zbierano ją przez trzy dni (2Krn.20:14-27). Później, w sojuszu z Jehoramem, królem izraelskim, i królem Edomu, Jehoszafat wyruszył przeciwko Meszy, królowi Moabu, lecz kiedy po siedmiu dniach marszu przez pustynię zabrakło im wody. Tylko pomoc z góry, okazana Jehoszafatowi po modlitwie proroka Elizeusza, uratowała ich (2Krl.3:7-20). Po tych dwóch wojnach panowanie Jehoszafata było spokojne. Panował przez 25 lat i zmarł mając 60 lat. Pozostawił po sobie siedmiu synów, z których najstarszy, Jehoram, przejął tron.

JEHOSZEBA (Jahwe jest przysięgą – 2Krl.11:2). Córka Jorama, króla judzkiego, i żona arcykapłana Jehojady (2Krn.22:11). Kiedy jej matka (lub macocha) Atalia po śmierci swojego syna Achazjasza, wytępiła cały królewski ród, ona ze swoim mężem zdołała ukryć rocznego Joasza z jego mamką w pokoju sypialnym, a później ukrywała go przez sześć lat w jednym z pomieszczeń świątyni. Jehoszeba jest jedynym przykładem małżeństwa osoby z królewskiego rodu z arcykapłanem. W 2Krn.22:11 nazywa się Jehoszabat.

JEHOZABAD (Jahwe obdarzył). Imię osób:
  1. Jehozabad (2Krl.12:22) - syn Szomera, jeden z dostojników króla Joasza, który razem z Jozakarem zabił swojego pana, króla Joasza, w domu w Milo, a potem sam został zabity przez syna i następcę Joasza, Amasjasza;
  2. Jehozabad (1Krn.26:4) - drugi syn Obeda Edomczyka, z liczby odźwiernych przy południowej stronie świątyni;
  3. Jehozabad (2Krn.17:18) - jeden z dowódców króla Jehoszafata, dowodzący 180 tysiącami uzbrojonych wojowników z plemienia Beniamina.

JEHU (on jest Jahwe). Imię osób:
  1. Jehu (1Krl.16:1; 2Krn.19:2) - syn Chananiego, prorok występujący przeciwko królowi izraelskiemu Baaszy i królowi judzkiemu Jehoszafatowi;
  2. Jehu (1Krl.19:16; 2Krl.9:2) - syn Jehoszafata, wnuk Nimsziego, dziesiąty król izraelski, od niego rozpoczęła się piąta dynastia. Jehu został wyznaczony przez Pana na króla Izraela na górze Choreb, a jego powołanie na tron, podobnie jak i powołanie Chazaela oraz Elizeusza, miało za cel oczyścić izraelskie królestwo z grzechów i niesprawiedliwości. Kiedy Achab przybył z Samarii do Jezreel, żeby przejąć winnicę Nabota, Jehu i jego adiutant Bidkar, którzy byli wtedy z Achabem, słyszeli groźny wyrok Eliasza na Achaba za jego bezbożność i bezprawie (1Krl.21:17:24; 2Krl.9:25-26). Za panowania króla Jorama, syna Achaba, Jehu był jednym z dowódców wojska i został pozostawiony przez króla w Ramot Gileadzkim, gdy sam udał się do Jezreel leczyć swoje rany (2Krl.8:25,29; 9:5,14-15). I oto w tym samym czasie nakaz Boży, dany pierwotnie Eliaszowi – namaścić Jehu na króla Izraela – rzeczywiście został wykonany według wskazówki Elizeusza przez jednego z uczniów prorockich (2Krl.9:1-10. Dowiedziawszy się o tym, inni dowódcy zaraz ogłosili Jehu królem, a on w towarzystwie Bidkara i wojska szybko wyruszył do Jezreel. Tutaj zabił strzałą z łuku Jorama i nakazał rzucić jego ciało na pole Nabota. Zabicie żony Achaba, Izebel, siedemdziesięciu jego synów, braci Achazjasza i czcicieli Baala, wszystko to opisane jest 2Krl (10:18-28). Posąg Baala został rozbity a inne bałwany spalone. Świątynia Baala, wybudowana przez Achaba, została obrócona na kloaki. Taki był dobry początek panowania Jehu. Lecz przy całej swojej gorliwości nie chciał pozostawić bałwochwalstwa, wprowadzonego przez Jeroboama, dlatego prorok przepowiedział, że Bóg pomści się na domu Jehu za przelew krwi w Jezreelu i położy koniec panowaniu królestwa domu Izraela (Oz.1:4). W ostatnich latach panowania Jehu napadł na niego Chazael, król Aramu, który rozbił jego wojsko, spustoszył Gilead i zawładnął całą ziemią zajordańską do Aroer nad Arnonem (Krl.10:29-36). Po śmierci został pochowany w Samarii, a jego następcą został syn jego Jehoachaz;
  3. Jehu (1Krn.2:38) - syn Obeda, wymieniony w rodowodzie Judy;
  4. Jehu (1Krn.4:35) - syn Joszibiasza, z plemienia Symeona. Wymieniony w liczbie książąt w swoich rodach, w czasach Hiskiasza;
  5. Jehu (1Krn.12:3) - z Anatot, jeden z dzielnych rycerzy Dawida. Beniamita, który przyłączył się do Dawida w Syklag.

JEHUCHAL (Jahwe jest potężny – Je.37:3). Syn Selemiasza, wysłany przez króla Sedekiasza razem z kapłanem Sofoniaszem do Jeremiasza, żeby ten się modlił. w Je.38:1 nazywa się Juchal.

JEHUD (cena, pochwała – Joz.19:45). Miasto graniczne plemienia Dana.

JEHUDA (wyznawca – Ne.12:8). Lewita, który razem z innymi przybył do Jeruzalemu z Zerubabelem z Babilonu.

JEHUDI (wyznawca – Je.36:14,21,23). Syn Netaniasza, wysłany do Barucha z poleceniem wzięcia zwoju z proroctwem Jeremiasza o Judzie, żeby je przeczytać przed królem.

JEIEL (skarb Boży). Imię osób:
  1. Jeiel (1Krn.5:7) - z książąt plemienia Rubena;
  2. Jeiel (1Krn.8:29) - przodek króla Saula, którego żona nazywała się Maaka;
  3. Jeiel (1Krn.15:18) - Lewita drugiego stopnia, odźwierny. Grał razem z innymi na cytrach nastrojonych o oktawę niżej i prowadził z nimi śpiew w świątyni Bożej;
  4. Jeiel (2Krn.26:11) - pisarz królewski za panowania króla judzkiego Uzzjasza;
  5. Jeiel (2Krn.29:13) - Lewita z synów Elisafana, żyjący w czasach Hiskiasza, razem z innymi Lewitami uczestniczący w oczyszczeniu i poświęceniu świątyni;
  6. Jeiel (2Krn.35:9) - z naczelników lewickich, w czasach króla Jozjasza, którzy ofiarowali Lewitom na ofiary paschalne 5 tys. owiec i 500 wołów;
  7. Jeiel (Ezd.8:13) - z potomków Adonikama, który razem z Elifeletem i Szemajaszem oraz z 60 mężczyznami wyruszył z Babilonu z Ezdraszem za panowania króla Artakserksesa;
  8. Jeiel (Ezd.10:43) - z potomków Nebo, mający żonę obcoplemienną, która odprawił w czasach Ezdrasza.

JEKAMEAM (on [Bóg] mógłby podnieść lud – 1Krn.23:19; 24:23). Lewita, w czasach Dawida, potomek Hebrona, syna Kahata.

JEKAMIASZ (Jahwe mógłby podnieść). Imię osób:
  1. Jekamiasz (1Krn.2:41) - syn Szalluma i potomek Szeszana, wymieniony w rodowodzie Judy;
  2. Jekamiasz (1Krn.3:18) - z synów Jechoniasza, wymieniony w rodowodzie Dawida.

JEKKABSEEL (Bóg gromadzi – Ne.11:25). Miasto na południu Judei. Tę nazwę spotykamy w liczbie miast, zamieszkałych przez Żydów po powrocie z babilońskiej niewoli. Inaczej ono nazywa się Kabseel (Joz.16:21; 2Sm.23:20).

JEKOLIA (Jahwe okazał się potężnym – 2Krl.15:2). Żona Amasjasza, króla judzkiego, i matka króla Azariasza, pochodząca z Jeruzalemu.

JEKUTIEL (opieka Boga; Bóg go nakarmi, obroni – 1Krn.4:18). Syn Judejki, żony Ezry, ojciec Zanoacha i założyciel miasta o tej samej nazwie.


Łanie jelenia
JELEŃ (5M.12:15; Ps.42:2; Iz.35:6). Jedno z piękniejszych i łagodniejszych zwierząt. Ojczyzną jelenia są północne kraje Europy, Azji, Afryki, Ameryki. Północny jeleń żyje do 16 lat. Łania rodzi latem od jednego do dwóch młodych, karmi je swoim mlekiem i zostawia tylko z powodu braku trawy (Jr.14:5). Jako zwierzę przeżuwające i mające rozdwojone kopyto, jeleń jest czystym zwierzęciem (5M.12:15). We wschodnich krajach często odczuwa silne pragnienie. Z tym pragnieniem jelenia i potrzebą odświeżenia, król Dawid, będąc daleko od Domu Bożego, porównuje swoje płomienne dążenie do Boga, żeby stanąć przed obliczem Jego (Ps.42:2). Z mocą jelenich nóg Dawid porównuje swoje nogi, otrzymując od Boga pomoc przeciw swoim wrogom. W Piśmie Świętym nierzadko spotykamy wzmianki o tym zwierzęciu. Jego ruchliwość, szybkość, wielkie rogi, piękno całego ciała, piękno oczu często występuje we wschodniej poezji.

JEMIMA (gołąbek – Job.42:14). Najstarsza z trzech córek Joba, która urodziła się po jego cierpieniach.

JEMUEL (skinienie, zezwolenie Boże? – 1M.46:10). Najstarszy syn Symeona, który razem ze swoim ojcem, braćmi i Jakubem przeprowadził się do Egiptu. W 1Krn.4:24 nazywa się Nemuel.

JERACH (miesiąc – 1M.10:26). Syn Joktana, piąte pokolenie od Sema.

JERACHMEEL (Bóg lituje się). Imię osób:
  1. Jerachmeel (1Krn.2:9) - pierworodny syn Chesrona i prawnuk patriarchy Judy. Od niego wywodzą się Jerachmeelici (1Sm.27:10);
  2. Jerachmeel (1Krn.24:29) - Lewita, syn Kisza, z potomków Merariego, żyjący w czasach Dawida;
  3. Jerachmeel (Je.36:26) - syn królewski, którego razem z innymi posłał Jojakim, żeby pochwycili proroka Jeremiasza i pisarza Barucha, lecz Pan ukrył ich.

JERED (schodzenie). Imię osób:
  1. Jered (1M.5:15; Łk.3:37) - z przedpotopowych patriarchów, piąty od Adama, syn Mahalalela i ojciec Henocha. Po Metuszelachu żył on najdłużej ze wszystkich ludzi, 962 lata. Jego imię wymienione jest w rodowodzie Pana Jezusa (Jared);
  2. Jered (1Krn.4:18) - potomek Judy, nazwany ojcem, tj. założycielem Gedora. Był synem Ezry i jego żony Judeiki.

JEREMAJ (mieszkaniec gór – Ezd.10:33). Z potomków Chaszuma, który miał żonę obcoplemienną i oddalił ją w czasach Ezdrasza.

JEREMIASZ (Jahwe zakłada lub Jahwe pozwala). Imię osób:
  1. Jeremiasz (2Krl.23:31) - ojciec Chamutal, z Libny, matki króla judzkiego Jehoachaza;
  2. Jeremiasz (1Krn.5:24) - z naczelników pół plemienia Manassesa, mieszkających za Jordanem;
  3. Jeremiasz (1Krn.12:5,11,14) - dzielni rycerze Dawida z plemienia Beniamina i Gada, którzy przyłączyli się do niego w Syklag;
  4. Jeremiasz (Ne.10:3) - kapłan, który razem z innymi podpisał umowę posłuszeństwa Bogu w czasach Nehemiasza;
  5. Jeremiasz (Ne.12:12) - w czasach Jojakima, w rodzinie kapłańskiej Jeremiasza głową był Chananiasz;
  6. Jeremiasz (Je.35:3) - ojciec Jaazaniasza, głowy bractwa Rekabitów w czasach proroka Jeremiasza.

JEREMIASZ PROROK (Je.1:1; Mt.2:17; 16:14 i inne). Drugi z tzw. dużych proroków, syn kapłana Chilkiasza z Anatot. Prorocka służba Jeremiasza obejmowała najmroczniejszy okres żydowskiej historii. Jego powołanie do prorockiej służby miało miejsce we wczesnej młodości, w 15 roku życia, w 13 roku panowania Jozjasza, króla judzkiego, i później trwała za panowania króla Jehoachaza, Jojakima, Jehojakina (Jechoniasza) i Sedekiasza, prawie 45 lat. Prawdopodobnie w większości przeżył w mieście, w którym się urodził, w Anatot, gdyż w Je.11:21 mówi się o mężach z Anatot, którzy czyhają na moje (Jeremiasza) życie. To miasto leżało w pobliżu Jeruzalemu i dlatego na pewno świątynia była miejscem, gdzie najczęściej rozlegał się głos proroka Bożego. Głosił on słowo Boże w świątyni i w bramach miasta, w pałacu królewskim i na placach publicznych, z całych sił starając się odwrócić burzę, gotową rozpętać się nad ludem z powodu jego trwania w swoich grzechach (2; 3; 4; 5; 6). Nieustannie (25:3) głosił słowo Boże, ściągając na siebie przez to hańbę i pośmiewisko na co dzień (20:8). Własna jego rodzina wyrzekła się go (12:6), współobywatele żywili do niego nienawiść (11:21), śmiali się z niego, zadając pytanie: Gdzie jest słowo Pana? Niech się spełni! (17:15).

Były też głębokie cierpienia duchowe. Jeremiasza mocno dotykała otaczająca go niesprawiedliwość (12:1-2); wydawało mu się, że wszyscy jego przyjaciele czyhają na jego upadek. Może da się namówić i potem będziemy nad nim górą, i zemścimy się na nim (20:10); niekiedy miał zwątpienie, czy jego służba nie jest pośmiewiskiem (20:7). Śmierć pobożnego króla Jozjasza niewątpliwie była jednym z większych nieszczęść w życiu proroka. Jeremiasz ułożył pieśń żałobną o Jozjaszu – mówi się w 2Krn.35:25. O Jehoachazie, który później wstąpił na tron i którego panowanie trwało tylko trzy miesiące, i który został uprowadzony do niewoli, prorok Jeremiasz wypowiada się ze szczególną tkliwością i współczuciem. Nie płaczcie nad tym, który umarł, i nie żałujcie go; płaczcie rzewnie raczej nad tym, który odchodzi, bo już nigdy nie wróci i nie zobaczy swojej rodzinnej ziemi (22:10-11). Ze szczególną żywością prorok Jeremiasz opisuje niektóre wydarzenia w późniejszym panowaniu Jojakima (607-597 przed Chr.). Wkrótce po objęciu przez niego tronu, w czasie uroczystego święta, kiedy dziedzińce świątyni były przepełnione modlącymi się ze wszystkich miast judzkich, Jeremiasz z nakazu Bożego pojawia się w świątyni i głośno obwieszcza ludowi, że Jeruzalem zostanie dotknięte klątwą i że samą świątynię spotka los Sylo (26:6). Od tego czasu, można tak powiedzieć, zaczyna się jego walka z kapłanami i fałszywymi prorokami, których szczególnie było dużo w tym czasie w Jeruzalemie i okolicy.

Z powodu tego proroctwa pochwycono Jeremiasza i stawiono przed sądem książąt oraz ludu, żądano jego szybkiej śmierci (w.8). Tylko dzięki wysiłkom niektórych książąt, przychylnie usposobionych do niego, a szczególnie dzięki wysiłkom jego przyjaciela, Achikama, został uratowany przed śmiercią (26). Innym razem, kiedy z nakazu Bożego proroctwa Jeremiasza zostały zebrane w jedną księgę i spisane przez Barucha, jego ucznia, i przeczytane przed ludem w domu Pana (36:1-9). Jojakim zapragnął zapoznać się z ich treścią, a jego gniew skierował się na Jeremiasza i na zwój z jego proroctwami. W miarę czytania zwoju, król odcinał nożem pisarskim przeczytane części i spalał w ogniu paleniska, dopóki zwój nie został zniszczony całkowicie. Sam zaś Jeremiasz z Baruchem ledwo uratowali się przed gniewem króla, Pan ukrył ich (36:26). Później w ukryciu ponownie Jeremiasz i Baruch spisali proroctwa, z dodaniem do nich wielu słów podobnej treści (36:32). Lecz oto, zgodnie z przepowiednią Jeremiasza, Jojakim zakończył soje życie. Został wzięty do niewoli przez Nebukadnesara, a po jego śmierci (w drodze do Babilonu, czy w samym Babilonie, nie wiadomo) wstąpił na tron jego syn Jechoniasz i panował tylko trzy miesiące. Jeśli nie za Jojakima, to być może za tego króla, Paszchur, kapłan i naczelny nadzorca w świątyni Pana, słysząc proroctwa Jeremiasza o nadchodzących nieszczęściach na Jeruzalem, kazał proroka Jeremiasza wychłostać, i zakuł w dyby, które były w Górnej Bramie Beniamina przy świątyni Pana. A gdy nazajutrz Paszchur uwolnił Jeremiasza z dybów, to prorok znowu obwieścił, że Pan całą Judę wyda w ręce króla babilońskiego, który uprowadzi ich do Babilonu i pobije ich mieczem (22).

Proroctwo wypełniło się z porażającą dokładnością. Nebukadnesar obległ miasto, bez sprzeciwu zajął je i przesiedlił Jechoniasza do Babilonu z całym domem, rodem, dostojnikami, wojskiem i wszystkimi mieszkańcami, prócz ubogiego ludu. Wśród uprowadzonych do niewoli byli tez fałszywi prorocy, pocieszający lud nadzieją szybkiego zakończenia jego nieszczęść. Wskutek tego na tronie królestwa judzkiego zasiadł trzeci syn Jozjasza, Sedekiasz (597-586); lecz za tego króla sytuacja Jeremiasza wcale nie zmieniła się na lepsze. Walka z fałszywymi prorokami trwała. Na swoje nieszczęście Sedekiasz chciał zabezpieczyć siebie i zawarł przymierze z królem Edomu, Moabu i innymi. Aby bardziej go zrozumiano, prorok Jeremiasz z nakazu Bożego pojawił się na ulicach Jeruzalemu z powrozami i jarzmem na szyi (27:2); takie same jarzma posłał do pięciu królów, którzy zawarli z Sedekiaszem przymierze przeciwko Babilonowi. Fałszywy prorok Chananiasz ściągnął jarzmo z szyi proroka Jeremiasza i złamał je (28:10), a przepowiedziawszy upadek króla babilońskie w przeciągu dwóch lat (28:11), został napiętnowany przez Jeremiasza za kłamstwo i zmarł w tym samym roku (28:16-17).

W międzyczasie nieprzyjaciel obległ Jeruzalem i w mieście powstał wielki głód. Sytuacja proroka stała się bardzo niebezpieczna. Chciał on udać się do ziemi Beniamina (37:12), lecz strażnik zatrzymał go, uważając że chce przejść do Chaldejczyków, i przyprowadził go do książąt, którzy go bili i uwięzili, gdzie przebywał przez wiele dni. Przyprowadzony do Sedekiasza, na jego pytanie: Czy jest jakie słowo od Pana? – odpowiedział: Będziesz wydany w ręce króla babilońskiego (37:17). Później na prośbę proroka oddano go pod straż na dziedzińcu wartowni, dając mu codziennie bochenek chleba, póki nie wyczerpał się chleb w mieście (37:21). Dlatego że prorok dalej radził ulec Chaldejczykom, to książęta wrzucili go do cysterny na dziedzińcu wartowni, w której umarłby z głodu, gdyby nie uratował go przez swoje wstawiennictwo u króla pewien bogobojny Etiopczyk Ebedmelech, służący w pałacu. Wyciągnięto go z cysterny i znowu pozostawał na dziedzińcu wartowni. Sedekiasz potajemnie posyłał po Jeremiasza, żeby usłyszeć wolę Bożą. Prorok, jak przedtem, radził królowi zaufać wielkoduszności zwycięzcy. Wtedy, mówił on, miasto nie zostanie spalone i król z całą rodziną pozostanie bezpieczny. Na nieszczęście Sedekiasz nie usłuchał natchnionej rady proroka, bał się, żeby Chaldejczycy wydadzą go Judejczykom, którzy by targnęli się na niego (38:19).

Smutne następstwa przyszły szybko. Nieprzyjaciel wdarł się do miasta i zdobył je. Sedekiasz z resztką żołnierzy uciekł nocą ze stolicy, lecz pochwycono go i odprowadzono do Rybli w ziemi Chamat. Tam stracono na jego oczach synów jego, a samego oślepiono, zakuto w kajdany i odprowadzono do Babilonu, gdzie zmarł. Po zdobyciu i zniszczeniu Jeruzalemu oraz przesiedleniu ludności do Babilonu, w 586 roku, Jeremiasz pozostał w swojej ojczyźnie, chociaż nie był tu długo. Po zabójstwie Gedaliasza, namiestnika Judei, ustanowionego przez Nebukadnesara, Jeremiasz razem z Baruchem i niektórymi przyjaciółmi, wbrew woli został uprowadzony do Egiptu. O dalszych losach proroka z Pisma Świętego nic więcej nie dowiadujemy się. Nawet w czasach ziemskiego życia Pana istniała pewność, że dzieło Jeremiasza jeszcze nie zakończyło się. Pana Jezusa Chrystusa niektórzy uważali za Jeremiasza albo za jednego z proroków (Mt.16:14).

JEREMOT (wzgórza). Imię osób:
  1. Jeremot (1Krn.7:8) - jeden z synów Bekera, wymieniony w rodowodzie Beniamina;
  2. Jeremot (1Krn.8:14) - inny Beniamita, z synów Berii;
  3. Jeremot (1Krn.23:23) - Lewita, syn Musziego, Meraryta. W 1Krn.24:30 nazywa się Jerimot;
  4. Jeremot (Ezd.10:27) - z potomków Zattua, mający żonę obcoplemienną, którą oddalił w czasach Ezdrasza;
  5. Jeremot (Ezd.10:29) - z potomków Baniego, mający żonę obcoplemienną, którą oddalił w czasach Ezdrasza.

JERIASZ (założony przez Boga). Imię osób:
  1. Jeriasz (1Krn.26:31) - przełożony wśród Hebronitów w czasach Dawida;
  2. Jeriasz (Je.37:13-14) - syn Szelemiasza, strażnik w Bramie Beniamińskiej za panowania króla Sedekiasza. Z powodu jego pomówienia prorok Jeremiasz został uwięziony.

JERIBAJ (Jahwe broni – 1Krn.11:45). Syn Elnaama i brat Joszawiasza, jeden z dzielnych rycerzy Dawida.

JERIEL (założony przez Boga – 1Krn.7:2). Z synów Toli, wnuk Issachara.

JERIJJASZ (założony przez Boga – 1Krn.23:19). Lewita, potomek Kahata, syn Hebrona.

JERIMOT (wzgórza). Imię osób:
  1. Jerimot (1Krn.7:7) - Beniamita, z synów Beli, z naczelników ojcowskich rodów;
  2. Jerimot (1Krn.12:6) - Beniamita, jeden z dzielnych rycerzy Dawida, który przyłączył się do niego w Syklag;
  3. Jerimot (1Krn.24:30) - syn Musziego, potomek Lewiego, Meraryta;
  4. Jerimot (1Krn.25:4) - z synów śpiewaka Hamana, jasnowidza królewskiego;
  5. Jerimot (1Krn.27:19) - syn Azriela, naczelnik plemienia Naftaliego w czasach Dawida;
  6. Jerimot (2Krn.11:18) - jeden z synów króla Dawida, ojciec Mechalat, żony Rechabeama;
  7. Jerimot (2Krn.31:13) - jeden z nadzorców nad dziesięcinami w świątyni, zgodnie z postanowieniem króla Hiskiasza.

JERIOT (zasłony – 1Krn.2:18). Syn Kaleba i Azuby. W hebrajskim tekście i w LXX tak nazywa się jedna z żon Kaleba; zaś w Wulgacie tak nazywa się córka Kaleba i jego żony Azuby.

JEROACH (księżyc – 1Krn.5:14). Gadyta, z przodków Abichaila.

JEROBOAM (bojownik ludu). Imię dwóch królów izraelskich:
  1. Jeroboam I (1Krl.11:26) - pierwszy król dziesięciu plemion (975- 954 przed Chr.). Jego ojciec nazywał się Nebat, Efraimita z Seredy, miasta leżącego w dolinie nadjordańskiej. Energia i czyny młodego Jeroboama zwróciły uwagę Salomona, rozbudowującego w tym czasie Jeruzalem. Salomon ustanowił go nadzorcą nad całą robotą pańszczyźnianą plemienia Józefa (1Krl.11:28). W tym okresie życia Jeroboama prorok Achiasz z Sylo spotkał go na polu, poza Jeruzalem. Prorok podarł na 12 kawałków nowy płaszcz, który miał na sobie, dał mu 10 części i przepowiedział, że Bóg ustanowi go królem nad dziesięcioma z dwunastu plemion izraelskich. Jeroboam zbuntował się przeciwko Salomonowi. Wtedy Salomon usiłował pozbawić życia Jeroboama, lecz Jeroboam zerwał się i uciekł do Egiptu do Szyszaka, króla egipskiego, i pozostał w Egipcie aż do śmierci Salomona. Zauważmy przy tym, że Egipt już przedtem był schronieniem dla Hadada (1Krl.11:17-48). Kiedy Rechabeam udał się do Sychem, żeby objąć tron, Jeroboam został wezwany z Egiptu przez Izraelitów i razem z nimi prosił Rechabeama o zmniejszenie ciężaru, nałożonego na nich przez Salomona. Surowa odmowa Rechabeama rozdrażniła 10 plemion, które rozeszły się do swoich namiotów i koronowały Jeroboama na króla nad Izraelem. Rechabeamowi pozostały wierne tylko dwa plemiona, Judy i Beniamina. Umacniając Sychem na zachodniej granicy swojego nowego królestwa i Panuel na wschodniej, Jeroboam najpierw przebywał w pierwszym mieście, lecz później, jak się wydaje, wybrał na swoją rezydencję Tirsę (1Krl.14:17). Pierwsze wydarzenie panowania Jeroboama polegało na tym, że postawił w Dan i w Betel, w dwóch przeciwległych końcach swojego królestwa, dwa złote cielce, w celu pozbawienia ludu możliwości chodzenia do stolicy wrogiego mu królestwa, w celu składania ofiar w świątyni. Oto bogowie twoi, Izraelu, którzy cię wyprowadzili z ziemi egipskiej – powiedział on, wskazując na odlane bałwany (1Krl.12:28). Miasto Dan przez długi czas było centrum bałwochwalstwa na północy (Sdz.18:30-31), a lud chętnie szedł tutaj. Miasto Betel, na południowej granicy królestwa Jeroboama, miało trochę inny charakter. Tutaj król zbudował ołtarz i osobiście brał udział w bałwochwalczych obrzędach. Kapłani z Lewitów zostali odsunięci, a obowiązki Lewitów wykonywali prości Izraelici, nie należący do plemienia Lewiego. W ten sposób kapłaństwo było otwarte dla każdego (2Krn.11:15). Ustanowił on święto, podobne do Święta Namiotów, tylko nie w siódmym, ale w ósmym miesiącu roku liturgicznego. Lecz pojawił się prorok z Judy, piętnujący bałwochwalstwo. W pierwsze pogańskie święto nagle stanął przed Jeroboamem, który w charakterze arcykapłana odprawiał obrzędy przed cielcem, i głośno zawołał w stronę ołtarza: Ołtarzu, ołtarzu! Tak mówi Pan: Oto w rodzie Dawida narodzi się syn imieniem Jozjasz; ten zgładzi na tobie kapłanów wzgórz, którzy na tobie kadzą, i spali na tobie kości ludzkie. – Pochwyćcie go! – wykrzyknął Jeroboam, wyciągając rękę, lecz ręka jego uschła. Dopiero po modlitwie proroka otrzymał uzdrowienie (1Krl.13:2-6). Przy czym, napomnienie proroka, choroba ręki i cudowne jej uzdrowienie wcale nie podziałały na Jeroboama. Dalej trwał w bezbożności i oto Bóg posłał mu nowy groźny znak. Zachorował Abiasz, syn Jeroboama, i wysłał on swoją żonę w przebraniu do proroka Achiasza, teraz już siwego i niewidomego starca, żeby dowiedziała się, co będzie z chorym chłopcem. Pomimo, że królowa była w przebraniu, prorok zaraz rozpoznał ją. Przepowiedział jej szybką śmierć chłopca, upadek dynastii Jeroboama i zniszczenie królestwa izraelskiego. Dziecko rzeczywiście zmarło, jak przepowiedział Achiasz, gdy tylko królowa wróciła do Tirsy i przestąpiła próg swego domu. I pochowali go, i opłakiwał go cały Izrael – mówi Pismo (1Krl.14:1-18). Powszechny smutek z powodu tego wydarzenia wskazuje na to, z jaką nadzieją na przyszłość oczekiwał lud kontynuacji nowej dynastii. Wojna między Rechabeamem i Jeroboamem nie miała prawdopodobnie ważnego znaczenia, gdyż ten pierwszy miał zakaz walczenia z dziesięcioma plemionami (2Krn.11:1-4). Abiasz, syn Rechabeama, odniósł nad wojskami Jeroboama znaczne zwycięstwo, pomimo mniejszej ilości swoich wojsk. Skutkiem tego zwycięstwa było to, że Abiasz przyłączył do siebie niektóre ważne miasta, w tej liczbie Betel, Jeszanę i Efron. Za życia Abiasza nie odzyskał już Jeroboam swej potęgi – mówi Pismo – i Pan ugodził go tak, że umarł (2Krn.13:20), po 22 latach panowania. Jego obiecująca młodość, energia i czyny, jego polityczna taktyka i wojenne przedsięwzięcia zakończyły się w końcu całkowita porażką i unicestwieniem; zmarł porażony ręką Bożą. Tak jak on sam i jego królestwo pozostawili Pana, tak i Pan pozostawił ich, wydając ich na zgubę;
  2. Jeroboam II (2Krl.23-29 i inne) - król izraelski, syn i następca Joasza, króla 10 plemion (835-794 przed Chr.). Pomimo, że nie odrzucił bałwochwalczego kultu cielców, jednak prowadził zwycięskie wojny z Syrią, Moabem, Ammonitami, zdobył Damaszek i Chamat, odtwarzając stare granice swojego królestwa do Eufratu i Morza Martwego. Pan pomagał mu, gdyż jeszcze nie chciał zguby potomków Izraela. Nigdy stan królestwa 10 plemion nie był tak dobry, niż w czasach panowania Jeroboama, lecz współcześni mu prorocy, Ozeasz i Amos, głośno wołali przeciwko bezbożności i niesprawiedliwości, które rozwijały się pod przykryciem pomyślnych spraw politycznych. Dlatego Bóg przez proroka obwieścił w końcu zbliżającą się zgubę domu Jeroboama i upadek królestwa izraelskiego (Am.7:9-11), co wkrótce też dosięgło Izraela. Panowanie Jeroboama II trwało 41 lat. Po nim zasiadł na tronie jego syn, Zachariasz, panujący tylko 6 miesięcy, i wkrótce po nim królestwo izraelskie rzeczywiście zostało zniszczone przez Salmanasara, króla Asyryjskiego.

JEROCHAM (on będzie ukochany). Imię osób:
  1. Jerocham (1Sm.1:1) - ojciec Elkany, dziadek proroka Samuela;
  2. Jerocham (1Krn.8:27) - Beniamita, z naczelników plemienia;
  3. Jerocham (1Krn.9:8) - Beniamita, ojciec Jibnejasza;
  4. Jerocham (1Krn.9:12) - kapłan, ojciec Adajasza;
  5. Jerocham (1Krn.12:8) - z Gedor, ojciec Joela i Zebadiasza, dzielnych rycerzy Dawida, którzy przyłączyli się do niego w Syklag;
  6. Jerocham (1Krn.27:22) - z plemienia Dana, ojciec Azarela, przywódcy plemienia dana w czasach Dawida;
  7. Jerocham (2Krn.23:1) - ojciec setnika Azariasza w czasach panowania Atalii. Azariasz pomagał dla Jehojady wprowadzić na tron Joasza.

JEROZOLIMA (ustanowienie pokoju). To znane na całym świecie miasto, najstarsze i najznakomitsze z miast ziemi Obiecanej, nazywało się w staro-żytności Jebus (Joz.18:28), od imienia protoplasty Jebuzytów. Przypuszcza się, że jego starożytność sięga nawet czasów Abrahama, zakładając iż było to Salem, w którym, w czasach Abrahama, królem i kapłanem był Melchisedek. Jebus zostało zdobyte przez Dawida, który uczynił je metropolią swojego królestwa, budując na północny zachód od starego miasta twierdzę lub nowe miasto, nazwane Jerozolimą. W ten sposób Jerozolima stała się stolicą Judy. Dzięki przeniesieniu Skrzyni Przymierza do Jerozolimy, stała się także religijnym centrum państwa. Żeby przygotować miejsce na górze Moria pod budowę świątyni, Salomon otoczył ją potężnym murem. Przestrzeń między górą i murem była obszernym placem, zdatnym do wybudowania tam świątyni i jej ogromnych skrzydeł. W roku 597 przed Chr. Jerozolima została zburzona przez Nebukadnesara, króla babiloń-skiego, a ludność uprowadzona do niewoli. Po powrocie z niewoli babiloń-skiej została odbudowana z murami i świątynią.
 
Jerozolima w czasach
Pana Jezusa Chrystusa
W roku 70 została zburzona przez Tytusa. Biblia wymienia bramy miejskie, które były w Jerozolimie:
  1. Brama Beniamińska (Jr.20:2; 37:13);
  2. Brama Doliny (2Krn.26:9; Ne.2:13);
  3. Brama Efraimska (Ne.12:39);
  4. Brama Gwardzistów (2Krl.11:19);
  5. Brama Jozuego (2Krl.23:8);
  6. Brama Końska (2Krn.23:15; Ne.3:28);
  7. Brama Narożna (2Krn.26:9);
  8. Brama Owcza (Ne.3:1; J.5:2);
  9. Brama Rybna (2Krn.33:14; Ne.3:3);
  10. Brama Skorup (Je.37:13);
  11. Brama Staromiejska (Ne.3:6);
  12. Brama Strażnicza (Ne.3:31);
  13. Brama Sur lub Jesod (fundamentów) (2Krl.11:6);
  14. Brama Śmietnisk (Ne.3:14; 12:31);
  15. Brama Więzienna (Ne.12:39);
  16. Brama Wodna (Ne.3:26; 8:3);
  17. Brama Wschodnia (Ne.3:29);
  18. Brama Źródlana (Ne.3:15).

Widok Jerozolimy z Góry Oliwnej

JERUBBAAL (przeciwnik Baala – Sdz.6:32). Imię sędziego Gedeona, po zburzeniu przez niego ołtarza Baala. W 2Sm.11:21 nazywa się Jerubboszet (patrz Gedeon).

JERUEL (przez Boga ustawiony – 2Krn.20:16). Nazwa pustyni na południu ziemi plemienia Judy.

JERUSZA (wzięta w posiadanie – 2Krl.15:332Krn.27:1). Córka Sadoka, żona Uzzjasza, króla judzkiego, i matka króla Jotama.

JERUZALEM NOWE (Ob.21:2). Wyrażenie alegoryczne, określające niebiańską Jerozolimę, królestwo niebiańskie, królestwo świętych w niebie (Ob.3:12). Niekiedy słowo Jeruzalem w przenośnym znaczeniu oznacza Kościół Boży – starotestamentowy i nowotestamentowy. Tak np. prorok Izajasz mówi: Powstań, zajaśnij (Jeruzalem), gdyż zjawiła się twoja światłość, a chwała Pańska rozbłysła nad tobą... I pójdą narody do twojej światłości, a królowie do blasku, który jaśnieje nad tobą. Podnieś uczy i spojrzyj wokoło: Wszyscy gromadnie przychodzą do ciebie, twoi synowie przychodzą z daleka, a twoje córki niesione są na rękach (Iz.60:1-4). I apostoł Paweł mówi w Hbr.12:22-24: Lecz wy podeszliście do góry Syjon i do miasta Boga żywego, do Jeruzalem niebieskiego. W słowach psalmisty: Chwal, Jeruzalem, Pana; Sław, Syjonie, Boga swego! (Ps.147:12-14), albo w wezwaniu proroka Jeremiasza do Izraela: Obmyj ze zła swoje serce, Jeruzalem, abyś było wybawione! (4:14), albo w słowach Zbawiciela: Jeruzalem, Jeruzalem, które zabijasz proroków i kamienujesz tych, którzy do ciebie byli posłani, ileż to razy chciałem zgromadzić dzieci twoje, jak kokosz zgromadza pisklęta swoje pod skrzydła, a nie chcieliście! (Mt.23:37-39) – rozumie się nie tylko wszystkich mieszkańców Jerozolimy, lecz i cały lud żydowski. Przypominając to wszystko co wielkie, święte i chwalebne miało miejsce i jest w Jerozolimie, i co wielkiego, świętego i chwalebnego powiedziano o niej w Słowie Bożym, chrześcijanin nie może nie powtórzyć za psalmistą: Jeśli zapomnę cię, Jeruzalem, niech uschnie prawica moja! Niech przylgnie język mój do podniebienia, jeślibym nie pamiętał o tobie, jeślibym nie wyniósł Jeruzalemu nad największą radość moją! (Ps.137:5-6).


Jerycho
JERYCHO (miejsce aromatów – 4M.22:1). Znane miasto, leżące w granicach ziemi plemienia Beniamina. Pierwszy raz Jerycho wymienione jest w Biblii, w 4M.22:1, w następujących słowach: Następnie synowie izraelscy wyruszyli i rozłożyli się obozem na stepach Moabu z tamtej strony Jordanu naprzeciw Jerycha. Te słowa z niedużymi zmianami powtarzają się osiem lub dziewięć razy w tej księdze. Góra Nebo w Moabie, tak jak szczyt Pizga, przedstawione są w 5M.32:49; 34:1 jako leżące naprzeciw Jerycha. Z 5M.34:3 dowiadujemy się, że Jerycho nazywane było miastem palm. Tę nazwę spotykamy też w Sdz.1:16; 3:13, lecz prawdopodobnie dotyczy ona innego miejsca. Zanim Izraelici przekroczyli Jordan, Jozue wysłał dwóch wywiadowców do Jerycha. Król Jerycha, gdy dowiedział się, że w mieście przebywają obcy, zażądał od Rachab nierządnicy wydania wywiadowców. Miasto było otoczone murem, miało bramę, a dom Rachab, w którym ukryli się wywiadowcy na nocleg, znajdował się w murze miejskim, co sprzyjało ich ucieczce, gdyż Rachab spuściła ich na linie przez okno, a oni ukrywając się przez trzy dni w górach, pomyślnie powrócili do Jozuego (Joz.2:1:24). Później lud przeprawił się przez Jordan naprzeciw Jerycha (Joz.3:16) i rozbił się obozem w Gilgal po wschodniej stronie Jerycha, gdzie Izraelici na polach Jerycha obchodzili Paschę w 14 dniu miesiąca wieczorem (4:19; 5:10). Mury obleganego miasta w cudowny sposób się rozpadły, po siedmiodniowym obchodzeniu go ze Skrzynią Przymierza przy dźwiękach trąb kapłanów. Jerycho zostało zdobyte i wszystko w nim zostało obłożone klątwą i zniszczone (Joz.6). Przez wiarę runęły mury Jerycha – mówi apostoł Paweł – okrążone przez siedem dni (Hbr.11:30). Po zdobyciu miasta Jozue wypowiedział groźna klątwę na tego, kto odważyłby się odbudować Jerycho. Na swoim pierworodnym założy jego fundament – mówił on – i na swoim najmłodszym postawi jego bramy (6:26). Tak też się stało, kiedy w czasach króla Achaba niejaki Chiel z Betelu odważył się odbudować Jerycho, wtedy, według słów Biblii, na Abiramie, swoim pierworodnym, założył jego fundamenty, a na Segubie, swoim najmłodszym jego, bramy (1Krl.16:34).

Źródło Elizeusza w pobliżu Jerycha
Przy podziale ziemi Obiecanej południowa granica plemienia Efraima i północna Beniamina przechodziły w pobliżu Jerycha, lecz miasto zostało oddane Beniaminowi (Joz.16:7; 18:1,21). Później spotykamy się z Jerychem już wczasach Dawida (2Sm.10:5), chociaż prawdopodobnie były to tylko ruiny, gdyż jego odbudowa przez Chiela miała miejsce dopiero w czasach Achaba. Tutaj, w samotnym i pustynnym miejscu, przebywał prorok Eliasz; w pobliżu była szkoła proroków, gdzie mieszkali uczniowie proroccy (2Krl.2:4-5,15). Tutaj też było źródło złej wody, które Elizeusz uzdrowił (2Krl.2:19-22). Wojsko Nebukadnesara pokonało i wzięło do niewoli króla judzkiego Sedekiasza na stepach jerychońskich (2Krl.25:5). Niektórzy pochodzący z Jerycha powrócili z niewoli (ezd.2:34) i pomagali w odbudowie murów Jeruzalemu (Ne.3:2). Jerycho niejednokrotnie wymieniany jest w księgach apokryficznych. Wyrosłam jak palma w Engaddi, jak krzewy róży w Jerychu (Syr.25:1, patrz też 1Mch.9:50; 2Mch.12:15 i inne). W czasach rzymskich Jerycho było królewską rezydencją i tutaj zmarł Herod Wielki. Wskazania na Jerycho w NT są nieliczne, lecz są szczególnie interesujące w tym odniesieniu, że wskazują nie niejednokrotne odwiedziny Jerycha przez Pana (Mt.20:29; Mk.10:46; Łk.18:35; 19:1).

JESAREL (Bóg jest uczciwy – 1Krn.25:14). Jeden z synów Asafa, mający siódmy los wśród grup służących w świątyni, razem ze swoimi synami i braćmi. W 1Krn.25:2 nazywa się Asarela.

JESER (dzieło, zamiar – 1M.46:24). Trzeci syn Naftaliego, który przybył do Egiptu razem ze swoim dziadkiem Jakubem. Od niego wywodzi się ród Jeserytów 4M.26:49).

JESIMIEL (Bóg stwarza – 1Krn.4:36). Książę z plemienia Symeona w czasach króla Hiskiasza.

JESOD (fundament – 2Krn.23:5). Brama w Jeruzalemie, w 2Krl.11:6 nazwana bramą Sur.

JESUA (Jozue: Jahwe jest pomocą – 1Krn.24:11). Kapłan, żyjący w czasach panowania Dawida, naczelnik dziewiątej grupy kapłańskiej.

JESZANA (stara – 2Krn.13:19). Jedno z miast Jeroboama, zdobytych przez Abiasza.

JESZEBEAB (mieszkanie ojca – 1Krn.24:13). Kapłan, naczelnik 14 grupy kapłańskiej, w czasach panowania Dawida.

JESZER (uczciwość – 1Krn.2:18). Syn Kaleba i Azuby, jego żony.

JESZISZAJ (siwowłosy – 1Krn.5:14). Gadyta, wymieniony w rodowodowym spisie.

JESZOCHAJASZ (Jahwe zgina – 1Krn.4:36). Książę w plemieniu Symeona, w czasach Króla Hiskiasza.

JESZSZIASZ (Jahwe udziela – Ezd.10:31). Z potomków Charima, mający żonę obcoplemienną, którą odprawił w czasach Ezdrasza.

JESZUA (Jozue: Jahwe jest pomocą). Imię osób i nazwa miasta:
  1. Jeszua (2Krn.31:15) - jeden z Lewitów, wyznaczony do rozdziału w miastach kapłańskich zaopatrzenia według odpowiednich grup. Żył w czasach panowania Hiskiasza;
  2. Jeszua (Ezd.2:2; 3:2) - kapłan, syn Josadaka, razem z Zerubabelem i innymi przybył do Jeruzalemu z niewoli babilońskiej;
  3. Jeszua (Ezd.2:6) - jego potomkowie powrócili z niewoli babilońskiej do Jeruzalemu i Judei;
  4. Jeszua (Ezd.2:36) - jego potomkowie, kapłani, powrócili z niewoli babilońskiej do Judei i Jeruzalemu;
  5. Jeszua (Ezd.2:40) - jego potomkowie, Lewici, powrócili z niewoli babilońskiej do Judei i Jeruzalemu;
  6. Jeszua (Ezd.8:33) - ojciec Jozabada, Lewity;
  7. Jeszua (Ne.3:19) - ojciec Ezera, naczelnika Mispy, który pomagał w odbudowie muru Jeruzalemu po powrocie z niewoli babilońskiej, w czasach Nehemiasza;
  8. Jeszua (Ne.10:10) - Lewita, syn Azaniasza, który podpisał razem z innymi umowę posłuszeństwa Bogu;
  9. Jeszua (Ne.11:26) - nazwa jednego z miast plemienia Judy, w którym mieszkali Żydzi po powrocie z niewoli babilońskiej; prawdopodobnie znajdowało się na południu ziemi plemienia Judy.

JETER (nadmiar, sława, wzniosłość). Imię osób i nazwa miasta:
  1. Jeter (Sdz.8:20) - najstarszy syn Gedeona. Po śmierci ojca, razem ze swoimi braćmi, z wyjątkiem najmłodszego Jotama, został zabity przez Abimelecha w Ofrze;
  2. Jeter (1Krl.2:5) - ojciec Amasy, zabitego przez Joaba;
  3. Jeter (1Krn.2:32) - syn Jady, wymieniony w rodowodzie Judy;
  4. Jeter (1Krn.4:17) - z synów Ezry, wymieniony w rodowodzie Judy;
  5. Jeter (1Krn.7:38) - z plemienia Asera, ojciec Jefunnego, Pispy i Ary;
  6. Jeter (1Krn.11:40) - nazwa miasta skąd pochodzili Ira i Gareb, dzielni rycerze Dawida. Jest to miasto kapłańskie w górach Judy, które w Joz.15:48 i 21:14 nazywa się Jattir.

JETET (gwóźdź, kołek? – 1M.36:40). Jeden z naczelników Ezawa w Edomie.

JETRO (wyższość, doskonałość – 2M.3:1). Kapłan Midianitów, teść Mojżesza. Pierwszy raz mówi się o nim w 2M.2:18 i tutaj nazywa się on Reguel. W Sdz.1:16 nazwany jest Kenitą Chobabem. Prawdopodobnie był znany pod wszystkimi tymi imionami. Nie podlega wątpliwości także i to, że był on potomkiem Abrahama ze strony Ketury (1M.25:2), gdyż był kapłanem i księciem Midianitów. Czterdzieści lat Mojżesz spędził u Jetry i ożenił się z jego córką Sypporą. Według rady Jetry, Mojżesz ustanowił sędziów nad ludem i podzielił z nimi brzemię swoich rządów (2M.18). W Sdz.1:16; 4:11 mówi się o jego potomkach.

JETUR (obwód, obszar – 1M.25:15; 1Krn.1:31). Jeden z synów Ismaela. Ta nazwa określała też potomków Jetura (1Krn.5:19), których Grecy i Rzymianie nazywali Iturejczykami. Ich ziemia znana była pod nazwą Iturea (patrz Iturea).

JEUEL (skarb Boży). Imię osób:
  1. Jeuel (1Krn.9:6) - Zerachita, potomek Judy, mieszkający w Jeruzalemie po powrocie z niewoli babilońskiej;
  2. Jeuel (1Krn.11:44) - syn Chatama z Aroeru, jeden z dzielnych rycerzy Dawida.

JEUS (rada – 1Krn.8:10). Beniamita, z synów Gery, naczelnik rodu.

JEUSZ (on spieszy lub on idzie na pomoc). Imię osób:
  1. Jeusz (1M.36:5) - z synów Ezawa i Oholibamy, jeden z naczelników rodów;
  2. Jeusz (1Krn.7:10) - Beniamita, z synów Bilchana;
  3. Jeusz (1Krn.8:39) - Beniamita, syn Eszeka, z potomków Jonatana, syna króla Saula;
  4. Jeusz (1Krn.23:10) - Lewita, Gerszonita, syn Szimejego;
  5. Jeusz (2Krn.11:19) - syn Rechabeama, króla judzkiego.

JEZER (mój ojciec jest pomocą – 4M.26:30). Z synów Gileada, potomek Manassesa. Od niego pochodzi ród Jezerytów.


Jezioro Genezaret
JEZIORO GENEZARET (harfa). Jezioro w Galilei, w kotlinie koryta Jordanu, zwane też Morzem Galilejskim i Morzem Tyberiadzkim. W ST nazywało się morzem Kinneret (4M.34:11; Joz.12:3), z powodu swego owalnego kształtu. Ma długość 21 km, szerokość 12 km; z północnej strony wpływa do niego Jordan, a z południowej wypływa. Klimat tutaj jest gorący, między bazaltowymi skałami rosną wysokie palmy i inna roślinność. Woda w jeziorze jest czysta i słodka, zasobna w ryby, dlatego mieszkańcy zajmowali się rybołówstwem. Jezioro zwykle jest ciche i spokojne, lecz z powodu wiatrów ze strony pobliskich gór, niekiedy staje się niebezpieczne dla pływających łodzi. Te burze mogą być wyjaśnieniem niektórych miejsc w Ewangeliach (Mt.13:23; Mk.4:35; Łk.13:22; J.6:18). Tutaj lub w pobliżu tego jeziora, miały miejsce główne wydarzenia ziemskiego życia Zbawiciela. Na jego brzegach spoczywało miasto Kafarnaum, tak często odwiedzane przez Pana. Z rybaków, łowiących na tym jeziorze, wybrał On sobie uczniów i powołał ich do apostolskiej służby (Mt.4:18-22; Łk.5:1-11), uczynił ich rybakami ludzi. Po śmierci swego Nauczyciela, uczniowie Pana oddali się swojemu zwykłemu zajęciu – rybołówstwu. Gdy Pan im ukazał się po swoim zmartwychwstaniu, oni zarzucali swoje sieci w wodach tego jeziora (J.21:1-11). Okolica otaczająca jezioro, była w czasach Pana najbardziej zaludniona w Palestynie. Nie mniej niż dziewięć miast leżało nad jego brzegami.

JEZJEL (zgromadzenie Boże – 1Krn.12:3). Syn Azmaweta, Beniamita, jeden z dzielnych rycerzy Dawida, który przyłączył się do niego w Syklag.

JEZREEL (Bóg sieje). Nazwa doliny, miasta i imię osób:

Jezreel
  1. Jezreel (Joz.17:16) - dolina w pobliżu góry Gilboa;
  2. Jezreel (Joz.19:18) - miasto wymienione wśród granicznych miast synów Issachara. Później nazwę tego miasta spotykamy w historii Dawida (1Sm.25:43; 29:1,11). W Jezreel znajdował się pałac Achaba (1Krl.18:45-46; 21:1,23). Kiedyś Jezreel było znaczącym miastem; miało ono silne mury i wieże, starszych i zwierzchników (2Krl.10:1); lecz ono już nie jest wymieniane w Biblii po czasach proroka Ozeasza, zgodnie z jego proroctwem (Oz.1:4-5; 2:24);
  3. Jezreel (1Krn.4:3) - syn Chura, wymieniony w rodowodzie Judy;
  4. Jezreel (Oz.1:4) - imię syna proroka Ozeasza.

JEZUS (grecka forma hebrajskiego imienia Jeszua, skróconego Jehoszua, znaczącego Jahwe jest pomocą czyli Zbawiciel). Powyższe imię często spotyka się wśród ludzi. W Biblii noszą je różne osoby, lecz przede wszystkim Pan Jezus Chrystus, który dokonał naszego zbawienia.
  1. Jezus – to imię zostało nadane dzieciątku Jezus według wskazania Bożego, kiedy we śnie Józefowi ukazał się anioł Gabriel. A urodzi syna i nadasz mu imię Jezus – obwieścił anioł Józefowi i Marii – albowiem On zbawi lud swój od grzechów jego (Mt.1:21). (Patrz Chrystus);
  2. Jezus (Kol.4:11) - którego zwano Justem (sprawiedliwy). Chrześcijanin, będący z apostołem Pawłem w Rzymie. Razem z Arystarchem i Markiem, krewnym Barnaby, był współpracownikiem apostoła Pawła.

JEŻ (z arab.: coś kolczastego, zwinięte w kłębek – Iz.14:23; 34:11). Znane zwierzę, mające igły. W razie niebezpieczeństwa jeż zwija się w kłębek i wystawia we wszystkie strony igły. W ten sposób broni się i nawet rani swojego nieprzyjaciela. Mówi się, że na jeża nie działa żaden jad. Latem wychodzą ze swoich nor nocą, żeby zdobyć żer, zaś zimą zapadają w sen zimowy.


Jęczmień
JĘCZMIEŃ (2M.9:31; 3M.27:16; 4M.5:15; Sdz.7:13; Job.31:40; Rut.1:22; 2:17; J.6:9,13 i inne). Jęczmień w dużej ilości był uprawiany w Palestynie. Izraelici siali jęczmień na początku naszego października. Zbiór jęczmienia zaczynał się wcześniej niż zbiór pszenicy, w szesnastym dniu nisana lub naszego marca (2Sm.21:9; 2Krl.4:42). Sąsiadujące ludy: Arabowie, Egipcjanie (2M.9:31) i Ammonici - też uprawiały jęczmień w znacznej ilości. Król Ammonitów przez trzy lata płacił daninę Jotamowi, królowi judzkiemu, i każdego roku przysyłał do Judei dziesięć tysięcy korców jęczmienia (2Krn.27:5). Mąka jęczmienna była częścią ofiar. Była też używana przez biednych do pieczenia chleba. Jęczmienny chleb jest twardy i ciężki, był uważany za mniej pożywny niż pszenny, lecz zdrowszy, i był powszechnym pokarmem prostego ludu (Sdz.7:13; 2Sm.17:28; J.6:9,13). W czasach salomona mnóstwo jęczmienia wysyłano za granicę. Dla pracujących w Libanie, na rzecz budowy świątyni, drwali, sług Churama, króla Tyru, Salomon wysłał dwadzieścia tysięcy korców pszenicy w ziarnie, dwadzieścia tysięcy korców jęczmienia, dwadzieścia tysięcy wiader wina i dwadzieścia tysięcy baryłek oliwy (2Krn.2:9). Jęczmień był też paszą dla koni i mułów. W ciężkich czasach jęczmień osiągał wysoką cenę. Podczas oblężenia Samarii dwie miary jęczmienia kosztowały jeden sykl.

JĘZYK. Jako mowa. Cała ziemia miała jeden język i jednakowe słowa - mówi się w 1M.11:1,6-7,9. Przekaz o jednym pierwotnym języku mieli też poganie. Myśleli oni, że w czasach Saturna wszystkie zwierzęta mówiły jednym językiem; lecz ludzie, nie umiejąc cenić swojego szczęścia, prosili Saturna, żeby wybawił ich od śmierci, żeby nie okazali się mniejsi przed wężem, który odnawia się każdego roku. Saturn pozbawił ich wspólnego języka i oni rozproszyli się. (Plat. in Politic. Phil. de confus. ling). Pytanie: Jaki był pierwszy i powszechny język ludzkiego rodu? Niektórzy komentatorzy twierdzą, że chociaż jego ślady bardziej lub mniej widoczne są w starożytnych wschodnich językach, jednak ani jeden z nich nie jest bardziej pierwotnym, podobnie jak w naszych czasach ani francuski, ani włoski, ani hiszpański nie jest starożytną łaciną. Inni dają pierwszeństwo hebrajskiemu, nie odrzucając jednak, że i on zmienił się przez ten czas. Ten pogląd opiera się na:
  1. Historii. Z powodu długiego życia patriarchów, ich stałości w poglądach i zachowaniu, język Adama bez większych zmian musiał zachować się do Noego. Język Noego do Abrahama. Zaś język Abrahama jest językiem hebrajskim. Niektórzy za naturalny język potomków Abrahama uważają chaldejski, gdyż odnajdują go w ojczystej ziemi tych potomków i nawet w ustach Labana: Jegar Sachaduta - pagórek świadectwa (1M.31:47).
  2. Cechach samego języka hebrajskiego. W nim do tej pory zachowało się to dostojeństwo pierwotnego języka, gdyż w jego nazwach widzimy cechy rzeczy. W Piśmie Świętym on sam z siebie wyjaśnia starożytne nazwy miejsc i imiona osób, prócz bardzo niewielu, których korzeń został utracony lub zachowały się tylko w innych pokrewnych mu językach.
  3. Porównaniu go z innymi starożytnymi językami. Najbardziej ze wszystkich jest on czysty, prosty i prawidłowy w swojej konstrukcji. Starożytne nazwy ludów, krajów, pogańskich bóstw i wiele innych słów, których początku nie widzimy w innych językach, odnajdujemy w hebrajskim. W nim łączy się starożytność języków, jak potoki u źródła.
Język i usta jako części ciała wypowiadające słowa. W Piśmie Świętym bardzo wiele spotykamy wypowiedzi w celu zrozumienia, z jaką korzyścią dla siebie i bliźniego może być użyte przez nas słowo i jak wielka szkodę może przynieść ono przez nierozumne użycie (Prz.12:18; 10:20; 20:15; 15:4; Job.5:21; Jk.3:1-10 i inne). A powiadam wam - powiedział Zbawiciel - że z każdego nieużytecznego słowa, które ludzie wyrzekną, zdadzą sprawę w dzień sądu. Albowiem na podstawie słów twoich będziesz usprawiedliwiony i na podstawie słów twoich będziesz potępiony (Mt.12:36-37).

JIBCHAR (wybrany – 2Sm.5:15; 1Krn.3:6). Jeden z synów Dawida, urodzonych w Jeruzalemie.

JIBNEJASZ (Jahwe buduje, tzn. daje schronienie i potomstwo – 1Krn.9:8). Syn Jerochama, Beniamita.

JIBNIASZ (Jahwe buduje – 1Krn.9:8). Ojciec Reguela, Beniamita.

JIBSAM (on jest miły – 1Krn.7:2). Potomek Toli, najstarszego syna Issachara, jeden z naczelników rodów Toli, według swoich ojcowskich rodów; w czasach Dawida liczba ich wynosiła dwadzieścia dwa tysiące sześćset.

JIDBASZ (on jest słodki jak miód – 1Krn.4:3). Syn Chura, wymieniony w rodowodzie Judy.

JIDDO (ozdoba, miłujący – 1Krn.27:21). Syn Zachariasza, jeden z naczelników w Gileadzie podczas panowania króla Dawida.

JIDLAF (płaczący – 1M.22;22). Syn Nachora, brata Abrahama, i jego żony Milki.

JIFDEJASZ (Jahwe uwalnia – 1Krn.8:25). Syn Szaszaka, wymieniony w rodowodzie Beniamina.

JIFTACH-EL (Bóg uwalnia – Joz.19:14,27). Dolina, leżąca na granicy plemienia Zebulona i Asera.

JIGAL (on [Bóg] wyzwala). Imię osób:
  1. Jigal (4M.13:7) - z plemienia Issachara, syn Józefa, jeden z 12 zwiadowców, wysłanych przez Mojżesza do zbadania ziemi Obiecanej;
  2. Jigal (2Sm.23:36) - syn Natana z Soby, jeden z dzielnych rycerzy Dawida. W 1Krn.11:38 jest: Joel, brat Natana.

JIGDALIASZ (Jahwe jest wielki – Je.35:4). Mąż Boży, ojciec Chanana, którego synowie mieli komnatę w świątyni Jerozolimskiej.

JIGEAL (on [Bóg] wyzwala – 1Krn.3:22). Jeden z synów Szechaniasza, potomek Dawida.

JIMNA (szczęście). Imię osób:
  1. Jimna (1M.46:17) - najstarszy syn Aszera, syna Jakuba;
  2. Jimna (1Krn.7:35) - potomek Aszera, syn Chelema;
  3. Jimna (2Krn.31:14) - ojciec Koreo, Lewita, w czasach Hiskiasza.

JIMRA (upór – 1Krn.7:36). Syn Sofacha, potomek Aszera.

JIPTACH (on [Bóg] otwiera, uwalnia – Joz.15:43). Miasto w ziemi plemienia Judy.

JIREON (bojaźliwy, bojący się Boga? – Joz.19:38). Miasto w ziemi plemienia Naftaliego.

JIRPEEL (Jahwe uzdrawia – Joz.18:27). Miasto w ziemi plemienia Beniamina.

JISKA (która się temu przygląda lub rozkosz dla oczu – 1M.11:29). Córka Harana, brata Abrahama, siostra Lota. Więcej o niej nic się nie mówi.

JISRI (mocny, zdecydowany – 1Krn.25:11). Syn Jedutuna, Lewita, naczelnik czwartej grupy Lewitów w świątyni. W 1Krn.25:5 nazywa się Seri.

JISZBACH (chwalący się – 1Krn.4:17). Ojciec Esztemoi, z rodu Judy.

JISZBAK (opuszczający – 1M.25:2; 1Krn.1:32). Jeden z synów Abrahama i Ketury. Praojciec plemion północnych Arabów.

JISZEI (spokojny – 1Krn.4:25). Jeden z naczelników rodu pól plemienia Manassesa, na prawym brzegu Jordanu.

JISZI (wybawca, zwycięzca). Imię osób:
  1. Jiszi (1Krn.2:31) - syn Appaima, wymieniony w rodowodzie Judy;
  2. Jiszi (1Krn.4:20) - ojciec Zocheta i Ben-Zocheta, z rodu Judy;
  3. Jiszi (1krn.4:42) - z plemienia Symeona, którego synowie przewodzili pięciuset mężom, którzy wyruszyli przeciwko Amalakitom.

JISZMA (pustynia – 1Krn.4:3). Potomek Judy, wymieniony w jego rodowodzie, i syn Chura.

JISZMAJASZ (Jahwe otwiera). Imię osób:
  1. Jiszmajasz (1krn.12:4) - z Gibeonu, z dzielnych rycerzy Dawida, którzy przyłączyli się do niego w Syklag;
  2. Jiszmajasz (27:19) - syn Obadiasza, naczelnik plemienia Zebulona w czasach Dawida.

JISZMERAJ (Jahwe ostrzeże – 1Krn.8:18). Beniamita, jeden z synów Elpaala, naczelnik w plemieniu.

JISZPA (łysy – 1Krn.8:16). Jeden z synów Berii i naczelników w plemieniu Beniamina.

JISZPAN (podstępny – 1Krn.8:22). Syn Szaszaka, z książąt plemienia Beniamina.

JISZSZIASZ (Jahwe udziela). Imię osób:
  1. Jiszsziasz (1Krn.7:3) - syn Izrachiasza, potomek Issachara, naczelnik w tym plemieniu;
  2. Jiszsziasz (1Krn.24:21) - Lewita, pierwszy syn Rechabiasza;
  3. Jiszsziasz (1Krn.24:25) - brat Michy, potomek Lewiego. W 1Krn.23:20 nazywa się Jiszszijjasz.

JISZSZIJASZ (Jahwe udziela – 1Krn.12:7). Z Kerach, Beniamita, jeden z dzielnych rycerzy Dawida, którzy przyłączyli się do niego w Syklag.

JISZWA (spokojny – 1M.46:17). Syn Asera, syna Jakuba i Zylpy, służącej Lei.

JISZWI (spokojny). Imię osób:
  1. Jiszwi (1M.46:17) - syn Asera, syna Jakuba i Zylpy, służącej Lei;
  2. Jiszwi (1Sm.14:49) - jeden z synów króla Saula, o którym więcej Biblia nic nie mówi.

JITLA (wyniosły, wysoki – Joz.19:42). Miasto w ziemi plemienia Dana.

JITMA (być osieroconym – 1Krn.11:45). Moabitczyk, jeden z dzielnych rycerzy Dawida.

JITRAN (pierwszeństwo). Imię osób:
  1. Jitran (1M.36:26) - syn Diszona, Choryta, mieszkający w Edomie;
  2. Jitran (1Krn.7:37) - z synów Sofacha, z plemienia Asera.

JITREAM (nadmiar ludu – 1Krn.3:3). Szósty syn Dawida i Egli, jego żony, który urodził się w Hebronie.

JITRO (pierwszeństwo – 2Sm.17:25). Ojciec Amasy, Ismaelita, żonaty z Abigail, córką Nachasza, siostrą Serui.

JIZLIA (nieustanny, wieczny – 1Krn.8:18). Beniamita, z synów Elpaala, z naczelników rodów, głowa swojej rodziny, mieszkający w Jeruzalemie w czasach Dawida.

JIZRACHIASZ (Bóg jest objawiający się – Ne.12:42). Lewita, naczelnik śpiewaków podczas poświęcenia murów Jeruzalemu, odnowionych przez Nehemiasza.

JIZRACHITA (potomek Zeracha, syna patriarchy Judy – 1Krn.27:8). Tak nazywa się Szamhut, jeden z głównych dowódców Dawida. Nazywał się tak z powodu swego pochodzenia od Zeracha.

JIZREEL (Bóg sieje – Joz.15:56). Miasto w południowej części ziemi plemienia Judy. Dokładne jego położenie nie jest znane.

JOAB (Jahwe jest ojcem). Imię osób:
  1. Joab (2Sm.2:18) - jeden z trzech krewnych Dawida i jego dowódca wojsk (1Krn.2:16; 11:6). Joab pierwszy raz jest wymieniony w 2Sm., w czasach panowania Dawida w Hebronie. Na czele sług Dawida Joab zetknął się Abnerem, który z wojskiem przekroczył Jordan, idąc z Machanaim, i pokonał go. Sam Abner, uciekający i ścigany przez Asaela, w samoobronie zabił Asaela. Słowa Abnera do Asaela: Odstąp ode mnie! Czemu miałbym cię powalić na ziemię? Jakże mógłbym wtedy podnieść swoje oczy na Joaba, twego brata? (2Sm.2:22) – wskazują, że między Abnerem i Joabem w tym czasie jeszcze nie było nieprzejednanej wrogości. Wkrótce potem, gdy nie było Joaba, Abner odwiedził Dawida w Hebronie i zaproponował mu panowanie nad całym ludem izraelskim. Dawid przyjął jego propozycję i rozstał się z Abnerem w pokoju. Joab dowiedział się o tym i, z jednej strony chcąc pomścić śmierć Asaela, a z drugiej obawiając się, żeby nie zajął on jego miejsce przy Dawidzie, zwrócił się z zarzutem do Dawida z powodu łaskawego przyjęcia, okazanemu Abnerowi. Później, sprowadziwszy go do Hebronu, podstępnie zabił go w miejskiej bramie. Dawid uczcił Abnera postem i płaczem. Czy Abner musiał zginąć, jak ginie bezbożnik? – mówił on. – Ręce twoje nie były związane, nogi twoje nie były skute w kajdany, padłeś jak ten, który pada od ciosu nikczemnych (2Sm.3:33-34). Później, gdy zajął miejsce Abnera i otrzymał najwyższe stanowisko dowódcze, Joab służył u Dawida do samej jego śmierci z niezachwianą wiernością, z pomocą swojego brata Abiszaja, dowódcy trzydziestu (1Krn.11:20; 2Sm.10:10). Stałym miejscem jego pobytu było Jeruzalem lecz ponad to miał dom na pustyni (1Krl.2:34) i pola, zasiane jęczmieniem (2Sm.14:30). Przy oblężeniu Jebus, tj. Jeruzalemu, w którym Joab brał czynny udział (1Krn.11:8), Dawid oświadczył: Kto pierwszy pobije Jebuzejczyków, ten zostanie naczelnikiem i hetmanem. Pierwszy wtargnął Joab, syn Serui, i został naczelnikiem (1Krn.11:6). Pierwsze duże starcie Izraelitów pod wodzą Joaba odbyło się z Ammonitami i Aramejczykami (2Sm.10:6 i inne), chociaż Joab najpierw wątpił w szczęśliwy przebieg bitwy, lecz zwycięstwo całkowicie okazało się po jego stronie i wojna szybko skończyła się. Później wybił wszystkich mężczyzn w Edomie (1Krl.11:15-16). Jeszcze później dowodził w wojnie z Ammonitami i w czasie oblężenia królewskiej rezydencji Rabby (2Sm.11:1). Podczas tego oblężenia otrzymał nakaz od Dawida, żeby postawić Uriasza Chetejczyka podczas bitwy w takim miejscu, żeby został zabity. Później widzimy, że Joab pojednał z Dawidem Absaloma, który zabił swojego brata Amnona (2Sm.4), a kiedy Absalom zbuntował się przeciwko swojemu ojcu i zmusił go do ucieczki, ratującej życie, Joab pozostał wierny Dawidowi i dowodził oddziałem królewskiego wojska. Po pokonaniu Absaloma Joab, jeszcze ciągle pozostając wiernym Dawidowi, własnoręcznie przebił włócznią serce buntownika (2Sm.18:14), chociaż dobrze wiedział, że swoim czynem może zadać ból Dawida i pobudzić jego gniew. Wkrótce na północy kraju znów wybuchł bunt pod przywództwem Szeba, syn Bikriego (2Sm.20:1). Wskutek małej inicjatywy nowego dowódcy Amasy, bunt szybko i groźnie się rozprzestrzenił. Dlatego został wysłany Abiszaj ze znacznym wojskiem, do którego przyłączył się też Joab, ciągle jeszcze będący dowódcą małej części wojsk. W drodze spotkali Amasę, a Joab nie zawahał się zabić go (2Sm.20:9-10), jak kiedyś Abnera, i w ten sposób pozbył się swojego konkurenta. Spokojnie i z godnością Joab znowu zajął swoje poprzednie stanowisko, szybko tłumiąc bunt (2Sm.20:20-22). Joab stanowczo sprzeciwiał się Dawidowi, gdy ten chciał przeprowadzić spis (2Sm.24:3) i chociaż ustąpił, to jego argumenty były na tyle mocne, że nie policzył Lewitów i Beniamitów, gdyż rozkaz króla był dla Joaba ohydą (1Krn.21:6). Pozostając wiernym Dawidowi przez całe swoje życie, nawet w czasie buntu swojego przyjaciela Absaloma, Joab na koniec przyłączył się do Adoniasza i pomagał mu razem z kapłanem Ebiatarem w jego próbach, zawładnięcia tronem Dawida, jego ojca (1Krl.1:7; 2:27). Ten ostatni postępek przepełnił miarę jego win w oczach Dawida, gdyż na łożu śmierci Dawid oświadczył Salomonowi: Nie dopuść, aby jego siwizna (Joaba) w pokoju zeszła do grobu (1Krl.2:6). Dlatego, kiedy Adoniasz dalej domagał się tronu, Salomon szybko pozbył się jego głównego sprzymierzeńca – Joaba. Dowiedziawszy się o grożącym mu niebezpieczeństwie, Joab uciekł do świątyni Pana i uchwycił się narożników ołtarza. Król wysłał Benaję, żeby zabił go. Benaja najpierw wahał się, lecz otrzymał od Salomona nowy rozkaz – zabić i pochować go, na tej podstawie, że według zakonu dla zabójcy nie istniały bezpieczeństwo i ratunek nawet przy narożnikach ołtarza (por. 2M.21:14). Poszedł tedy Benaja, syn Jehojady, i pchnąwszy go, pozbawił go życia. Pochowano go zaś w jego domu na pustyni (1Krl.2:28-34);
  2. Joab (1Krn.4:14) - syn Serajasza, z potomków Kenaza, kowal;
  3. Joab (Ezd.2:6; 8:9; Ne.7:11) - przodek rodziny, która razem z potomkami Jeszuy, była najliczniejsza wśród innych rodzin czy rodów, które powróciły z Babilonu z Zerubabelem.

JOACH (Jahwe jest bratem). Imię osób:
  1. Joach (2Krl.18:18,26) - syn Asafa, kanclerz w czasach panowania króla Hiskiasza. Razem z dwoma innymi dostojnikami wysłał go Hiskiasz na rozmowy z Rabszake, dowódcą asyryjskim;
  2. Joach (1Krn.6:21) - syn Zimmy, potomek Gerszona, syna Lewiego;
  3. Joach (1Krn.26:4) - trzeci syn Obeda Edomczyka, Korachita, z odźwiernych południowej bramy świątyni (w.12,15);
  4. Joach (2Krn.29:12) - syn Zimmy, Gerszonita, jeden z pierwszych wśród Lewitów, uczestniczący w oczyszczeniu świątyni w czasach króla Hiskiasza;
  5. Joach (2Krn.34:8) - syn Joachaza, kanclerza, wysłany przez króla Jozjasza razem z dwiema innymi osobami, aby zająć się naprawą świątyni Pana.

JOACHAZ (którego wzmacnia Bóg). Imię osób:
  1. Joachaz (2Krl.14:1) - imię króla izraelskiego (patrz Jehoachaz 1);
  2. Joachaz (2Krn.34:8) - ojciec Joacha, którego wysłał król Jozjasz razem z dwiema innymi osobami, aby zająć się naprawą świątyni Pana.

JOANAN (Bóg jest łaskawy – Łk.3:27). Syn Rezy i ojciec Jody, wymieniony w rodowodzie Pana Jezusa Chrystusa.

JOANNA (obdarowana łaską Jahwe – Łk.8:3; 24:10). Imię żony Chuzy, zarządcy dóbr Heroda. Razem z innymi niewiastami służyła Panu swoją majętnością w czasie Jego ziemskiego życia. Była też wśród niewiast, które wczesnym rankiem przyszły do grobu Zbawiciela z wonnościami, żeby namaścić Jego ciało.

JOASZ (Jahwe jest silny). Imię osób:
  1. Joasz zwany też Jehoasz (2Krn.22:9-11) - ósmy król judzki. Kiedy jego ojciec, Achazjasz, został zabity przez Jehu, jego babka Atalia, córka Achaba, wytraciła prawie całą rodzinę królewską i sama zawładnęła tronem. Joasz, mający wtedy jeden rok (2Krn.22:12; 24:1), został uratowany przez swoją ciotkę Jehoszabat, żonę kapłana Jehojady, i był ukrywany przez sześć lat w świątyni Bożej. Pod koniec tego okresu Jehojadzie udało się przygotować powstanie, które doprowadziło do śmierci Atalii i usadowienia na tronie Joasza. Dopóki żył Jehojada, Joasz pod jego wpływem pozostawał wierny Bogu i królestwo judzkie cieszyło się pokojem oraz dobrobytem (2Krl.12:2). Na początku swojego panowania Joasz nakazał odnowić świątynię (zniszczoną przez bezbożną Atalię, która nawet wszystkie święte przedmioty oddała Baalom) (2Krn.24:4-14); lecz po śmierci Jehojady, w 25 roku jego panowania, lekkomyślny król pozwolił książętom i dworzanom namówić się i zaczął uprawiać bałwochwalstwo (2Krn.24:17), i pomimo napomnień proroków nie tylko nie poprawił się, ale nawet zabił Zachariasza, syna swojego dobroczyńcy Jehojady, który uratował go od zguby. Prawdopodobnie na tego Zachariasza wskazywał Pan Jezus Chrystus w Mt.23:35, chociaż jest on nazwany tutaj synem Barachiaszowym. Lecz sąd Boży nie zwlekał. Wkrótce liczne wojska Joasza zostały rozbite przez wojsko aramejskie, a pokój został okupiony całym skarbcem świątynnym i pałacowym. Zaraz potem dwaj jego słudzy, Zabad i Jehozabad, w zemście za zabójstwo Zachariasza sprzysięgli się przeciwko niemu i zabili go na jego łożu. A gdy umarł, pochowali go w Mieście Dawida, ale nie pochowali go w grobach królewskich (2Krn.24:25);
  2. Joasz zwany też Jehoasz (2Krl.13:9-12) - dwunasty król izraelski, syn Jehoachaza, wnuk Jehu. Za panowania jego ojca, z którym Joasz panował wspólnie przez dwa lata, królestwo izraelskie zostało doprowadzone do zupełnej katastrofy, do czego przyczynili się Aramejczycy, chociaż po błaganiu Jehoachaza Bóg dał Izraelowi wybawiciela (w.5), a za Joasza całkowicie uwolnił od nich. Pomimo, że Joasz czynił zło w oczach Pana, nie odstąpił od wszystkich grzechów Jeroboama i oddawał się bałwochwalstwu, to jednak, jak się wydaje, był mniej bezbożny niż większość królów izraelskich. Joasz odwiedził proroka Elizeusza, gdy ten leżał na łożu śmierci, i płakał nad nim, wypowiadając te same słowa, które wypowiedział kiedyś sam Elizeusz przed cudownym zabraniem Eliasza do nieba: Ojcze mój, ojcze mój, rydwanie Izraela i konnico jego! (2Krl.13:14) – wykrzyknął i otrzymał od proroka zapewnienie trzykrotnego zwycięstwa nad Aramejczykami (w.19,25). Amasjasz, król judzki, który popadł w pychę z powodu swoich zwycięstw nad Edomitami i prawdopodobnie chcący pomścić swoje straty, które spowodowały mu izraelskie wojska, rozpoczął z Joaszem wojnę. Joasz ostrzegał go przed niebezpieczeństwem, mówiąc ironicznie: Oset, który rośnie na Libanie, wysyła do cedru, który rośnie na Libanie, takie wezwanie: Daj swą córkę mojemu synowi za żonę; lecz zwierz dziki, który jest na Libanie, przejdzie się po oście i zdepcze go (2Krl.14:9). Pomimo ostrzeżenia, Amasjasz trwał w uporze i został pokonany pod Bet-Szemesz. Joasz wziął króla judzkiego do niewoli, wszedł do Jeruzalemu, zabrał skarbiec świątynny i królewski, i powrócił do Samarii. Po szesnastoletnim panowaniu (841- 825 przed Chr.) Joasz zmarł i został pochowany w Samarii obok królów izraelskich. Następcą jego został syn jego Jeroboam II (2Krl.14:16);
  3. Joasz (Sdz.6:11) - ojciec Gedeona, potomek Abiezera, z plemienia Manassesa. W tym czasie, kiedy Midiańczycy pustoszyli kraj, mieszkał on w Ofra. Chociaż był bałwochwalcą, to z tak mocno bronił swojego syna, który zburzył ołtarz Baala, że lud zaczął nazywać Gedeona od tej pory Jerubbaalem, co znaczy: Niech sam Baal walczy z nim, gdyż zburzył jego ołtarz (Sdz.6:32);
  4. Joasz (1Krl.22:26) - najmłodszy syn Achaba, króla izraelskiego, kierujący królestwem podczas nieobecności Achaba, gdy oblegał Ramot Gileadzkie;
  5. Joasz (1Krn.4:22) - potomek Judy ze strony jego syna Szeli. On razem ze swoimi krewnymi kiedyś panował w Moabie. Biblia zauważa przy tym: Jak mówią dawne podania;
  6. Joasz (1Krn.7:8) - z synów Bekera, drugiego syna Beniamina; naczelnik rodu i rycerz waleczny;
  7. Joasz (1Krn.12:3) - syn Szemajasza z Gibei, Beniamita, który przyłączył się do Dawida w Syklag;
  8. Joasz (1Krn.27:28) - nadzorca nad zapasami oliwy w czasach panowania Dawida.

JOB (gdzie jest ojciec). Imię osób:
  1. Job (1M.46:13) - trzeci syn Issachara. W 4M.26:24 i 1Krn.7:1 nazywa się Jaszub;
  2. Job (Job.1:1) - pobożny, starotestamentowy cierpiętnik, w ziemi Uz, którego historia jest zawarta w księdze nauczającej ST i nazywającej się jego imieniem. W Ez.14:14,20 wymieniony jest on razem z Noem i Danielem. Mówi też o nim apostoł Jakub w swoim Liście (5:11). W księdze Joba przedstawiony jest jako człowiek nienaganny, prawy, bogobojny i stroniący od złego (1:1). Job żył w czasach patriarchalnych, nawet przed Mojżeszem. Miał siedmiu synów i trzy córki oraz wielki majątek, tak iż, według słów księgi, był to mąż najmożniejszy ze wszystkich mieszkańców Wschodu (w.3). Pobożność Joba szatan tłumaczył przed Panem tym, że Job miał wszystkiego pod dostatkiem. Lecz wyciągnij tylko rękę i dotknij tego, co ma; czy nie będzie ci w oczy złorzeczył? – powiedział szatan do Pana (1:11). W krótkim czasie Job został pozbawiony całego mienia i wszystkich dzieci. Job cierpliwie zniósł tę próbę, nie zgrzeszył Job i nie wypowiedział nic niestosownego przeciwko Panu (1:22). Nagi wyszedłem z łona matki mojej i nagi stąd odejdę. Pan dał, Pan wziął, niech będzie imię Pańskie błogosławione – powiedział Job, gdy wszystko stracił. Później szatan otrzymał pozwolenie od Boga, żeby jeszcze doświadczyć Joba – dotknął Joba złośliwymi wrzodami od stóp aż do głowy (2:7). Pomimo tego Job pozostał niezachwiany w wierze w Boga i nienaganności, chociaż nawet własna żona jego kusiła go słowami: Złorzecz Bogu i umrzyj! (2:9). W swoim cierpieniu siedział on w popiele ze skorupą w rękach, żeby się nią skrobać. Trzej jego przyjaciele, którzy przyszli do niego pocieszyć go, siedem dni i nocy patrzyli na niego w milczeniu. Poczęli głośno płakać i każdy z nich rozdarł swoje szaty, i rzucali proch w górę na swoje głowy (2:12). Po siedmiu dniach Job otworzył w końcu usta swoje i przeklął dzień swego urodzenia (3:1). Bodajby zginął dzień, w którym się urodziłem, i noc, w której powiedziano: Poczęty jest mężczyzna!... Czemu nie umarłem już w łonie matki, czemu nie zginąłem, gdy wyszedłem z łona?... Bo to, czego się bałem, nawiedziło mnie, a to, przed czym drżałem, przyszło na mnie (Job.3). To stało się tematem rozmowy między Jobem i jego przyjaciółmi, zajmującej większą część księgi i kończącej się głęboka pokutą Joba przed Panem, którą Pan przyjął i znowu mu błogosławił. Później dobrobyt znowu powraca do Joba, ma liczną rodzinę, żyje 140 lat, oglądał swoje dzieci i swoich wnuków aż do czwartego pokolenia. I umarł Job stary i syty dni (42:16-17).

JOBAB (okrzyk, radość). Imię osób:
  1. Jobab (1M.10:29; 1Krn.1:23) - jeden z synów Joktana, syna Hebera;
  2. Jobab (1M.36:3) - syn Zeracha z Bosry i drugi król Edomu;
  3. Jobab (Joz.11:1) - król Madonu, który zawarł przymierze z Jabinem, królem Chasoru, i innymi królami. Stoczyli oni bitwę z Jozuem nad wodami Merom, lecz zostali pokonani i zabici;
  4. Jobab (1Krn.8:9) - potomek Beniamina, wymieniony w rodowodzie;
  5. Jobab (1Krn.8:18) - z synów Elpaala, syna Gery i Chuszim.

JOCHA (Pan żywi). Imię osób:
  1. Jocha (1Krn.8:16) - Beniamita, z synów Berii;
  2. Jocha (1Krn.11:45) - syn Szimriego, z Tis, jeden z dzielnych rycerzy Dawida.

JOCHANAN (Jahwe jest łaskawy). Imię osób:
  1. Jochanan (2Krl.25:23; Je.40:8) - syn Kareacha, z judzkich dowódców wojsk w czasach naczelnika Gedaliasza. Po zabiciu Gedaliasza przez Ismaela, on puścił się w pogoń za zabójcą i uwolnił jeńców przez niego uprowadzonych;
  2. Jochanan (1Krn.3:15) - najstarszy syn Jozjasza, króla judzkiego, potomek Dawida, umieszczony w rodowodzie;
  3. Jochanan (1Krn.3:24) - z synów Elioenajasza, potomek Dawida, umieszczony w rodowodzie;
  4. Jochanan (1Krn.5:35) - jeden z arcykapłanów, prawnuk Sadoka. Jego ojciec Azariasz wymieniony jest w szeregu naczelników, w pierwszym okresie panowania Salomona, a syn, też Azariasz – w liczbie kapłanów w świątyni Salomona (1Krn.5:35);
  5. Jochanan (1Krn.12:5) - Beniamita, jeden z dzielnych rycerzy Dawida, który przyłączył się do niego wraz z innymi w Syklag;
  6. Jochanan (1Krn.12:13) - Gadyta, jeden z dzielnych rycerzy Dawida, który przyłączył się do niego wraz z innymi w warowni na pustyni;
  7. Jochanan (Ezd.8:12) - z potomków Azgada, syn Hakkatana, który z Ezdraszem, a z nim 110 mężczyzn, wyruszył z Babilonu za panowania króla Artakserksesa;
  8. Jochanan (Ezd.10:6) - Lewita, syn Eliasziba.

JOCHEBED (Jahwe jest chwałą – 2M.2:1; 6:20; 4M.26:59). Matka Mojżesza, Aarona i Miriam. Była córką Lewiego, która urodziła się mu w Egipcie, i siostrą Kahata, ojca jej męża Amrama. Była ona ciotką swojego męża. Takie małżeństwo, zabronione później przez zakon Mojżeszowy (3M.18:12-13), było dozwolone. Sam Mojżesz nie ukrywa tego pokrewieństwa (2M.6:20). Macierzyńska troskliwość Jochebed o swojej dzieci szczególnie jest widoczna w okolicznościach urodzenia i wychowania Mojżesza.

JODŁA (Iz.44:14). Drzewo z rodziny iglastych. jest to wysokie drzewo. Mocne drewno jodły było w częstym użytkowaniu wśród starożytnych Izraelitów. Było ono dobrym opałem i dobrym materiałem do budowania oraz różnego rękodzieła; z tego drewna robiono też bałwany. Prorok Izajasz mówi w swojej księdze z tego powodu, co następuje: Narąbie sobie cedrów lub bierze cyprys albo dąb i czeka, aż wyrośnie najsilniejsze pośród drzew leśnych, sadzi jodłę, która rośnie dzięki deszczom... Te służą człowiekowi na opał, bierze je, aby się ogrzać, roznieca także ogień, aby napiec chleba. Nadto robi sobie boga i oddaje mu pokłon, czyni z niego bałwana i pada przed nim na kolana (Iz.44:14-15). Jodły były powszechne w górach Libanu i w samej Palestynie.

JOED (Jahwe jest świadkiem – Ne.11:7). Beniamita, przodek Sallu, który był głową rodu i mieszkał w Jeruzalemie w czasach Nehemiasza, po powrocie z niewoli babilońskiej.

JOEL (Jahwe jest Bogiem). Imię osób:
  1. Joel (1Sm.8:2) - starszy syn proroka Samuela i ojciec śpiewaka Hemana. Kiedy Samuel zestarzał się, Joel i Abiasz byli sędziami Izraela zamiast niego, w Beer-Szebie. Lecz gonili oni za zyskiem, brali datki i naginali prawo; wskutek tego Izraelici zapragnęli mieć króla;
  2. Joel (1Krn.4:35) - syn Joszibiasza, potomek Judy, wymieniony w rodowodzie;
  3. Joel (1Krn.5:4) - potomek Rubena, ojciec Szemajasza, wymieniony w rodowodzie;
  4. Joel (1Krn.5:12) - naczelnik z plemienia Gada;
  5. Joel (1Krn.7:3) - syn Izrachiasza, naczelnik w plemieniu Issachara, w czasach Dawida;
  6. Joel (1Krn.11:38) - brat Natana, jeden z dzielnych rycerzy Dawida. W 2Sm.23:36 nazywa się: Jigal, syn Natana z Soby;
  7. Joel (1Krn.15:7,11; 26:22) - Lewita, naczelnik Gerszomitów, w tym czasie kiedy przenoszono Skrzynię Przymierza z domu Obeda Edomczyka na miejsce przygotowane dla niej przez Dawida w Jeruzalemie;
  8. Joel (1Krn.23:8) - syn Laadana, Lewita z rodu Gerszona, w czasach Dawida był jednym z nadzorców skarbca świątyni;
  9. Joel (1Krn.27:20) - syn Pedajasza, naczelnik połowy plemienia Manassesa w czasach Panowania Dawida;
  10. Joel (2Krn.29:12) - syn Azariasza, Lewita z Kehatytów w czasach króla Hiskiasza, uczestniczący w oczyszczeniu świątyni;
  11. Joel (Ezd.10:43) - z potomków Nebo, mający żonę obcoplemienną, którą odprawił w czasach Ezdrasza;
  12. Joel (Ne.11:9) - syn Zikriego, zwierzchnik nad Beniamitami mieszkającymi w Jeruzalemie po powrocie z niewoli babilońskiej w czasach Nehemiasza.

JOEL PROROK (Jl.1:1; Dz.2:16). Syn Petuela, jeden z 12 proroków mniejszych. O jego życiu prawie nic nie wiemy. Według przypuszczeń, należał do plemienia Rubena. Prorokował w Judei, prawdopodobnie w Jeruzalemie za króla Jehorama i przed klęską Joasza, w przybliżeniu od 840 do 820 roku p.n.e. (2Krn.24:23; Am.1:3). Gdyż prorok nie wspomina o Chaldejczykach, to można przypuścić, że mowa jest o zdobyciu Jeruzalemu przez Filistynów i Arabów za panowania Jehorama. Odgłosy mów Joela brzmią u późniejszych proroków, np. Ezechiela i Amosa. Jego kazanie wyłącznie odnosi się do plemienia Judy i niejednokrotnie mówi o Judzie, Jeruzalemie, Syjonie, świątyni Jerozolimskiej i służbie. Prorok Joel napisał swoją księgę czystym i zrozumiałym językiem. Oto, np. jak opisuje prorok głód, panujący kiedyś w Judei: Zniszczone jest pole, żałobą okryta jest rola, gdyż zniszczone jest zboże, moszcz wysechł, zniknęła oliwa. Trwóżcie się, rolnicy, narzekajcie, winiarze, z powodu pszenicy i jęczmienia, gdyż nie ma zbiorów na polu! Uschła winorośl, a drzewo figowe zwiędło; drzewo granatowe, palma i jabłoń, wszystkie drzewa polne uschły, u synów ludzkich znikła radość. Przepaszcie się i narzekajcie, wy kapłani, zawodźcie, wy słudzy ołtarza! Przychodźcie, noc spędzajcie we włosiennicach, wy słudzy mojego Boga, gdyż dom waszego Boga pozbawiony jest ofiary z pokarmów i płynów! Ogłoście święty post, zwołajcie zgromadzenie, zbierzcie starszych, wszystkich mieszkańców ziemi do domu Pana, waszego Boga, i głośno wołajcie do Pana! Ach! Cóż to za dzień! Bo bliski jest dzień Pana, a przychodzi jak zagłada od Wszechmocnego. Czyż nie została zniszczona na naszych oczach żywność, a z domu naszego Boga radość i wesele? Ziarna wyschły pod swymi grudami, spichrze są spustoszone, stodoły rozwalone, gdyż zboże uschło. Jakże porykują zwierzęta! Stada bydła się błąkają, gdyż nie ma dla nich pastwisk; nawet stada owiec giną. Do ciebie wołam, Panie: Ogień pożarł pastwiska na stepie, żar słoneczny spalił wszystkie drzewa polne. Nawet dzikie zwierzęta ryczą do ciebie, gdyż wyschły potoki, a ogień pożarł pastwiska na stepie (Jl.1:10-20).

JOELA (Jahwe wywyższa – 1Krn.12:8). Syn Jerochama z Gedor, jeden z dzielnych rycerzy Dawida, który przyłączył się do niego wraz z innymi w Syklag.

JOEZER (Jahwe jest pomocą – 1Krn.12:7). Z Kerach, jeden z dzielnych rycerzy Dawida, który przyłączył się do niego wraz z innymi w Syklag.

JOGBOHA (wywyższony? – 4M.32:35; Sdz.8:11). Miasto w ziemi plemienia Gada, za Jordanem.

JOGLI (wzięty do niewoli – 4M.34:22). Ojciec Bukkiego, księcia plemienia Dana, który brał udział w podziale ziemi Obiecanej między plemionami w czasach Mojżesza.

JOHDAJ (biorący w niewolę lub Bóg przywódca – 1Krn.2:47). Wraz ze swoimi synami wymieniony w rodowodzie Judy.

JOJADA (którego zna Bóg). Imię osób:
  1. Jojada (Ne.3:6) - syn Paseacha, naprawiający Bramę Staromiejską w Jeruzalemie po powrocie z niewoli babilońskiej, w czasach Nehemiasza;
  2. Jojada (Ne.12:10-11,22) - syn Eliasziba i ojciec Jonatana, jeden z arcykapłanów późniejszego czasu, żyjący po powrocie z niewoli, w czasach Nehemiasza.

JOJAKIM (Jahwe pociesza). Imię osób:
  1. Jojakim (Ne.12:10) - syn Jeszuy, arcykapłan żydowski w czasach Ezdrasza i Nehemiasza;
  2. Jojakim (Ne.12:12; Je.1:3; Da.1:1) - syn i następca Jozjasza, króla judzkiego (patrz Jehojakim).

JOJARIB (którego ochrania Pan). Imię osób:
  1. Jojarib (Ezd.8:16) - jeden z naczelników, posłanych przez Ezdrasza do Iddo, przełożonego w miejscowości Kasifia;
  2. Jojarib (Ne.11:5) - przodek Maasejasza, z potomków Peresa, który mieszkał w Jeruzalemie po powrocie z niewoli babilońskiej;
  3. Jojarib (Ne.11:10) - ojciec Jedajasza, kapłana, który po powrocie z niewoli babilońskiej zamieszkał w Jeruzalemie.

JOKDEAM (ogień ludu – Joz.15:56). Miasto w wyżynnej części ziemi plemienia Judy.

JOKIM (on [Bóg] prostuje – 1Krn.4:22). Z synów Szeli, wnuk Judy. On i jego bracia byli garncarzami i byli w służbie króla.

JOKMEAM (powstaje lód – 1Krl.4:12; 1Krn.6:53). Miasto w ziemi plemienia Efraima, oddane Lewitom razem z przedmieściami. W Joz.21:22 nazywa się Kibsaim. Jego położenie jest nieznane.

JOKNEAM (pozyskuje lud – Joz.19:11; 21:34). Miasto w ziemi plemienia Zebulona, w pobliżu góry Karmel. W czasach Jozuego miało ono króla.

JOKSZAN (ptasznik – 1M.25:2). Syn Abrahama i Ketury, ojciec Szeby i Dedana. Od niego wywodzą się Sabejczycy i Dedanici (Job.6:19).

JOKTAN (pomniejszony? – 1M.10:25). Syn Hebera, którego potomkowie osiedlili się na południu Arabii. Uważany jest przez Arabów za ojca wszystkich starożytnych plemion arabskich.

JOKTEEL (pokonany przez Boga). Nazwa miast:
  1. Jokteel (Joz.15:38) - miasto w ziemi plemienia Judy, na nizinie;
  2. Jokteel ( 2Krl.14:7) - edomickie miasto, które nazywało się wcześniej Sela. Nazwa miasta została zmieniona przez króla Amasjasza, który pokonał Edomitów w Dolinie Solnej i zdobył je.

JONADAB (ochotnik Jahwe lub Jahwe pobudza). Imię osób:
  1. Jonadab (2Sm.13:3) - bratanek Dawida i bliski przyjaciel Amnona, syna Dawida, który doradził Amnonowi, jak ma się zbliżyć do Tamar, siostry brata swego Absaloma, kiedy się dowiedział się o jego miłości do tej kobiety (w.5). Jonadab był człowiekiem bezbożnym i bardzo chytrym;
  2. Jonadab (2Krl.10:15; Je.35:6) - syn Rekaba, od niego wywodzili się Rekabici. Zabronił i przykazał swoim potomkom, mówiąc: Nie pijcie wina ani wy, ani wasi synowie na wieki! I nie budujcie domów, nie rozsiewajcie ziarna, nie zakładajcie winnic i nie miejcie na własność, lecz mieszkajcie w namiotach po wszystkie wasze dni, abyście długo żyli na ziemi, na której jesteście gośćmi! (Je.35:6-7). Według 1Krn.2:55, Rekabici byli Kenitami, wywodzącymi się od Chamata, koczowniczego ludu, o którym mówi się pierwszy raz już w czasach Abrahama (1M.15:18:21).

JONAM (sen Pański – Łk.3:30). Syn Eliakima i ojciec Józefa, wymieniony przez Łukasza w rodowodzie Pana Jezusa.

JONASZ (gołąb). Imię osób:
  1. Jonasz (2Krl.14:25; Jon.1:1) - prorok, który żył w czasach panowania króla izraelskiego Jeroboama, syna Joasza. Był synem Amittaja z Gat-Chefer, dlatego mieszkał w ziemi plemienia Zebulona i niewątpliwie pochodził z tego plemienia. Jonasz przepowiadał o wzroście potęgi i zwycięstwach Izraelitów za panowania króla Jeroboama (2Krl.14:25-27). Objęcie przez niego władzy zwykle określa się na 825 rok przed Chr. Osobę proroka Jonasza znamy z jego księgi: Jonasz, syn Amittaja, otrzymał kiedyś od Boga nakaz pójścia do Niniwy, żeby głosić upamiętanie i zgubę miasta z powodu jego bezbożności, jeśli mieszkańcy nie upamietają się. Lecz prorok, zamiast wykonać nakaz Boży, skierował się do Jaffy, wsiadł na statek i odpłynął do Tarszyszu, Fenickiej kolonii w Hiszpanii. Podczas morskiej podróży statek dosięgła potężna burza, a żeglarze w strachu zaczęli rzucać losy, żeby dowiedzieć się, z czyjej winy ściągnęli na siebie gniew Boży. Los padł na Jonasza, który przyznał się i prosił żeglarzy, żeby wrzucili go do morza, co też uczynili szybko, a burza ucichła. Jonasza połknęła wielka ryba, którą do tego wyznaczył Pan. Będąc we wnętrznościach ryby trzy dni i noce, Jonasz modlił do Pana i został wypluty przez rybę na ląd. Po tym wybawieniu prorok Jonasz powtórnie otrzymał Boży nakaz, żeby iść do Niniwy, i poszedł tam. A Niniwa – mówi się w prorockiej księdze – była bardzo wielkim miastem, na trzy dni drogi pieszej. A Jonasz rozpoczął wędrówkę do miasta, odbywając drogę jednego dnia, i wołał tak: Jeszcze czterdzieści dni pozostaje do zburzenia Niniwy (Jon.3:3-4). Jego kazanie napełniło trwogą serce króla Niniwy i mieszkańców; zaczęli pokutować i wskutek ich pokuty Pan oszczędził Niniwę. Jonasz był zawiedziony, że Boży sąd nie dokonał się nad miastem i skarżył się z tego powodu Bogu. Ach, Panie! Czy nie to miałem na myśli, gdy jeszcze byłem w mojej ojczyźnie? Dlatego pierwszym razem uciekałem do Tarszyszu; wiedziałem bowiem, że Ty jesteś Bogiem łaskawym i miłosiernym, cierpliwym i pełnym łaski, który żałuje nieszczęścia (4:2). Oczekując spełnienia swojego proroctwa, zrobił sobie szałas i ukrywał się w nim przed słońcem. Z woli Bożej w jedną noc wyrósł z ziemi krzew rycynowy, który dawał cień jego głowie; lecz na drugi dzień rano, robak podgryzł krzew i on usechł. Słońce znowu prażyło głowę Jonasza. Z powodu tego życzył sobie śmierci. Wtedy Pan powiedział do niego: Ty żałujesz krzewu rycynowego, koło którego nie pracowałeś i którego nie wyhodowałeś; wyrósł on w ciągu jednej nocy i w ciągu jednej nocy zginął, a Ja nie miałbym żałować Niniwy, tego wielkiego miasta, w którym żyje więcej niż sto dwadzieścia tysięcy ludzi, którzy nie umieją rozróżnić między tym, co prawe, a tym, co lewe, a nadto wiele bydła? (4:10-11). Oszczędzona przez Boga Niniwa istniała jeszcze ponad 200 lat, póki nie została zniszczona przez Nebukadnesara. W ostatnim, 4 rozdziale, księgi Jonasza, opowiadanie o nim nagle się urywa. Na proroka Jonasza wskazuje sam Pan Jezus Chrystus w słowach: Albowiem jak Jonasz był w brzuchu wieloryba trzy dni i trzy noce, tak i Syn Człowieczy będzie w łonie ziemi trzy dni i trzy noce (Mt.12:39-41). Ród zły i cudzołożny – mówi On w innym miejscu – domaga się znaku, ale znak nie będzie mu dany, chyba tylko znak Jonasza (Mt.16:4; Łk.11:29-32);
  2. Jonasz (Mt.16:17) - ojciec apostoła Szymona Piotra.

JONATAN (Jahwe dał). Imię osób:
  1. Jonatan (1Sm.13:2-3, w 1Krn.9:39-40 – Jehonatan) - najstarszy syn króla Saula i bliski przyjaciel Dawida. Jonatan pierwszy raz pojawia się w biblijnej historii wkrótce po objęciu tronu przez Saula. Interesująca jest historia przyjaźni Jonatana z Dawidem. Miłował Dawida, jak siebie samego (1Sm.18:1), i miłość tę żywił do niego do samej swojej śmierci. Pierwszym wojennym jego czynem było rozbicie załogi filistyńskiej w Gibei. Obok dzielności, Jonatana wyróżniała też, jak mówiliśmy, bliska i wierna przyjaźń z Dawidem. Ta przyjaźń zaczęła się od tego dnia, kiedy Dawid odniósł zwycięstwo nad Goliatem (1Sm.18:1) i trwała do śmierci Jonatana na krwawych zboczach Gilboa. Na znak przyjaźni Jonatan podarował Dawidowi swoją wierzchnią szatę, swój miecz, łuk i pas. Kiedy Saul chciał zabić Dawida, Jonatan dwa razy uratował go od śmierci, narażając nawet swoje życie (1Sm.19:1-7; 20). Jonatan miał świadomość, że tron ojca, który w naturalny sposób powinien być jego po śmierci ojca, wcześniej lub później obejmie Dawid; lecz ta myśl nigdy nie wpływała na przyjacielskie stosunki między nimi. Gdyby Dawid został królem, to Jonatan nie chciał niczego więcej dla siebie, jak tylko zostać drugim po nim (1Sm.23:17). W Choreszy na pustyni Zyf Jonatan z Dawidem widzieli się ostatni raz. Obaj zawarli między sobą przymierze przed Panem (1Sm.23:18). Później o Jonatanie Biblia nic nie mówi aż do samej tragicznej bitwy na górze Gilboa, w której został zabity (1Sm.31:20). Jego ciało z ciałem Saula i jego synów, zostało zdjęte z muru Bet-Szean i spalone w Jabesz (1Sm.31:12) przez jego mieszkańców. Po paru latach ich kości Dawid przeniósł stamtąd i zostały pochowane w Sela, w grobie Kisza, ojca Saula. Swój smutek z powodu śmierci swojego przyjaciela Dawid wyraził w pieśni, w której pierwsze miejsce zajmuje oczywiście Jonatan: Chluba twoja, o Izraelu, Na twoich wzgórzach poległa, Jakże padli bohaterzy! Nie mówcie o tym w Gat, Nie głoście po ulicach Aszkalonu, Aby się nie weseliły córki filistyńskie, Aby nie wykrzykiwały radośnie córki nieobrzezanych! O góry Gilboa! Niechaj nie pada na was rosa ni deszcz, Wy pola oszukańcze, Gdyż tam splamiona została tarcza bohaterów, Tarcza Saula, jakby nie była namaszczona olejem. Przed krwią pobitych, przed tłuszczem bohaterów Nie cofał się nigdy łuk Jonatana, A miecz Saula nie wracał próżno. Saul i Jonatan, ukochani i przyjemni, I za życia swego i w godzinie śmierci nie rozłączeni; Od orłów szybsi, od lwów silniejsi. Córki izraelskie! Płaczcie nad Saulem, Który was ubierał w szkarłat ozdobny, Który przypinał złote ozdoby do szat waszych. Jakże padli bohaterzy pośród bitwy, Jonatan na twoich wzgórzach leży zabity. Żal mi ciebie, bracie mój, Jonatanie, Byłeś mi bardzo miły; Miłość twoja była mi rozkoszniejsza Niż miłość kobiety. Jakże padli bohaterzy, Poginęły rynsztunki bojowe (2Sm.1:19-27). Po Jonatanie pozostał pięcioletni syn Meribbaal, przez którego ród Jonatana kontynuowany był do czasów Ezdrasza (1Krn.9:40);
  2. Jonatan (2Sm.21:20) - syn Szymei, brata Dawida. Zabił on olbrzyma gdy złorzeczył Izraelowi, który miał po sześć palców u rąk i nóg;
  3. Jonatan (2Sm.15:27) - syn arcykapłana Ebiatara. Towarzyszył królowi Dawidowi razem ze swoim ojcem do góry Oliwnej podczas jego ucieczki z Jeruzalemu w czasie buntu Absaloma, a później wrócił do Jeruzalemu i stąd donosił mu o zamiarach i planach Chuszaja. Później mówi się o Jonatanie podczas namaszczenia Salomona na króla. To on powiadomił Adoniasza o tym wydarzeniu (1Krn.1:42-43). Ze słów Adoniasza: Wejdź, gdyżeś mąż dzielny i zapewne pomyślną wieść przynosisz – można wywnioskować, że Jonatan, jak jego ojciec, trzymał stronę Adoniasza;
  4. Jonatan (1Krn.2:32-33) - z synów Jady, brata Szammaja, potomek Judy;
  5. Jonatan (1Krn.11:34) - syn Szagiego z Haranu, jeden z dzielnych rycerzy Dawida. W 2Sm.23:32 nazywa się Jehonatan;
  6. Jonatan (Ezd.8:6) - ojciec Ebeda, z potomków Abeda, który z 50 mężczyznami wyruszył z Ezdraszem z Babilonu za panowania króla Artakserksesa;
  7. Jonatan (Ezd.10:15) - syn Asahela, jeden z dwóch, którzy sprzeciwili się rozwiązaniu sprawy małżeństw mieszanych z kobietami obcoplemiennymi;
  8. Jonatan (Ne.12:11) - jeden z arcykapłanów, syn Jojady i ojciec Jadduy. W Ne.12:22-23 nazywa się Jehonatan;
  9. Jonatan (Ne.12:14) - głowa rodziny kapłańskiej Mallucha w czasach króla Jojakima;
  10. Jonatan (Ne.12:35 - ojciec kapłana Zachariasza, uczestniczącego w poświęceniu muru Jeruzalemu w czasach Ezdrasza i Nehemiasza;
  11. Jonatan (Je.37:15) - kanclerz w czasach króla Sedekiasza;
  12. Jonatan (Je.40:8) - syn Kareacha i brat Jochanana, z dowódców judzkich, którzy przybyli do naczelnika Gedaliasza.

JOŃCZYCY. Słowo występujące tylko raz w ST, w Jl.3:11. Jest to określenie Greków, nazywanych tak w odróżnieniu od innych narodów, nazywanych przez nich barbarzyńcami. Jest to też określenie pogan w ogóle, jak Greków tak i innych narodów, gdyż wiele z nich rozmawiało po grecku. Także Żydów mieszkających między poganami (helleniści) i pogan, którzy przeszli na judaizm. W końcu, chrześcijan z pogan, którzy uwierzyli w Chrystusa.

JORAJ (Jahwe poucza – 1Krn.5:13). Gadyta, wymieniony w rodowodzie.

JORAM (Jahwe jest wzniosły). Imię osób:
  1. Joram (2Sm.8:10) - syn Toi, króla Chamatu, wyprawiony przez swojego ojca, żeby pozdrowić w jego imieniu Dawida, z okazji jego zwycięstwa nad Hadadezerem, królem Soby. W 1Krn.10:18, w hebrajskim języku nazywa się on Hadoram;
  2. Joram (2Krl.8:16 i następne) - drugi syn Achaba, król izraelski, brat i następca Achazjasza (889-877 przed Chr.). Chociaż zniszczył bałwana Baala swego ojca i bezbożne bałwochwalstwo przed nim, pomimo to jednakże brnął w grzechach, do których przywiódł Izraela Jeroboam, syn Nebata, i od nich nie odstąpił (2Krl.3:2-3). (w tych wersetach nazywa się Jehoram). Na początku jego panowania król Moabu Mesza odłączył się od królestwa izraelskiego i przestał płacić mu daninę. Z pomocą Jehoszafata, króla judzkiego, i króla Edomu, Joram wyruszył z wojskiem na buntownika. Po siedmiu dniach zbliżyli się do ziemi moabskiej i znaleźli się w takim miejscu, gdzie nie było wody. Jehoszafat zwrócił się o pomoc i radę do proroka Elizeusza, który wtedy był z wojskiem. Elizeusz wykorzystując okazję surowo napomniał Jorama za jego czyny, lecz ze względu na Jehoszafata zwrócił się do Pana. Wykopane kanały w cudowny sposób wypełniły się wodą. Później nieprzyjaciel tę wodę wziął za krew. Myśląc, że sprzymierzeńcy zaczęli między sobą się bić, Moabici w pośpiechu wyszli z obozu zbierać zdobycz, a zamiast zdobyczy, natknęli się na silny atak. Sprzymierzeńcy zmusiwszy nieprzyjaciela do ucieczki, z powodzeniem ścigali go i zajęli całą ziemię moabską. We władaniu Moabitów pozostało tylko umocnione miasto Kir-Chareszet, lecz i ono zostało zdobyte. Król Moabu dla przebłagania bogów złożył swojego syna pierworodnego na całopalenie na murze, co spowodowało wielkie wzburzenie wśród izraelitów, tak iż odstąpili od miasta i powrócili do siebie (2Krl.3:27). Za panowania Jorama Izraelici często cierpieli z powodu najazdu Aramejczyków. Prorok Elizeusz, którego życie ściśle było związane z wydarzeniami podczas panowania Jorama. W cudowny sposób powiadamiał króla o tym wszystkim, co działo się w obozie nieprzyjaciela. Aramejczycy dowiedzieli się o tym i wysłali uzbrojony oddział, żeby pojmać proroka, lecz Pan poraził żołnierzy ślepotą, a prorok zaprowadził ich do Samarii i przekonał Jorama, żeby ten postąpił z nimi miłosiernie i wyprawił z powrotem do swoich. I odtąd Aramejczycy już nie wyruszali na łupieżcze wyprawy do ziemi izraelskiej. Po jakimś czasie znowu Samarię otoczyli Aramejczycy i doprowadzili miasto do wielkiego głodu. Król przypisywał to nieszczęście prorokowi i chciał nawet pozbawić go życia, lecz ten który miał to zrobić wrócił z obietnicą, że miasto wkrótce będzie wolne i że żywność będzie sprzedawana po niskiej cenie. Tak też się stało. W obozie Aramejczyków usłyszano zgiełk zbliżającego się wojska i oni rzucili się do ucieczki, zostawiając wszystko (2Krl.6:24-33; 7). Wkrótce potem, kiedy król Aramu został zabity przez Chazaela, Joram chciał wykorzystać to i razem z Achazjaszem, królem judzkim, wyruszył na Ramot Gileadzkie. Raniony podczas tej wyprawy przez Aramejczyków, Joram wrócił do Jezreela leczyć się i tutaj został zabity przez Jehu. Jego ciało zostało rzucone na pole Nabota. W tym samym czasie Jehu zabił Achazjasza i później wytępił cały ród Achaba (2Krl.3; 4:8-32; 7; 8:28-29; 9:24-26). Panowanie Jorama jest interesujące z powodu działalności proroków Eliasza i Elizeusza. Działalność pierwszego trwała do szóstego roku panowania Jorama, a drugiego odnosi się prawie do całego pozostałego okresu panowania;
  3. Joram (1Krn.3:11 – w tym wersecie nazywa się Joram, w pozostałych, Jehoram; 2Krn.21:1-20; 1Krl.22:51; 2Krl.1:17; 8:16-24; Mt.1:8) - syn Jehoszafata, król judzki, tron objął w 889 r. przed Chr. Zabił sześciu swoich braci, którym ojciec zostawił w dziedzictwie wielkie bogactwo i umocnione miasta. Razem z nimi zabił też niektórych z książąt izraelskich. taki był początek jego panowania. Ożenił się z Atalią, córką Achaba, i pod jej złym wpływem Joram nie tylko sam popadł w bałwochwalstwo, lecz też zmuszał swoich poddanych do naśladowania go. Piętnujący list, pełen gróźb, wysłany do niego przez proroka Eliasza, nie otrzeźwił go i nie doprowadził do upamiętania i poprawy, wskutek czego jego ośmioletnie panowanie było całym szeregiem nieszczęść. Edomici odłączyli się od niego, a on sam ledwo umknął z ich rąk. W tym samym czasie zbuntowało się przeciw niemu umocnione miasto Libna. Filistyńczycy i Arabowie wystąpili przeciwko niemu, spustoszyli jego pałac i uprowadzili do niewoli jego synów, prócz najmłodszego Jehoachaza. On sam, aby wykonało się proroctwo, zachorował na nieuleczalną chorobę jelit. Zmarł po dwóch latach. I umarł wśród ciężkich boleści. Jego ludzie nie zapalili na jego cześć ogniska, jak je zapalano dla jego przodków... Gdy odszedł, nikt go nie żałował. Pogrzebano go w Mieście Dawida, lecz nie w grobach królewskich (2Krn.21:19-20);
  4. Joram (1Krn.26:25) - Lewita, przodek Szelomita, w czasach Dawida.


Brzegi Jordanu
JORDAN (spływający w dół – 1M.13:10; Joz.1:2; Mt.3:5; Mk.1:5,9; Łk.3:3; J.1:28 i inne). Na całej długości od północy na południe, Palestyna podzielona jest na dwie części przez dolinę Jordanu. Dolina Jordanu jest ogromnym wąwozem, będącym w dole między dwoma ścianami skał; poziom łożyska rzeki jest ponad 1000 m. poniżej ich szczytów. Przez większą część roku w tym wąwozie jest dusząca spiekota, dochodząca niekiedy do 50 st. w cieniu. Na brzegach Jordanu nigdy nie było żadnych miast. Przez niego nigdy nie przechodziła droga. Jordan nie maiał brodów i dlatego nigdy nie sprzyjał kontaktom między ludami, zamieszkującymi nad nim. Źródła Jordanu znajdują się w górnym łańcuchu Hermonu. Przyjąwszy wody jeszcze szeregu innych górskich rzeczek, pieniąc się spływa do jeziora Hule. Szesnaście kilometrów dalej na południe Jordan wpływa do najpiękniejszego w świecie, dużego, słodkowodnego i bogatego w ryby, jeziora Genezaret lub Tyberiadzkiego, nazywanym także morzem Galilejskim. Od jeziora Tyberiadzkiego Jordan dąży do Morza Martwego, przy czym jego poziom spadku od Hermonu do Morza Martwego jest równy 914 metrom. Ujście Jordanu jest 392 metrów poniżej poziomu Morza Śródziemnego.

Dolina rzeki Jordan
Morze Martwe, do którego wpada Jordan, jest ogromnym jeziorem, zajmującym powierzchnię ponad 920 km kwadratowych. W Biblii o Jordanie mówi się bardzo często. Ta rzeka była znana Abrahamowi i Jakubowi, Józefowi i Mojżeszowi (1M.13:10; 32:10; 4M.13:29). Wymieniona jest w księdze Joba (40:18). Jordan został w cudowny sposób przekroczony przez Jozuego i Izraelitów (Joz.3:4), a później nazwa rzeki Jordan lub po prostu rzeka, wielokrotnie występuje w późniejszej historii biblijnej, jak np. w czasach sędziów. Wody Jordanu niekiedy rozstępowały się w cudowny sposób, tak przeszli suchą nogą przez niego Eliasz i Elizeusz; w wodach Jordanu został uzdrowiony z trądu Naaman (2Krl.2:8,14; 5:14). W Jordanie został ochrzczony przez Jana Chrzciciela Pan Jezus Chrystus. W Jordanie, w ziemi judzkiej, chrzcił Pan Jezus (J.3:22). Jan także chrzcił w Ainon blisko Salim, bo tam było dużo wody, a ludzie przychodzili tam i dawali się chrzcić (J.3:23).

JORKOAM (lud się zieleni – 1Krn.2:44). Według niektórych, było to miasto w ziemi plemienia Judy, lecz najprawdopodobniej – jeden z potomków Kaleba.

JORYM (gr. forma aram. Jehorim: Jahwe jest wielki – Łk.3:29). Syn Mattana, z rodu i potomków Dawida. Jeden z przodków Pana Jezusa, wymieniony w Jego rodowodzie przez ewangelistę Łukasza.

JOSIFIASZ (Jahwe dodaje – Ezd.8:10). Ojciec Szelomita, z potomków Baniego, który razem ze 160 mężczyznami powrócił z Ezdraszem z niewoli babilońskiej.

JOSZA (on [Bóg] stwarza – 1Krn.4:34). Syn Amasjasza, jeden z naczelników plemienia Symeona.

JOSZAFAT (Pan jest sędzią). Imię osób:
  1. Joszafat (1Krn.11:43) - z Miteny, jeden z dzielnych rycerzy Dawida;
  2. Joszafat (1Krn.15:24) - jeden z kapłanów, trąbiący przed Skrzynią Bożą podczas jej przenosin z domu Obeda Edomczyka do Jeruzalemu.

JOSZAWIASZ (Jahwe jest niezależny – 1Krn.11:45). Syn Elnaama, jeden z dzielnych rycerzy Dawida.

JOSZBEKASZA (mocno siedzący – 1Krn.25:4,24). Syn Hemana, wyznaczony do uczestniczenia w śpiewie i gry na instrumentach muzycznych w świątyni Bożej, w czasach Dawida.

JOSZEB-BASZSZEBET (żyjący w pokoju – 2Sm.23:8). Tachmonita, jeden z trzech dzielnych rycerzy Dawida. On to wywinął włócznią nad ośmiuset, których pobił za jednym zamachem.

JOSZIBIASZ (Jahwe daje mieszkanie – 1Krn.4:35). Z potomków Symeona, ojciec Jehu, żyjący w czasach Hiskiasza.

JOTA (Mt.5:18). Nazwa litery greckiego alfabetu, w rodzaju naszego znaku przestankowego, przecinka lub kropki. Żeby pokazać, jak ważne w zakonie Bożym jest to, co według osądu ludzkiego jest nieistotne, Zbawiciel wypowiada następujące zdanie: Bo zaprawdę powiadam wam: Dopóki nie przeminie niebo i ziemia, ani jedna jota, ani jedna kreska nie przeminie z zakonu, aż wszystko to się stanie.

JOTAM (Jahwe jest doskonały). Imię osób:
  1. Jotam (Sdz.9:5) - syn Gedeona; jedyny, który uratował się przed Abimelechem, który wybił wszystkich swoich braci i sam ogłosił się królem Sychem;
  2. Jotam (2Krl.15:30,32-38) - syn i następca Azariasza, nazywanego Uzjaszem lub Uzzjaszem, król judzki. Chociaż twierdzi się, że panował tylko 16 lat, lecz królewska władza była w jego rękach już wcześniej od paru lat, z przyczyny trądu, na który chorował jego ojciec, Azariasz (2Krl.15:5). Główne dokonania jego panowania, opisane w 2Krl. i 2Krn. polegały na zwycięstwach nad Ammonitami, na umocnieniu Jeruzalemu i wzmocnieniu Judy. W czasach Jego panowania prorokowali prorocy: Izajasz, Ozeasz i Micheasz. Wymieniony jest w rodowodzie Pana Jezusa (Mt.1:9);
  3. Jotam (1Krn.2:47) - syn Johdaja, potomek Judy, wymieniony w rodowodzie.

JOTBA (dobroć – 2Krl.21:19). Miasto lub osada, skąd pochodziła Meszullemet, córka Charusa, matka Amona, panującego w Judei po śmierci ojca swego, Manassesa. Miejsce położenia Jotby nie jest określone.

JOTBATA (dobroć – 4M.33:33). Nazwa obozu Izraelitów na pustyni, gdy wyruszyli z Chor-Haggidgad. W 5M.10:7 dodano: ziemi obfitującej w potoki.

JOZABAD (Jahwe obdarzył). Imię osób:
  1. Jozabad (1Krn12:5) - Beniamita, z Gederot, jeden z dzielnych rycerzy Dawida, który przyłączył się do niego wraz z innymi w Syklag;
  2. Jozabad (1Krn.12:21) - dwaj dowódcy nad tysiącami, z plemienia Manassesa, którzy przyłączyli się do Dawida podczas jego drogi do Syklag;
  3. Jozabad (2Krn.31:12) - jeden z nadzorców, opiekujący się dziesięcinami i poświęconymi darami, wyznaczony przez króla Hiskiasza;
  4. Jozabad (2Krn.35:9) - jeden z naczelników lewickich za panowania króla Jozjasza, który razem z innymi naczelnikami darował Lewitom na ofiary paschalne 5 tys. owiec i 500 wołów;
  5. Jozabad (Ezd.8:33) - syn Jeszuy, z Lewitów, w czasach Ezdrasza;
  6. Jozabad (Ezd.10:22) - kapłan mający żonę obcoplemienną, którą odprawił w czasach Ezdrasza;
  7. Jozabad (Ne.8:7) - z Lewitów, pomagających Ezdraszowi przy wyjaśnianiu ludowi Zakonu;
  8. Jozabad (Ne.11:16) - z Lewitów pełniących służbę na zewnątrz świątyni Bożej w czasach Nehemiasza, po powrocie z niewoli babilońskiej.

JOZAKAR (Bóg pamięta – 2Krl.12:21-22). Jeden z dwóch dostojników, którzy zabili króla Joasza, i który później sam został zabity przez Amasjasza za swoje przestępstwo. W 2Krn.24:26 zamiast Jozakar nazywa się on Zabad.

JOZES (Pan sprawujący zbawienie – Mk.6:3; 15:40,47). Jeden z braci Pana Jezusa. Jego matkę zwano Marią, a brata Jakubem.

JOZJASZ (Jahwe trzyma [w ręce] lub leczy). Imię osób:
  1. Jozjasz (2Krl.21:24 i inne) - syn i następca Amona, szesnasty król judzki. Rozpoczął panowanie mając osiem lat i panował przez 31 lat. Wyróżniał się czystością życia i pobożnością. Stopniowo tępił bałwochwalstwo, wprowadzone przez jego poprzedników, oczyszczając Judę i Jeruzalem z wyżyn i świętych gajów, bałwanów i odlewanych posągów (2Krn.34:3). W osiemnastym roku panowania Jozjasz nakazał rozpocząć odnowienie świątyni Jerozolimskiej. W czasie prac arcykapłan Chilkiasz znalazł księgę zakonu Mojżeszowego. Jozjasz zebrał starszych i lud, i nakazał czytać księgę zakonu na głos, a po jej przeczytaniu zobowiązał się przed Bogiem wiernie zachowywać wszystkie przykazania Jego zakonu i zobowiązał do tego cały swój lud. Później ze szczególną gorliwością zabrał się do usuwania wszystkich śladów bałwochwalstwa: posągów, wyżyn, pogańskich świątyń itd., a później według nakazu Bożego zarządził obchodzenie Paschy bardzo uroczyście (2Krn.35:3-18). Osobiście dał na to święto 30 tys. jagniąt i koźląt oraz 3 tys. wołów. W 31 roku panowania Jozjasza faraon Necho wyprawił się z wojskiem nad Eufrat, żeby walczyć z królem Aramu. Jozjasz, nie chcąc dopuścić do jego przejścia przez ziemię judzką, wyruszył aby się z nim potykać. Faraon wysłał do Jozjasza z takim poselstwem: Co jest między nami, królu judzki? Nie przeciwko tobie dziś wyruszyłem, lecz przeciwko domowi, z którym jestem w stanie wojny. Bóg zaś kazał mi, ażebym się śpieszył. Nie sprzeciwiaj się Bogu, który jest ze mną, aby cię nie zgubił (2Krn.35:21). Lecz Jozjasz nie posłuchał rady i ostrzeżenia faraona i wyruszył z wojskiem przeciwko niemu na równinę Megiddo, znajdującą się w ziemi plemienia Issachara. W bitwie został śmiertelnie ranny i zmarł z powodu rany, mając 39 lat. Jego ciało zostało pochowane w Jeruzalemie, a cały lud gorzko opłakiwał najlepszego ze swoich królów. Prorok Jeremiasz ułożył pieśń żałobną o Jozjaszu (2Krn.35:25);
  2. Jozjasz (Za.6:10) - syn Sefaniasza. W jego domu, nakazu proroka Zachariasza, zebrali się starsi ludu w celu uroczystego poświęcenia Jozuego na arcykapłana.

JOZOBAD (Jahwe obdarzył - Ezd.10:23). Lewita, który oddalił żonę obcoplemienną w czasach Ezdrasza.

JOZUE (Jahwe jest pomocą). Imię osób:
  1. Jozue (Joz.1:1) - syn Nuna, nazwany w 2M.24:13 służącym Mojżesza, gdyż pomagał mu w jego dziele. Pierwotne jego imię brzmiało Hoszea (4M.13:8). Pierwszy raz spotykamy się z Jozuem w tym czasie, kiedy Izraelici przygotowywali się do bitwy z Amalekitami w Refidim. Mojżesz powierzył mu dowództwo nad wojskiem izraelskim (2M.17:9). W tym czasie Jozue miał 44 lata, chociaż był nazywany młodym (2M.33:11). Mojżesz szybko odkrył w nim cechy niezbędne dla przyszłego przywódcy całego ludu. Wkrótce po zwycięskiej bitwie z Amalekitami, pojawia się wśród 12 wywiadowców, wysłanych przez Mojżesza, żeby obejrzeli ziemię kananejską (4M.13:16-17). Był jednym z dwóch, którzy opisali ją pomyślnie dla Izraela (14:6). Pod koniec czterdziestoletniej wędrówki Izraelitów przez pustynię Jozue, który pozostał w liczbie niewielu Izraelitów, którzy przeżyli ten czas, według nakazu Bożego został wyznaczony przez Mojżesza na naczelnika ludu (4M.27:18-19; 5M.31:14,23). Osiemdziesięcioczteroletni Jozue w cudowny sposób przeszedł na czele Izraela przez Jordan, zarządzając obrzęd obrzezania i obchodzenia Paschy, i tak wszedł do ziemi Obiecanej. Później rozpoczął się szereg wojen z Kananejczykami, w czasie których Jozue i lud izraelski odnosili prawie ciągłe zwycięstwa. Pierwsze miasto, po przejściu przez Jordan – Jerycho, zostało wzięte przez nich bez walki, w cudowny sposób rozpadły się mury Jerycha, i wszystko zniszczono ogniem i mieczem. Później zdobyto miasto Aj, czytano zakon na górze Ebal w obecności całego Izraela. Potem po pokojowym przymierzu z Gibeonitami (Joz.9), Izraelici odnieśli zwycięstwo nad sprzymierzonymi wojskami pięciu królów kananejskich, którzy napadli na Gibeonitów, i w tym czasie zajęli całą południową część ziemi kananejskiej, do Kadesz-Barnea (Joz.10). W najwyższym stopniu interesująca jest krwawa bitwa pod Gibeonem, w dolinie Ajalon. Nieprzyjaciel, rozbity przez Izraelitów i rażony wielkimi kamieniami z nieba, jednak nie został całkowicie zniszczony, a dzień chylił się ku końcowi. Słońce, zatrzymaj się w Gibeonie, A ty, księżycu, w dolinie Ajalon! – wykrzyknął Jozue. I zatrzymało się słońce, i stanął księżyc, dopóki naród nie zemścił się na swoich nieprzyjaciołach. Czy nie jest to zapisane w Księdze Prawego? I zatrzymało się słońce pośrodku nieba i nie śpieszyło się do zachodu nieomal przez cały dzień (10:12-13). Podobne cudowne wydłużenie dnia miało miejsce w historii króla Hiskiasza (Iz.38:8). Po zdobyciu połowy Kanaanu, Jozue wrócił do Gilgal. Później skierował się nad wody Merom, pokonał sprzymierzonych książąt północnego Kanaanu pod przywództwem Jabina, króla Chasoru, i doszedł do bram Sydonu i góry Hermon. W ciągu sześciu lat, sześć plemion kananejskich i trzydzieści jeden królów, zostało pokonanych przez Jozuego i prawie wszędzie unicestwionych z wyjątkiem Filistyńczyków. W ten sposób została oczyszczona cała ziemia dla Izraelitów od Pustyni Arabskiej do Libanu (rozdz.11-12). Po tym wszystkim Jozue, który już osiągnął podeszły wiek, przy współudziale arcykapłana Eleazara i naczelników plemion izraelskich, przystąpił do podziału ziemi Obiecanej, przy czym wszystkie plemiona otrzymały swoje działy tak, jak długo przedtem przepowiadał patriarcha Jakub, błogosławiąc dzieci swoje (1M.49). Sam Jozue otrzymał od ludu jako dział Timnat-Serach w górach Efraim. W Szilo stała Skrzynia Przymierza, wyznaczone zostało sześć miast schronienia, 48 osiem miast przeznaczono dla Lewitów, a żołnierze zostali rozpuszczeni do domów. Po jakimś czasie Jozue zgromadził cały lud, przekonywał do wykonywania zakonu Bożego, do wierności Bogu, do unikania pogan, którzy pozostali wśród nich, żeby nie wchodzić w żadne pokrewieństwo z nimi. Później w Sychem zawarł przymierze z ludem i nadał mu przepisy oraz prawo. Jozue zmarł mając 110 lat i został pochowany w granicach swego dziedzictwa, w Timnat-Serach. Jego imię jest wymienione w Dz.7:45 i w Hbr.4:8;
  2. Jozue (1Sm.6:14) - mieszkaniec Bet-Szemesz, na polu którego zatrzymał się wóz, wiozący Skrzynię Przymierza z ziemi filistyńskiej, z Ekronu;
  3. Jozue (2Krl.23:8) - naczelnik Jeruzalemu, od imienia którego została nazwana miejska brama. Położenie tej bramy jest zupełnie niewiadome, i o samym Jozuem nigdzie w innym miejscu nie mówi się;
  4. Jozue (Agg.1:1,14; Za.6:11) - syn Jehosadaka, arcykapłan żydowski. Pierwszy arcykapłan po powrocie Żydów z niewoli. Pomagał Zerubabelowi w budowie drugiej świątyni Jerozolimskiej (Ezd.5:2 – Jeszua, syn Josadaka). Prorok Zachariasz widział Jozuego w widzeniu, stojącego przed aniołem Pana w brudnej szacie i szatana stojącego po jego prawicy, żeby go oskarżać. Anioł Pana oddał szatana sądowi Pana i przyoblekł Jozuego w szaty odświętne (Za.3:1-6). Po jakimś czasie Zachariasz otrzymał nakaz Boży, żeby zrobić dla niego złotą koronę (Za.6:10-14). Jozue, syn Jehosadaka, był niewątpliwie jednym z większych arcykapłanów. W proroctwie Zachariasza jest on praobrazem Chrystusa Zbawiciela, z którego jako Latorośli, miała wyrosnąć latorośl i który miał zbudować Kościół Boży na ziemi (Za.6).

JÓZEF (on zbiera, on dodaje). Imię osób:
  1. Józef (1M.30:23 i inne) - starszy z dwóch synów patriarchy Jakuba i Racheli, brat Beniamina. Urodził się w Mezopotamii w 2256 r. przed Chr. O Józefie pierwszy raz mówi się w 1M., gdy miał tylko 17 lat. Jakub szczególnie kochał go za jego niewinność i prostotę. Pasąc stada swojego ojca razem ze swoimi braćmi i widząc niekiedy lekkomyślne ich zachowanie, Józef prawdopodobnie informował o tym swojego ojca. Za to i za okazywane pierwszeństwo Józefowi przez ojca, przed innymi dziećmi, bracia znienawidzili go. Ich nienawiść jeszcze bardziej się wzmogła z powodu dwóch snów, które miał Józef, które przepowiadały, że jego bracia będą mu się kłaniać. Słuchajcie, proszę, tego snu – powiedział kiedyś do braci – który mi się śnił: Oto wiązaliśmy snopy na polu; wtem snop mój podniósł się i stanął, a wasze snopy otoczyły go i pokłoniły się mojemu snopowi. ― Czy chciałbyś naprawdę królować nad nami? – odpowiedzieli mu na to bracia. W obecności ojca opowiadał Józef drugi swój sen: Oto słońce, księżyc i jedenaście gwiazd kłaniało mi się. ― Cóż to za sen, który ci się śnił? – odezwał się z niezadowoleniem ojciec. – Czyż więc ja, matka twoja i bracia twoi mielibyśmy przyjść i pokłonić ci się do ziemi? Dlatego bracia Józefa postanowili zabić go, lecz później potajemnie sprzedali go jako niewolnika, za 20 srebrników, karawanie Ismaelitów, wiozących wonne korzenie, balsam i mirrę do Egiptu. Później zabili kozła, zamoczyli ubranie Józefa we krwi i wrócili do Jakuba ze słowami: Znaleźliśmy to! Rozpoznajże, czy to szata syna twego, czy nie? Jakub zaraz rozpoznał szatę Józefa. To jest szata syna mojego – wykrzyknął – dziki zwierz pożarł go; tak, z pewnością rozszarpał Józefa. Wtedy Jakub rozdarł szaty swoje i włożył wór na biodra, i przez długi czas opłakiwał syna swego. Na wszystkie próby pocieszenia odpowiadał: W żałobie zejdę do syna mego do grobu (szeol). W Egipcie Józef został sprzedany dowódcy straży przybocznej faraona, Potyfarowi (patrz Potyfar). Ten dworzanin najpierw uczynił młodego hebrajskiego niewolnika sługą w swoim domu, a później, zobaczywszy jego uczciwość, powierzył zarządzanie całym domem. I rzeczywiście, wszystko co robił Józef, kończyło się pomyślnie, a błogosławieństwo Boże w widoczny sposób spoczywało na wszystkim, co miał Egipcjanin w domu i na polu. A Józef był pięknej postawy i miał piękny wygląd – mówi Biblia (1M.39:6), i oto jego piękno i młodość zainteresowały żonę Potyfara. Lecz Józef nie poddał się pokusie: Jakże miałbym więc popełnić tak wielką niegodziwość i zgrzeszyć przeciwko Bogu? – mówił. Nie mogąc skłonić Józefa do grzechu, oskarżyła go o próbę nastawania na jej cześć. Rozgniewany Potyfar uwięził Józefa w więzieniu, gdzie trzymano królewskich więźniów (rozdz.29). Na początku uwięzienia dla Józefa było bardzo ciężko. Nogi jego skrępowano pętami; dostał się w żelazne kajdany (Ps.105:18) – mówi o tym psalmista, lecz i w więzieniu Pan był z nim i sprawił, że szczęściło mu się we wszystkim, cokolwiek czynił (1M.39:23). Swoim zachowaniem pozyskał zaufanie przełożonego więzienia, który powierzył mu nadzór na wszystkimi więźniami, będącymi w więzieniu. W cudowny sposób wyjaśnił sny podczaszego i piekarza królewskiego, których król uwięził w więzieniu. Józef został uwolniony z więzienia po dwóch latach, a kiedy wyjaśnił faraonowi dwa jego sny o siedmiu tłustych i siedmiu chudych krowach, o siedmiu kłosach suchych i siedmiu kłosach pięknych, wtedy faraon uczynił go namiestnikiem całej ziemi egipskiej i nadał mu imię: Safenat-Paneach (objawiający ukryte). W tym samym czasie dał mu faraon za żonę Asenat, córkę Poti-Fera, kapłana z On, z którą miał dwóch synów – Manassesa i Efraima. Józef wtedy miał 30 lat. Względy okazane Józefowi przez faraona, są zapisane w 1M.41:42-43: Potem zdjął faraon pierścień z ręki i włożył go na rękę Józefa, kazał go też odziać w szaty z delikatnego płótna i zawiesił złoty łańcuch na jego szyi, kazał go też obwozić na drugim wozie swoim, a wołano przed nim: Na kolana! Tak ustanowił go namiestnikiem całej ziemi egipskiej. Pierwsze, co zrobił Józef na nowym stanowisku, to obejrzał całą ziemię egipską (1M.41:46). Przez siedem lat urodzaju Józef gromadził zboże i składował w miastach. Po siedmiu latach urodzaju nastąpił siedmioletni głód. Zaczęło brakować chleba i Józef otworzył spichlerze ze zbożem. Najpierw sprzedawał je za srebro, później za bydło, konie, woły, owce i osły, a w końcu za pola i ziemie Egipcjan, tak że wszystko stopniowo przeszło na własność faraona. W ten sposób Józef kupił całą ziemię egipską dla faraona i dostarczał ludowi zboże w latach głodu. Gdy minęły lata głodu, dał ludziom ziarno na siew i od tego czasu na zawsze stało się prawem, że piąta część zbiorów należy do faraona (1M.41:46-49, 53-56). Głód, który dotknął Egipt, dotknął też ziemię kananejską. Jakub dowiedział się, że w Egipcie można kupić zboże i wysłał wszystkich swoich synów, prócz Beniamina, do Egiptu, aby zakupili zboże. Była to ich pierwsza podróż do Egiptu. W Egipcie zostali przedstawieni Józefowi. Chcąc wypróbować ich, Józef udał, że ich nie zna, i obszedł się z nimi surowo, oskarżając ich nawet o szpiegostwo; kiedy zaś bracia na swoje usprawiedliwienie opowiedzieli dokładnie o swoim ojcu i najmłodszym bracie Beniaminie, wtedy Józef wypuścił ich z Egiptu, ale zostawił u siebie Symeona jako zakładnika, dopóki nie przyprowadza do niego Beniamina (1M.42). Przywiezione zboże skończyło się, a głód ciągle jeszcze trwał. Jakub powtórnie kazał swoim synom jechać do Egiptu po zboże, a oni zaczęli prosić, żeby z nimi pojechał też Beniamin. Nie pójdzie syn mój z wami – mówił na to Jakub – gdyż brat jego umarł, a on jeden tylko pozostał; jeśliby go więc spotkało co złego w drodze, którą pójdziecie, doprowadzicie mnie, osiwiałego ze zmartwienia, do grobu (1M.42:38). Juda wtedy mu powiedział: Pozwól iść chłopcu temu ze mną... Ja ręczę za niego, ode mnie żądaj jego zwrotu. Jeżeli nie przywiodę go do ciebie i nie stawię go przed tobą, będę wobec ciebie obciążony winą po wszystkie dni (1M.43:8-9). Jakub tym razem ustąpił. A Bóg Wszechmogący – powiedział przy tym – niech was obdarzy miłosierdziem u tego męża, aby wypuścił wolno tamtego brata waszego i Beniamina, a ja, jeśli mam być osierocony, to niech już będę osierocony (1M.43:14). Po przybyciu do Egiptu, bracia Józefa pokłonili się mu do ziemi. Józef zapytał: Czy zdrów jest stary ojciec wasz, o którym mi opowiadaliście? Czy jeszcze żyje? Oni odpowiedzieli: Zdrów jest sługa twój, ojciec nasz, jeszcze żyje. I ponownie oddali mu głęboki pokłon. Zobaczywszy Beniamina, brata swego, Józef zapytał: Czy to wasz najmłodszy brat, o którym opowiadaliście mi? Potem rzekł: Bóg niech ci będzie miłościw, synu mój! Podczas posiłku bracia siedzieli według starszeństwa, według swoich lat. Przy stole Beniamin otrzymał pięć razy większą porcję jadła niż pozostali bracia. Po obiedzie Józef rozkazał zarządcy swego domu, żeby napełnił ich wory żywnością, i na wierzch każdego wora włożył pieniądze, a do wora Beniamina dodatkowo srebrny kubek. Następnego dnia bracia wyruszyli w powrotną drogę; lecz nie zdążyli daleko oddalić się od miasta, gdy zarządca na rozkaz Józefa dogonił ich i oskarżył ich o kradzież. Kiedy zatrzymali się i zrobili ogólny przegląd, znaleźli kubek w worze Beniamina. W tedy powrócili z powrotem do miasta. Gdy stanęli przed Józefem, prosili go, żeby ich zatrzymał jako niewolników zamiast Beniamina, a jego wyprawił do ojca. Józef nie zgadzał się. Tylko ten mąż, u którego znaleziono kubek, będzie moim niewolnikiem – powiedział on. Wtedy Juda opowiedział mu wszystkie okoliczności, które poprzedziły ich drugą podróż do Egiptu, i o tym, jak przyjął na siebie odpowiedzialność za Beniamina przed ojcem. Dlatego niech zostanie zamiast chłopca sługa twój jako niewolnik pana mego – zakończył Juda – a chłopiec niechaj wróci z braćmi swymi. Bo jakże ja mógłbym wrócić do ojca mego, gdyby nie było ze mną tego chłopca? Nie mógłbym patrzeć na nieszczęście, które by dotknęło ojca mego (1M.44:33-34). Tak doświadczani byli bracia Józefa. Józef nie mógł się już powstrzymać. Po oddaleniu wszystkich, prócz braci, głośno zapłakał i powiedział: Jam jest Józef! Czy żyje jeszcze ojciec mój?... Jam jest Józef, brat wasz, którego sprzedaliście do Egiptu. Lecz teraz nie trapcie się ani nie róbcie sobie wyrzutów, żeście mnie tu sprzedali, gdyż Bóg wysłał mnie przed wami, aby was zachować przy życiu. Bo już dwa lata trwa głód na ziemi, a jeszcze będzie pięć lat bez orki i żniwa... Idźcie więc śpiesznie do ojca mego... Opowiedzcie też ojcu mojemu o całej chwale mojej w Egipcie i o wszystkim, coście widzieli, i śpiesznie przyprowadźcie tu ojca mego. Potem rzucił się na szyję bratu swemu Beniaminowi i płakał. Beniamin też płakał w objęciach jego, następnie ucałował wszystkich braci swoich i płakał obejmując ich. Gdy faraon dowiedział się o tym co się stało, nie tylko nie sprzeciwił się pragnieniu Józefa, lecz jeszcze dał dla ojca i braci jego najlepszą ziemię w Egipcie, ziemię Goszen, dał też wozy swoje, żeby mogli przeprowadzić się. Gdy przybyli do domu i opowiedzieli ojcu wszystko, on powiedział: Najważniejsze, że syn mój Józef żyje jeszcze; pójdę go zobaczyć, zanim umrę. W późnej starości Jakub podjął trudną i daleką drogę. Józef, gdy dowiedział się, że się zbliża, wyjechał mu na spotkanie w Goszen, a zobaczywszy go, padł na szyję jego i długo płakał. I powiedział Izrael do Józefa: Teraz mogę już umrzeć, skoro ujrzałem ciebie, że jeszcze żyjesz (1M.46:30). Józef żył 110 lat (1M.50:22), widział swoich potomków do trzeciego pokolenia (w.23). Umierając, zobowiązał swoich braci, żeby jego kości pochowali w ziemi Obiecanej (w24-25). Apostoł Paweł świadczy o Józefie w następujących słowach: Przez wiarę wspomniał umierający Józef o wyjściu Izraelitów i dał polecenie dotyczące swoich kości (Hbr.11:22). Zabalsamowane ciało Józefa, złożone w trumnie, pozostawało w Egipcie do wyjścia Izraelitów z niego. Mojżesz przeniósł ciało Józefa do ziemi kananejskiej i pochował w Sychem. Wiele okoliczności z życia Józefa było praobrazem niektórych wydarzeń w ziemskim życiu Pana Jezusa;
  2. Józef (4M.13:7) - ojciec Jigala, zwiadowcy z plemienia Issachara;
  3. Józef (1Krn.25:2,9) - jeden z synów Asafa, w czasach panowania Dawida;
  4. Józef (Ezd.10:42) - mający żonę obcoplemienna, którą oddalił w czasach Ezdrasza;
  5. Józef (Ne.12:14) - głowa rodziny kapłańskiej Szebaniasza w czasach Jojakima;
  6. Józef (Mt.1:16) - syn Jakuba, mąż Marii, matki Pana Jezusa, z rodu Dawida (Mt.1:20; Łk.1:27). Mąż sprawiedliwy i pobożny, mieszkający w Nazarecie i utrzymujący się z pracy swoich rąk jako cieśla;
  7. Józef (Mt.13:55) - jeden z braci Pana Jezusa. W Mk.6:3 nazywa się Jozes (patrz Jozes);
  8. Józef (Mt.27:57,59; Mk.15:43; Łk.23:50-53; J.19:38-42) - z Arymatei, miejscowości w pobliżu Jerozolimy. Był on członkiem Rady Najwyższej i potajemnym uczniem Pana Jezusa. Po ukrzyżowaniu Pana Jezusa Józef poszedł do Piłata prosić o wydanie ciała Pana. Z jego pomocą pochowano Jego ciało w nowym grobie, będącym własnością Józefa. W Mk.15:43 i Łk.23:50 mówi się o nim jako członku Rady, człowieku dobrym i sprawiedliwym, oczekującym Królestwa Bożego;
  9. Józef (Łk.3:24) - jeden z przodków Pana Jezusa według ciała, wymieniony w jego rodowodzie, syn Matatiasza;
  10. Józef (Łk.3:30) - jeden z przodków Pana Jezusa według ciała, wymieniony w jego rodowodzie, syn Jonama;
  11. Józef (Dz.1:23) - zwany Barsabą, którego nazywano też Justem. Ciągnął losy razem z Maciejem w obecności apostołów. Jak wiadomo, los padł na Macieja i on zajął miejsce Judasza;
  12. Józef (Dz.4:36) - nazwany przez apostołów Barnabą, co się wykłada Syn Pocieszenia, lewita, rodem z Cypru, sprzedał rolę, którą posiadał, przyniósł pieniądze i złożył u stóp apostołów. (Patrz Barnaba).

JUBAL (dźwięk, hałas – 1M.4:21). Syn Lamecha i Ady, wynalazca cytry i fletu, strunowych i dętych instrumentów muzycznych.

Jubal - wynalazca instrumentów muzycznych

JUCHAL (Jr.38:1). Syn Szelemiasza, z książąt króla Sedekiasza. On i inni książęta: Szefatiasz, Gedaliasz i Paszchur - usłyszeli o słowach proroctwa, które wypowiedział Jeremiasz, o tym, że Jerozolima zostanie zdobyta przez króla babilońskiego i każdy, kto pozostanie w tym mieście, zginie od miecza, głodu i zarazy, lecz kto przejdzie do Chaldejczyków, będzie żył. Proroctwo zostało wygłoszone w tym czasie, kiedy Sedekiasz, ustanowiony przez Nebukadnesara królem Judei, chciał w sojuszu z sąsiednimi królami uwolnić Judeę spod panowania Nebukadnesara, dlatego ten ostatni wyruszył z wojskiem na Jerozolimę. Przepowiednia Jeremiasza, kiedy wrogie wojska stały już pod murami, rzeczywiście mogła paraliżować ducha wojska i ludu, i dlatego książęta powiedzieli królowi: Tego człowieka trzeba skazać na śmierć, gdyż pozbawia otuchy wojowników, którzy pozostali w tym mieście, i cały lud, mówiąc do nich takie słowa. Przecież człowiekowi temu nie chodzi o ocalenie tego ludu, lecz o jego klęskę. Według wyroku książąt Jeremiasz został wrzucony do cysterny syna królewskiego Malkiasza, która znajdowała się na dziedzińcu wartowni. Patrz Jeremiasz Prorok i Sedekiasz 2).

JUDA (chwała Jahwe lub chwalcie Pana). Imię osób:
  1. Juda (1M.35:23) - czwarty syn Jakuba i Lei, urodził się w Mezopotamii w około 2249 r. przed Chr. Plemię Judy, od którego wzięło ono początek, było najbardziej liczne i najpotężniejsze w porównaniu z innymi (4M.1:27), i otrzymało pierwszy dział według losów podczas podziału ziemi Obiecanej. Prorockie błogosławieństwo, przepowiedziane przez Jakuba Judzie (1M.49:8-12) jest bardzo interesujące. Zawiera się w nim wskazanie na wojowniczego ducha jego potomków, jak też na czas trwania jego potęgi oraz władzy. Oto ono: Juda – ciebie będą sławić bracia twoi, ręka twoja będzie na karku wrogów twoich, tobie kłaniać się będą synowie ojca twego. Szczenię lwie, Juda; synu mój, Z łupu, synu mój, się podniosłeś; czai się jak lew i jak lwica, któż go spłoszy? Nie oddali się berło od Judy ani buława od nóg jego, aż przyjdzie władca jego, i jemu będą posłuszne narody (1M.49:8:10). Dalej mówi się, że miejsca przebywania Judy będą obfitować w szlachetną latorośl winną. Uwiąże oślę u krzewu winnego, a młode swojej oślicy u szlachetnej latorośli winnej; wypierze w winie szatę swą, a w krwi winogron płaszcz swój (w.11). W tym prorockim błogosławieństwie Jakuba zawiera się taki sens: Do Judy powinna należeć królewska władza, póki nie przyjdzie władca, tj. Mesjasz, który pojedna wszystkich grzeszników z Bogiem i zapanuje nad całym ludzkim rodzajem. Niektóre cechy charakteru Judy można zobaczyć w biblijnym opowiadaniu o sprzedaży Józefa i dwukrotnej podróży Judy, razem z braćmi, do Egiptu po zakup zboża; również w opisie jego grzechu, którego dopuścił się z Tamarą (1M.38:26);
  2. Juda (Ezd.3:9) - Lewita, którego potomkowie powrócili z niewoli babilońskiej;
  3. Juda (Ezd.10:23) - Lewita, mający żonę obcoplemienną, którą odprawił w czasach Ezdrasza;
  4. Juda (Ne.11:9) - Beniamita, syn Hessuney, nazwany jak drugi nad miastem;
  5. Juda (Mt.13:55) - wymieniony razem z innymi jako brat Pana Jezusa i syn Marii. Uchodzi za autora Listu Judy;
  6. Juda (Łk.3:30) - syn Józefa, wymieniony w rodowodzie Pana Jezusa;
  7. Juda (Dz.1:13) - apostoł, syn Jakuba, zwany też Tadeuszem (Mt.10:3). W Łk.6:16, J.14:22 – nazywany jest Judaszem (gr.-łac. forma hebr. imienia Juda – nagroda, pochwała);
  8. Juda (Dz.5:37) - Galilejczyk, przywódca żydowskich buntowników w czasie spisu ludu, kiedy Judeą zarządzał Kwiryniusz w 6 roku. O nim mówi Gamaliel w swojej mowie przed Radą Najwyższą podczas sądu nad apostołami;
  9. Juda (Dz.9:11) - Żyd, mieszkający w Damaszku w czasie cudownego nawrócenia apostoła Pawła, w domu którego on przebywał po swoim nawróceniu;
  10. Juda (Dz.15:22) - zwany Barsabaszem, jeden z braci kierujących zborem Jerozolimskim.

JUDASZ ISKARIOT (Mt.10:4; 26:47; Dz.1:16). Był jednym z 12 apostołów. On wydał Pana. Nazywał się Iskariot, z powodu swojego miejsca pochodzenia, z miasta Kariot, leżącego w ziemi plemienia Judy. W J.6:71, 13:2,26 – mówi się, że był synem Szymona. Po wybraniu przez Jezusa Chrystusa 12 apostołów, Judasz został skarbnikiem (J.12:6). Jego zgubna chęć zysku była główną przyczyną, pobudzającą go, żeby wydać za 30 srebrników swojego Pana i Nauczyciela. Otrzymawszy te pieniądze, po paschalnej wieczerzy pojawił się nocą w ogrodzie Getsemane, gdzie Pan modlił się, i tam wydał Go w ręce nieprzyjaciół. Gdy później zobaczył, że z Panem Jezusem postępują jak z przestępcą, poszedł do arcykapłanów i starszych, żeby zwrócić im 30 srebrników, mówiąc: Zgrzeszyłem, gdyż wydałem krew niewinną. A oni mu odpowiedzieli: Cóż nam do tego? Ty patrz swego. Wtedy rzucił srebrniki do świątyni, oddalił się, poszedł i powiesił się. Autor Dziejów Apostolskich dodaje: A upadłszy, pękł na dwoje i wypłynęły wszystkie wnętrzności jego (Mt.27:3-5; Dz.1:18). Arcykapłani wzięli te pieniądze i nabyli za nie pole garncarza z przeznaczeniem na cmentarz dla cudzoziemców. To miejsce od tego dnia nazywało się Akeldama (patrz Akeldama), co oznacza: ziemia krwi. Tak wykonało się proroctwo Zachariasza (11:12-13). W czasie paschalnej wieczerzy, Pan powiedział o Judaszu tak: Biada temu człowiekowi, przez którego Syn Człowieczy będzie wydany! Lepiej by mu było, gdyby się ów człowiek nie urodził (Mt.26:24).

JUDEA (wyznawczyni – Mt.3:5). Nazwa Judea niekiedy stosowana jest w szerszym znaczeniu i rozumie się wtedy całą Palestynę, jak było to szczególnie po powrocie Żydów z niewoli; ale właściwie pod tą nazwą rozumie się tylko południową część Palestyny. W czasach Pana Jezusa ziemia Obiecana dzieliła się na cztery główne części: Judeę, Samarię i Galileę, a do nich dołączała się czwarta część – Perea za Jordanem. W Judei zamieszkiwały plemiona: Judy, Beniamina, Symeona, Dana i częściowo Efraima.

JUDEJKA (1Krn.4:18). Żona Mereda, jednego z synów Ezry, z rodu i potomstwa Judy.

JUDYTA (Żydówka – 1M.26:34). Jedna z żon Ezawa, córka Beeriego, Chetyty. W 1M.34:2 nazywa się Oholibama.

JULIA (panna – Rz.16:15). W Liście do Rzymian apostoł Paweł pozdrawia ją i Filologa, Nereusza i siostrę jego, Olimpasa i wszystkich świętych.

JULIUSZ (młodzieniec – Dz.27:1,3). Setnik kohorty cesarskiej, który nadzorował apostoła Pawła w drodze do Italii, do Rzymu.

JUNIA (władca – Rz.16:7). W Liście do Rzymian, pozdrawiając Andronika i Junię, apostoł Paweł nazywa ich swoimi rodakami i współwięźniami, którzy byli znani między apostołami i jeszcze przed apostołem Pawłem byli chrześcijanami.

JUST (sprawiedliwy). Imię osób:
  1. Just (Dz.1:23) - (patrz Barsaba);
  2. Just (Kol.4:11) - niejaki Jezus zwany Justem, z Żydów. Był współpracownikiem apostoła Pawła dla sprawy Królestwa Bożego i pociechą dla niego.

JUSTUS TYCJUSZ (Dz.18:7). Prozelita, z Koryntu, którego dom znajdował się w pobliżu synagogi. Do jego domu przyszedł apostoł Paweł.

JUSZAB-CHESED (łaska powraca – 1Krn.3:20). Jeden z synów Meszullama, syna Zerubbabela, z rodu i potomstwa Dawida.

JUTRZENKA, Gwiazda poranna (2P.1:19). W przenośnym wyrażeniu apostoła, w powyższym wersecie niewątpliwie rozumie się to światło, które świeci w duszy każdego wierzącego i uzbraja go w cierpliwe oczekiwanie dnia pełnego światła i radości. Sam Pan Jezus Chrystus w Ob.22:16 nazywa się gwiazdą jasną poranną.

JUTTA (rozpostarty, pochylony – Joz.15:55). Z południowych, górskich miast plemienia Judy. Niektórzy uznają to miasto za miejsce zamieszkania Zachariasza i Elżbiety, dokąd Maria, matka Jezusa, po zwiastowaniu, poszła, aby spotkać się z Elżbietą (Łk.1:39-40).