 Dolina Ben-Hinnoma
|
DOLINA BEN-HINNOMA (dolina syna Hinnoma [Hinnom: jęczeć, lamentować] – 2Krn.28:3; Je.7:31). Nazwa głębokiego i wąskiego parowu, w którym w czasach Achaza bałwochwalczy Izraelici spalali swoje dzieci na cześć bożka Molocha, grając na instrumentach muzycznych, aby zagłuszyć ich krzyki (patrz Tofet). Król Jozjasz, tępiąc bałwochwalstwo, zbezcześcił to miejsce – zaczęto tam wyrzucać miejskie nieczystości, kości ludzkie, ciała skazanych przestępców i zdechłych zwierząt. Aby zmniejszyć smród i chronić miasto przed zarazą, w tej dolinie stale palił się ogień (Iz.66:24; Mk.9:43-48) i dlatego to miejsce zaczęto nazywać gehenną ognistą. W późniejszym okresie to miejsce stało się symbolem wiecznych mąk, gdzie robak ich nie umiera, a ogień nie gaśnie (Mk.9:44). W tym znaczeniu słowo gehenna jest używane przez Pana, samo lub ze słowem ognista (Mt.5:29-30; 10:28; Mk.9:43-45; Łk.12:6; Mt.5:22; 18:9; Mk.9:47; Jk.3:6). Słowo gehenna jest tłumaczony jako piekło.
DOLINA HORDY GOGA (dolina tłumu Goga – Ez.39:11-15). Tę nazwę prorok Ezechiel nadaje dolinie Abarim, na wschód od morza (prawdopodobnie Martwego) po pogrzebaniu w niej Goga i jego hufców.
DOLINA JORDANU (1M.13:10-11; 5:3:17). Nazwa określająca okręg nadjordański w dolnej części Jordanu, który, według słów Biblii, był obfity w wodę, jak ogród Pana, jak ziemia egipska. Według niektórych komentatorów, dolina Jordanu obecnie w znacznej swojej części pokryta jest wodami Morza Martwego, które powstało w miejscu bezbożnych miast – Sodomy i Gomory.
 Dolina Józafata |
DOLINA JÓZAFATA (Jl.3:7, 17). Mówi się o niej tylko w księdze Joela, w powyższych wersetach. Ta wąska dolina ciągnie się z północy na południe między Jeruzalem i górą Oliwną; płynie przez nią potok Cedron. Według niektórych, ona w 1M.14:17 i 2Sm.18:18 nazywa się doliną królewską, i przypuszczają oni, że tę nazwę otrzymała jako przypuszczalne miejsce pochowania króla Jehosza- fata lub jako miejsce dużego zwycięstwa Jehoszafata nad wojskami Moabu i sprzymierzeńcami (2Krn.20:25). W starożytności dolina służyła jako cmentarz dla uboższych warstw społecznych. O tej dolinie mówi prorok Joel w następujących słowach: Zgromadzę (Jahwe) wszystkie narody i sprowadzę je do Doliny Józafata, i tam się z nim rozprawię... Na podstawie tych słów proroka Żydzi, Mahometanie i niektórzy chrześcijanie twierdzą, że Dolina Józafata będzie miejscem ostatniego strasznego sądu Bożego nad narodami. Lecz nie ma to należytych podstaw, gdyż mówi się tutaj ogólnie o sądzie nad bezbożnymi, uciskającymi lud Boży.
DOLINA KRÓLEWSKA. Nazwana inaczej doliną Szewe (1M.35:4). Tutaj król Sodomy wyszedł na spotkanie Abrama. Tutaj też za swego życia Absalom wzniósł sobie pomnik.
DOLINA SOLNA (2Sm.8:13; 1Krn.18:12). Na południowo-wschodnim krańcu Morza Martwego ciągnie się duża i długa dolina, której gleba całkowicie nasycona jest solą i nie ma tam najmniejszych oznak roślinności. W niej na środku znajduje się góra, cała składająca się z twardej masy soli, pokrytej miejscami warstwami marglu i wapna.
 Część wejścia do wschodniego domu |
DOM (2M.12:7; 3M.7:26). W najwcześniejszej starożytności miejscami, gdzie mieszkano, były niewątpliwie szałasy lub namioty, chociaż Biblia często mówi o jaskiniach (patrz Jaskinie) jako o miejscach czasowego przebywania lub ukrywania się. Panujący w tamtym czasie prosty sposób życia, życie pasterskie i sprzyjający klimat w pierwotnie zamieszkałych częściach kuli ziemskiej, powodowały że najdogodniejszymi jako mieszkanie były namioty, które w różnych rozmiarach i kształtach budowano zwykle w ten sposób: W ziemię wbijano słupy i na nich rozciągano pokrycie z płótna lub ze skóry, wiążąc je do słupów sznurami. Poszerz zasięg twojego namiotu – mówi prorok Izajasz – i zasłony twoich mieszkań, nie krępuj się, wydłuż twoje sznury i wbij mocno twoje paliki! (Iz.54:2). Niekiedy były dzielone zasłonami na parę pomieszczeń, a podłogę w nich wyściełano kobiercami lub dywanami. Wejście zakrywano kawałkiem płótna, które można było podnosić i opuszczać. Palenisko znajdowało się w zagłębieniu ziemi w środku namiotu i w nim przeważnie palił się ogień. Kuchenne przybory w tamtych czasach nie były liczne i łatwo były przenoszone z miejsca na miejsce.
 Dziedziniec wschodniego domu |
Niekiedy namioty były bogato zdobione w środku i na zewnątrz. W starożytności namioty ustawiano niekiedy w cieniu drzew, jak widać to z historii patriarchy Abrahama, mającego swój namiot w dąbrowie Mamre (1M.18:1-4), albo w pobliżu jakiegoś potoku lub źródła. Izraelici zaczęli mieszkać w miastach i domach dopiero po zajęciu ziemi Obiecanej, będąc do tej pory w większości ludem nie osiadłym, lecz pasterskim. Nie bez podstawy można przypuszczać, że sztuka budowania była znana Izraelitom od bardzo wczesnych czasów. Budowa Arki przez Noego, pomimo Bożych wskazówek, wymagała nie mało architektonicznych zdolności. Odważna próba wybudowania wieży Babel mogła być przedsięwzięta tylko przy udziale osób, znających się na budownictwie. Starożytne budowle w Egipcie jeszcze są przedmiotem głębokiego podziwu.
 Kratownica okienna we wschodnim domu |
Mamy w Biblii wielokrotne wskazania, że Izraelici budowali często duże i drogie domy (Je.22:14; Am.3:15; Agg.1:4), chociaż trzeba zauważyć, że domy prostych ludzi w porównaniu z tymi pierwszymi były skromne i proste. Większość ich budowano z gliny, słabo zabezpieczały mienie przed kradzieżą, gdyż często były podkopywane przez złodziei (Mt.7:26; 6:19; Job.24:16). Kiedy glina zsychała się, to tworzyły się szpary, w które wpełzały różne jadowite gady i przebywały w ścianach lub węgłach domów. A gdy wejdzie (ktoś) do domu – mówi prorok Amos – i opiera rękę o ścianę, ukąsi go wąż (Am.5:19). Wchodzono do domów przez bramę lub drzwi, które zwykle były zamknięte i chronione przez odźwiernych (Dz.12:13). Drzwi z zewnątrz prowadziły do sieni z miejscami do siedzenia, a z sieni trzeba było już wejść po schodach do pomieszczeń i na otwarty kwadratowy dziedziniec.
DOR (mieszkanie). Miasto i wyżyny:
- Dor (Joz.12:13) - jedno ze starych miast kananejskich, którego król został pokonany przez Jozuego. Miasto założyli Fenicjanie. Chociaż miasto znajdowało się w dziale plemienia Asera, to później zostało przekazane plemieniu Manassesa (Joz.17:11). Plemię Manassesa nie mogło usunąć pierwotnych mieszkańców Dor (Sdz.1:27), lecz w czasach Dawida ponownie należało do Izraelitów;
- Dor (Joz.12:13) - nazwa pasma górskiego.
DOTAN (dwie studnie, źródła – 1M.37:17; 2Krl.6:13). Miejscowość, w pobliżu której bracia Józefa sprzedali go Ismaelitom; interesująca też jako miejsce przebywania Elizeusza i miejsce widzenia ognistych koni oraz wozów wokół Elizeusza i gdzie poraził ślepotą Aramejczyków.
DRABINA (1M.28:12). Cudowne widzenie w śnie Jakuba tajemniczej drabiny, łączącej niebo z ziemią, po której wstępowali i zstępowali aniołowie Boży, a nad nią stał Sam Pan, niewątpliwie świadczyło o nieustannej opatrzności Bożej w stosunku do świata i człowieka, o tym, że aniołowie są sługami Bożymi między ludźmi i że Sam Pan jest najwyższym Władcą i Twórcą wszystkiego, co stworzone. Według nauki ojców Kościoła - drabina wyobrażała też człowieczeństwo Jezusa Chrystusa, w którym połączyły się niebo i ziemia.
DRACHMA (Łk.15:8-9). Mała srebrna grecka moneta. Jej wartość była równa 1/4 sykla lub jednego srebrnika. Były też złote drachmy, znane u Greków jako darejki. Były one w obrocie wśród Żydów w Palestynie po ich powrocie z niewoli, kiedy Palestyna znajdowała się pod władaniem królów perskich. (Patrz Moneta).
Drachma
DROŻDŻE (Ps.75:9 BG; Je.48:11). Osad pozostający z wina. Nowe wino często wlewano do osadu starego, prawdopodobnie w celu zwiększenia jego mocy, aromatu i koloru. Na to niewątpliwie wskazuje prorok Izajasz, porównując duchowe dobra i triumf ewangelicznego kazania do najczystszego wina – wina na drożdżach. Przed spożyciem, wino oczyszczano z drożdży i takie wino nazywało się oczyszczone. Picie drożdży oznaczało karę (Ps.75:9). Prorok Jeremiasz (48:11) mówi o Moabitach, a prorok Sofoniasz (1:12) o Żydach, że spoczywają na swoich drożdżach, co wskazuje na to, że stali się niezdatni do niczego, niezdolni do moralnego oczyszczenia.
DRUGI LIST DO KORYNTIAN. Składa się z 13 rozdziałów. W ślad za swoim pierwszym listem, apostoł wyprawił do Koryntu Tytusa, aby zorientował się, jaki skutek on odniósł wśród wierzących i, miedzy innymi, żeby zebrał ofiarę na potrzeby chrześcijan w Palestynie. Tytus powiadomił apostoła, że jego list odniósł błogosławiony skutek, że Koryntianie przyjęli ten list z wdzięcznością i że zachowanie chrześcijan stopniowo się polepsza, lecz też dodał do tego, że zwlekanie apostoła z przyjściem do nich dało powód niektórym fałszywym nauczycielom do różnych obmów jego osoby, jakoby Paweł nie jest stały w swoich obietnicach, a co za tym idzie, nie jest stały w swojej nauce. Żeby rozwiać te podejrzenia, apostoł wykłada przyczyny, z powodu których nie mógł przybyć do Koryntu, wskazuje na wyższość Nowego Przymierza i służących mu, w porównaniu ze Starym, przekonuje Koryntian do życia w świętości i szczodrości, mówi o swojej apostolskiej pracy, prześladowaniach i objawieniach; i zapowiada, że gdy przyjdzie do nich, może okazać się surowy. Charakter tego listu w większości jest apologetyczny. Szczególnie interesującym miejscem w tym liście jest to, w którym apostoł mówi o swoich słabościach i o mocy łaski Bożej, objawiającej się w słabościach (12 rozdz.). List kończy się następującym życzeniem apostoła: Łaska Pana Jezusa Chrystusa i miłość Boga, i społeczność Ducha Świętego niech będzie z wami wszystkimi (2Kor.13:13).
DRUGI LIST DO TYMOTEUSZA. Składający się z 4 rozdziałów, według wszelkich oznak pisany w czasie ostatniego uwięzienia apostoła Pawła w Rzymie, niedługo przed jego śmiercią, około 67 roku. Jest on kontynuacją i dopełnieniem jego Pierwszego Listu do Tymoteusza, i jakby zawiera ostatnią wolę apostoła w stosunku do swojego ukochanego ucznia, w której głosem umierającego męczennika, przekonuje go do wierności swojej służbie, aby zawsze strzegł siebie i swoją trzodę przed herezją, podziałami i wypaczeniami. Głoś Słowo, bądź w pogotowiu w każdy czas, dogodny czy niedogodny, karć, grom, napominaj z wszelką cierpliwością i pouczaniem... Ale ty bądź czujny we wszystkim, cierp, wykonuj pracę ewangelisty, pełnij rzetelnie służbę swoją. Albowiem już niebawem będę złożony w ofierze, a czas rozstania mego z życiem nadszedł (2Tm.4:2,56). Głos apostoła zamilkł, lecz jego słowo żyje i głośno rozbrzmiewa w zborach, słyszy je i zna każdy chrześcijanin.
DRUZYLLA (zroszona – Dz.24:24). Trzecia córka króla Heroda Agryppy I, była żoną Feliksa, namiestnika rzymskiego. Kiedy apostoł Paweł głosił kazanie w Cezarei przed Feliksem, Druzylla była ze swoim mężem. Feliks miał z nią syna, który zginął razem ze swoją matką podczas erupcji Wezuwiusza w czasie panowania Tytusa.
DRZEWO. Główne drzewa w Palestynie wymienione są w naszej Encyklopedii każde pod swoją własną nazwą. Drzewa występujące w Biblii są następujące:
drzewo migdałowe (Kzn.12:5);
drzewo sandałowe (1Krl.10:11-12);
jabłoń (PnP. 2:3);
drzewo akacjowe (2M.25:5);
cedr (1Krl.10:27);
cyprys, dąb, jodła (Iz.44:14);
drzewo figowe, granatu, oliwne (5M.8:8);
jałowiec (1Krl.19:4-5), sykomora (Łk.19:4);
terebint (Iz.6:13);
palma (Sdz.4:5) i inne.
DRZEWO AKACJOWE (2M.25:5; Iz.41:19). Giętkie, bardzo twarde drzewo, między innymi użyte w budowie Przybytku. Jest to piękne drzewo, z szeroko rozłożystymi gałęziami i pachnącym kwiatem. Drzewo akacjowe wymienione jest też w liczbie darów dla Pana (2M35:7,24). Wymienione jest ono także jako drzewo godne do sadzenia razem z mirtem i innymi pachnącymi krzewami. Zasadzę na pustyni cedry, akacje, mirty i drzewa oliwne. Zaszczepię na stepie razem cyprys, wiąz i pinie - mówi prorok Izajasz (Iz.41:19).
|
DRZEWO BALSAMOWE (2Sm.5:23-24). W jednej z wojen Dawida z Filistyńczykami powstało pytanie: czy powinien zaatakować ich, kiedy oni rozłożyli się w dolinie Refaim? Pan odpowiedział Dawidowi: Nie wyruszaj, lecz zajdź ich z tyłu i natrzyj na nich od strony krzewów balsamowych. A gdy usłyszysz odgłos stąpania po wierzchołkach krzewów balsamowych, wtedy natrzyj rączo, gdyż wtedy Pan pójdzie przed tobą, by pobić wojsko Filistyńczyków. Drzewa balsamowe rosną w obfitości w Syrii i Arabii. Przy nacięciu liści wydzielają białą ostrą substancję lub sok, co jest podobne do kropel łez. Drzewa balsamowe podobne są do krzewów, mając długie i szerokie liście.
|
 Drzewo balsamowe |
DRZEWO CYPRYSOWE (2Sm.6:5; 1Krl.5:10; Iz.14:8; Ez.27:5 i inne). Z rodzaju iglastych drzew, rosnące w Syrii i Fenicji. Jest to wysokie i piękne drzewo, zapewne znane większości czytelnikom Biblii. Według Pisma Świętego to drzewo było wśród innych drzew okazałością Libanu. Okazałość Libanu przyjdzie do ciebie – mówi prorok Izajasz – jałowiec, jesion i cyprys społem, aby przyozdobić moje święte miejsce, gdyż chcę uczcić miejsce, gdzie stoją moje nogi (Iz.60:13). Bogaci Rzymianie upiększali swoje domy drzewami cyprysowymi. Drzewo cyprysowe jest mocne, twarde i ma piękny czerwonawy odcień, którego, według Pliniusza, nigdy nie traci. Odporny na zepsucie, cyprys bardzo przydatny był w budowach, dlatego też to drzewo było używane przez Salomona przy budowie świątyni, w szczególności zaś bram. Używano też je do budowy okrętów, do wyrobu instrumentów muzycznych itp. Większość trumien egipskich mumii zrobionych było z drzewa cyprysowego.
 figa |
DRZEWO FIGOWE (Iz.34:4; 5M.8:8; Mt.21:19; J.1:48; Ob.6:13 i inne). Dobrze znane drzewo i jego owoce, w które w starożytności obfitowała Judea, i o których często mówi się w Piśmie Świętym. Owoce drzewa figowego lub figi w wyglądzie podobne są do gruszki. Drzewo figowe rozpościera swoje gałęzie w górę i na boki, a liście jego są szerokie (1M.3:7). Cień drzewa figowego był bardzo ceniony na Wschodzie, a wyrażenie: siedzieć pod drzewem figowym - w przenośnym znaczeniu oznaczało pokój i dobrobyt (1Krl.4:25; 2Krl.18:31; J.1:48). Jedna ze szczególnych właściwości drzewa figowego polega na tym, że owoc pojawia się na nim bez żadnych oznak kwitnienia i nawet przed liśćmi. Dlatego drzewo figowe z liśćmi, lecz bez owocu w paschalnym okresie, można było uznać za bezowocne drzewo po okresie roku (Mt.21:19). Kwitnienie drzewa figowego było jedną ze wczesnych oznak przychodzącego lata (PnP.2:13; Mt.24:32). Zniszczenie drzew figowych uważane było za jedną z większych kar Bożych (Jr.5:17; 8:13; Joel.1:7,12). Figi, rosnące na drzewie figowym przez 10 miesięcy roku, dzielą się na trzy rodzaje:
- Wczesne figi (PnP.2:13) zwykle dojrzewają z końcem czerwca. Te wczesne figi są najpiękniejsze z wyglądu i najsmaczniejsze (Jr.24:2). Tak prorok Ozeasz używa to słowo w przenośnym znaczeniu, określając wcześniejsze zadowolenie Boga z Izraela. Widziałem waszych ojców jak wczesną figę na drzewie figowym (Oz.9:10). W tym okresie roku figi łatwo spadają z gałęzi drzewa, jeśli się ją wstrząśnie. Prorok Nahum mówi o Niniwie: Wszystkie twoje twierdze są jak drzewa figowe z wczesnymi owocami; gdy się nimi potrząśnie, wpadają do ust jedzącego (Nah.3:12).
- Letnie figi, które pojawiają się w lipcu, w okresie dojrzewania wczesnych fig, a które dojrzewają w sierpniu. One długo wiszą na drzewie i można je dobrze przechowywać.
- Zimowe figi, pojawiają się w sierpniu i dojrzewają pod koniec jesieni, kiedy drzewo pozbawione już jest swoich liści. Jeśli zima nie jest surowa, to zbiera się je nawet po zimie. Te figi od poprzednich są trwalsze i zwykle mają ciemną barwę.
 Gałąź drzewa figowego |
Te różne rodzaje fig zjadano, gdy tylko spadały z drzewa; również suszono je. Abigail przywiozła Dawidowi 200 placków figowych (1Sm.25:18). Figi, jak zauważono wyżej, spożywano jako pokarm, lecz prócz tego były pożyteczne przy leczeniu różnych chorób. Prorok Izajasz powiedział:Przynieście placek z fig. A gdy przyniesiecie i położycie go na wrzód, zagoi się (2Krl.20:7). Przeklęcie drzewa figowego przez Zbawiciela (Mk.11:13-21) było trudnością dla niektórych interpretatorów wskutek tego, że w powyższym wersecie powiedziano, że nie była to bowiem pora na figi. Powyższe słowa mogą mieć taki sens, że nie nastąpił jeszcze czas zbierania fig i dlatego naturalne było oczekiwanie, że z czasem na nim wyrośnie parę fig; lecz nie było na nim w ogóle żadnych owoców (dojrzałych i niedojrzałych), chociaż miało liście, które na drzewach figowych pojawiają się dopiero po ukazaniu się owoców. Liście na drzewie pokazywały, że był to sezon owoców, a okres roku pokazywał, że czas zbioru fig jeszcze nie nastąpił; dlatego, jeśli to drzewo mogłoby przynieść owoce, to byłby już czas zbierać i jeść je. Dlatego zostało przeklęte przez Pana z powodu swej nieowocności. Cel tego niewątpliwie skierowany był ku temu, żeby zapieczętować wielką prawdę w umysłach uczniów.
DRZEWO GRANATU (jabłko) (4M.20:5; 5M.8:8; Joel.1:12; Agg.2:19; PnP.4:13; 7:13; 8:2). Z rodziny granatowcowatych. W dzikim stanie drzewo granatu osiąga niekiedy znaczną wysokość, zaś w sadzie, zawsze jest małym drzewkiem. Jabłka granatu rosły w obfitości w Palestynie. Z wyglądu piękne i przyjemne w smaku. Kiedy Izraelici przyszli na pustynię Syn, narzekali na Mojżesza, że nie ma na niej wody ani fig, winorośli ani jabłek granatu (4M.20:5), kiedy obieca im ziemia powinna była być krainą różnych drzew owocowych, w tej liczbie i granatów.
 Jabłko granatu |
Zwiadowcy przynieśli Mojżeszowi z ziemi Obiecanej razem z kiścią winogron i figami, jabłka granatu (4M.13:23). Prorocy Joel 1:12) i Aggeusz (2:19) mówią jako o karze Bożej, o uschnięciu drzew granatu. Osiedla lub miasta: Rimmon (Joz.19:7), Ain-Rimmon (Joz.15:32, Gat-Rimmon (Joz.19:45), En-Rimmon (Ne.11:29) – prawdopodobnie otrzymały nazwę od gajów drzew granatu, będących w pobliżu tych miast. Jedno drzewo granatu, prawdopodobnie szczególnie duże i piękne, w czasach Saula rosło obok Migron koło granicy Gibei (1Sm.14:2 BT). Wielokrotnie mówi się o drzewach i jabłkach granatu w PnP. W tej księdze raz mówi się o gaju drzew granatowych (4:13), to znów o skroniach niewiasty, z przyczyny ich koloru porównuje się je do rozkrojonego jabłka granatu: Twoje skronie są jak rozkrojone jabłko granatu spoza twojej zasłony (4:3); wskazuje się na piękno kwiatów i owoców drzewa granatu (6:11; 7:13). W starożytności przygotowywano z jabłek granatu trunki do picia, gdyż w PnP.8:2 mówi się tak: Uraczyłabym cię przyprawionym winem, moszczem z jabłek granatu. Owoce drzewa granatu powszechnie tak były cenione za piękno i smak, że błękitna szata lub efod arcykapłana były ozdobione wizerunkami jabłek granatu (2M.28:33-34), również głowice dwóch miedzianych kolumn (Jachin i Boaz) były ozdobione różnymi wizerunkami jabłek granatu (2Krn.3:15-16).
DRZEWO HEBANOWE (Ezch.27:15). Drzewo to rośnie w Indiach i Etiopii. Było ono w liczbie przywożonych towarów przez starożytnych mieszkańców Tyru. W starożytności z niego robiono najbogatsze sprzęty i bałwany. Drzewo hebanowe spotyka się we Wschodnich Indiach, na Cejlonie, Madagaskarze, Krecie i w innych miejscach, z których dostarcza się to drewno.
DRZEWO MIGDAŁOWE (1M.43:11). Dobrze znana uprawa, uważana za jedną z lepszych w sadach kananejskich. Listki i kwiaty tego drzewa podobne są listków i kwiatów brzoskwini. Kwitnie w styczniu i owocuje w kwietniu. Owoc okryty jest grubą łupiną, która sama otwiera się, kiedy owoc dojrzeje. W Piśmie Świętym znajduje się parę ważnych wzmianek o tym drzewie. Kiedy Jakub wysyłał drugi raz swoje dzieci do Egiptu po zboże, dał on im różne prezenty dla Józefa, a w ich liczbie migdały (1M.43:11). Przy budowie świecznika siedmioramiennego do Przybytku na pustyni, Pan nakazał uczynić kielichy na nim w kształcie kwiatu migdałowego (2M.25:33). Laska Aarona w Namiocie Zgromadzenia cudownie rozkwitła, puściła pączki, wydała kwiaty i dojrzałe migdały (4M.17:23). W Kzn.12:5 wczesne zakwitanie drzewa migdałowego jest symbolem wczesnego pojawienia się siwizny na głowie i w ogóle nieuchronnej starości. To samo wyrażenie powtarza się w księdze Jeremiasza (1:11) dla określenia szybkiego wypełnienia się nakazów Bożych. Z drzewa migdałowego wytwarza się olej migdałowy do domowego i medycznego użytku. Drzewo migdałowe osiąga wysokość 20 stóp.
 Gałązka oliwna, oliwki |
DRZEWO OLIWNE (Job.15:33). Gleba i klimat Syrii były bardzo sprzyjające dla drzew oliwnych, o których w Piśmie Św. wspomina się bardzo często (5M.6:11; 7:13; 8:8; 1Krl.5:11 i inne). Owoce drzewa oliwnego są elipsowate i mięsiste, podobne do śliwki. Najpierw są zielone, potem jasnożółte i w końcu całkowicie dojrzałe czernieją i zaczynają się marszczyć. Owoce tego drzewa są bardzo cenne, gdyż z nich wytwarza się oliwę, wyciskaną z nich w różne sposoby i będącą jednym z ważniejszych przedmiotów handlu (Job.24:11; Ezch.27:17). Owoce drzewa oliwnego pozyskuje się przez ich zrywanie (5M.24:20) lub przez otrząsanie drzewa. Pozostające owoce w małych ilościach na samej górze lub na urodzajnych gałęziach były dla biednych. Drzewo oliwne należy go grupy pięknych i twardych drzew, obfitujących w owoce, dlatego też w Piśmie Św. często spotyka się przenośnie wskazujące na to drzewo. Tłuszcz oliwek stał się nawet powodem przypowieści (Sdz.9:8-9). To drzewo należy do wiecznie zielonych i dlatego stało się pięknym symbolem niezmiennego dobrobytu i Bożego błogosławieństwa. Lecz ja jestem jak oliwka zielona w domu Bożym – mówi psalmista (Ps.52:10). Młode odrosty pięknie rozrastały się wokół od korzeni starych drzew oliwnych, i oto psalmista śpiewa: Dzieci twoje jak sadzonki oliwne dokoła stołu twego (Ps.128:3). To ciągle zielone, gałęziste drzewo zawsze jest piękne. Prorocy często wskazują na jego piękny wygląd: Zielonym drzewem oliwnym zdobnym w piękne owoce nazwał ciebie Pan – mówi prorok Jeremiasz (11:16). Pędy jego rozrosną się (Izraela) i będzie okazały jak drzewo oliwne (Oz.14:6). Ono było jednym ze źródeł cennego handlu, a brak owoców na drzewach oliwnych nierzadko było przyczyną głodu (Hab.3:17). Oliwna gałązka wszędzie uważana była za emblemat pokoju i odnowy. Gołębica wróciła do niego pod wieczór, trzymając w dziobie zerwany świeży liść z drzewa oliwnego – mówi autor 1M. w opowiadaniu o potopie (1M.8:11). Kwiaty drzewa oliwnego mogą opadać i być strząśnięte, dlatego Job też mówi o bezbożnych: Jak krzew winny odrzuci niedojrzałe swoje grona, jak drzewo oliwne zrzuci swój kwiat (Job.15:33).
 Drzewo oliwne |
Owoce niekiedy spadały na ziemię niedojrzałe (5M.28:40). Gałęzie tego drzewa używano do budowy szałasów w Święto Namiotów (Ne.8:15). Cheruby w świątyni Salomona były wykonane z drzewa oliwnego (1Krl.6:23). Dzikie drzewa oliwne (Rz.11:17) i obecnie rosną. Są mniejsze i ich owoce są niższej wartości. W przytoczonym wersecie (Rz.11:17) rozumie się pogan, którzy z łaski Bożej, przez wszczepienie do szlachetnego drzewa oliwnego – Chrystusa, stali się prawdziwymi członkami Kościoła Chrystusowego. Ogrody oliwne w Palestynie mieli nie tylko zwykli obywatele, ale też królowie. Prawie każdy, uprawiający ziemię, miał swój ogród oliwny. Dawid miał specjalnych nadzorców nad sadami oliwnymi (1Krn.27:28). Drzewo oliwne nie wymaga szczególnej gleby, dlatego sady oliwne rozpościerały się i na suchej piaszczystej glebie, i w górzystych miejscach. Żeby wyprodukować lepszy rodzaj oliwy, zbierano najdojrzalsze oliwki; omywano je w wodzie, później sypano je do tłoczni lub prasy, albo tłuczono je w moździerzu. W wyniku tego otrzymywano mętną i gęstą oliwę, która musiała odstać. W wyniku tego na powierzchni zbierała się czysta oliwa. Była ona dwojakiego koloru: żółtego, z dojrzałych oliwek, i zielonego, z niezupełnie dojrzałych oliwek. Święty olej do namaszczania arcykapłanów i królów była najcenniejsza, zawierała cztery składniki: mirra, cynamon, wonna trzcina, kasja. Mieszano to z oliwą z oliwek.
|
DRZEWO ORZECHOWE (PnP.6:11). Ojczyzną drzewa orzechowego jest Persja, stąd przywędrowało ono do Palestyny, Grecji i Italii. W czasach Józefa Flawiusza dużo drzew orzechowych rosło na brzegach jeziora Genezaret. Pień tego drzewa jest mocny i piękny, jest cennym materiałem w stolarstwie. Z orzechów wyrabia się dobrze znane masło orzechowe.
|
 Orzechy fistaszkowe |
|
DRZEWO POZNANIA DOBRA I ZŁA (1M.2:9). Drzewo w ogrodzie Eden, którego owoce pierwszy człowiek nie mógł jeść, gdyż Bóg mu zabronił. Nazwane tak dlatego, że człowiek przez zjedzenie owocu z niego, wbrew zakazowi Bożemu, poznał jakie dobro zawierało się w posłuszeństwie woli Bożej i jakie zło w sprzeciwianiu się jej.
DRZEWO SANDAŁOWE (1Krl.10:11-12; 2Krn.9:10-11). W czasach Salomona drzewo sandałowe przywożono w dużych ilościach z Ofiru statkami Churama, razem ze złotem i drogimi kamieniami. Użyte ono było do budowy świątyni i pałacu oraz do wyrobu instrumentów muzycznych. To drzewo było wysoko cenione na Wschodzie za swoją twardość, piękny kolor i błysk po wypolerowaniu.
DRZEWO TUJOWE (Ob.18:12). Piękne i aromatyczne drzewo, z rodzaju wiecznie zielonych, podobne do cedru, który był wysoko ceniony ze względu na swoją aromatyczność i dobrą obróbkę. Drzewo tujowe w starożytności było ważnym przedmiotem handlu na równi ze złotem, srebrem, drogimi kamieniami, purpurą itp.
DRZEWO ŻYCIA (1M.2:9; 3:22; Ob.2:7). Drzewo rosnące w środku ogrodu Eden. Karmiąc się jego owocami, człowiek żyłby bez chorób i byłby nieśmiertelny. Było ono obrazem naszego błogosławionego życia w Panu Bogu, Jezusie Chrystusie; tylko w Nim trwając i z Nim łącząc się, człowiek może mieć życie duchowe w sobie. Owoce drzewa życia po upadku w grzech i wygonieniu z Edenu były nieosiągalne dla człowieka i nie mógł już ich jeść.
DUCH. Słowo duch w Biblii użyte jest w różnych znaczeniach. Tak np. w znaczeniu wiatru, powiewu – cichego lub gwałtownego (1M.8:1; Kzn.11:5; J.3:8), niekiedy w znaczeniu życiodajnego oddechu, początku życia, tchnienia życia (1M.6:17; 7:15; Kzn.3:21). Niekiedy tym słowem określa się duchy bezcielesne, obdarzone umysłem, wolą, potęgą (Dz.22:8;Ef.2:2; Hbr.1:14), niekiedy duszę ludzką (1M.2:7; Kzn.12:7), niekiedy istotę Boga, duchową naturę Bożą ze wszystkimi jej atrybutami (J.4:24); niekiedy różne uzdolnienia, usługiwania i działanie od Ducha Bożego (1M.41:38; 4M.11:25; 2P.1:21 i inne) i szczególnie dary, dokonujące nowe życie w człowieku, służbę na rzecz jego uświęcenia i zbawienia (J.3:5-8; Dz.2:38; Rz.8:2; 1Kor.2:12-14; 1Tm.3:4-7 i inne).
DUCH ŚWIĘTY. Trzecia osoba trójcy. On jest Bogiem (Dz.5:3-4), ożywiającym (J.3:5), wychodzącym od Ojca (J.15:26). Należy się Mu cześć i uwielbienie na równi z Ojcem i Synem (Mt.28:19), On przemawiał przez proroków (2P.1:21), przez apostołów (1P.1:12), objawił się niektórym ludziom w szczególny sposób przez zstąpienie na apostołów w postaci ognistych języków w pięćdziesiątym dniu po zmartwychwstaniu Chrystusa (Dz.2:34), i obecnie jest obecny we wszystkich prawdziwych chrześcijanach (1Kor.3:16), udzielając darów duchowych (1Kor.12:4-11).
DUDEK (3M.11:19). Bardzo piękny ptak, nieczysty według zakonu Mojżeszowego. Na Wschodzie gniazda dudków bardzo często spotyka się w ziemi, w pobliżu przejezdnych dróg, i wskutek tego mniej jest narażony na drapieżne zwierzęta.
DUMA (martwa cisza). Imię i nazwa miasta:
- Duma (1M.25:14) - jeden z synów Ismaela;
- Duma (Joz.15:52) - miasto w ziemi plemienia Judy niedaleko Hebronu.
DURA (kłopoty, udręka, ciężkie położenie – Da.3:1). Rozległa równina w Babilonii, gdzie Nebukadnesar postawił złoty posąg.
Równina Dura
DWUDRACHMA (dwie drachmy – Mt.17:24). Grecka srebrna moneta. Była równa połowie sykla i pobierana według zakonu Mojżeszowego na świątynię od każdego Żyda od dwudziestego roku życia (2M.30:11-16).
DYBY (Job.13:27). Nazwa szczególnego drewnianego przyrządu, w którym zakuwano ręce i nogi przestępcy. Strażnik więzienny w Filippi, któremu zostali oddani pod straż Paweł i Sylas, nie tylko zamknął ich w więzieniu, lecz i zakuł ich nogi w dyby (Dz.16:24).
DZIAŁ PLEMIENIA NAFTALEGO. (Joz.19:32-39). Znajdował się na samej północy Palestyny, na południu graniczył z plemieniem Zebulona, na zachodzie z plemieniem Asera i oddzielony był od połowy plemienia Manassesa na wschodzie górnym Jordanem. Obszar udziału plemienia Naftalego był nadzwyczaj różnorodny: były góry, doliny, równiny. Miasta plemienia Naftalego wyliczone są w księdze Jozuego (19:32-39).
DZIECI. To słowo ma w Biblii szerokie znaczenie. Pierwotnie ono oznacza naturalne pokrewieństwo i w tym znaczeniu nie tylko najbliższych potomków człowieka, lecz i dalsze jego potomstwo. Nie tylko całe plemiona, lecz i narody nazywane były synami i dziećmi swojego protoplasty, jak np. synowie Izraela, Edomu itd. Drugie znaczenie tego słowa jest wyłącznie duchowe: Wierzący nazywają się synami lub dziećmi Bożymi poprzez wiarę w Jezusa Chrystusa i z łaski nowonarodzenia (J.1:12-13). W starożytności wydawano wielką ucztę, kiedy dzieci odstawiano od piersi. Abraham wydał wielką ucztę w tym dniu, kiedy Izaak, jego syn, został odstawiony od piersi (1M.21:8). W Izraelu rodzice byli obdarzeni znaczną władzą nad swoimi dziećmi, gdyż nawet mogli sprzedać swoje córki w niewolnictwo, chociaż z pewnymi ograniczeniami (2M.21:7-8). W 2Krl.4:1 i Mt.18:25, widzimy że każdy wierzyciel mógł wziąć dzieci dłużnika w niewolnictwo jako spłatę długu. Rodzicielska władza nie tylko była gwarantowana przez zakon (2M.20:12), lecz on nawet żądał kary śmierci dla dzieci, które ośmieliłyby się zlekceważyć swego ojca lub matkę (5M.27:16).
DZIEDZICTWO (1M.31:14). We współczesnym znaczeniu tego słowa ono oznacza majątek lub mienie, które dziedziczą dzieci po śmierci swojego ojca i które wskutek tego nazywają się dziedzicami lub spadkobiercami. Przy czym w krajach Wschodu dziedzictwo dzieciom często dawano jeszcze za życia ich ojca. U Hindusów ojciec był zobowiązany równo podzielić swoja własność między dziećmi, jakie by one nie były. Oto dlaczego ojciec, wspomniany przez Pana w przypowieści o synu marnotrawnym, mający dwóch synów, na prośbę młodszego z nich podzielił między nimi majętność (Łk.15:12). Słowo dziedzictwo używa się w ogólniejszym sensie do oznaczenia własności lub działu w dziedzictwie (Dz.7:5). Prawa o dziedzictwie według zakonu Mojżesza były bardzo proste. Ziemię można było zastawić, lecz nie można było jej sprzedać całkowicie. Najstarszy syn lub pierworodny otrzymywał podwójną część dziedzictwa (5M.21:15). Poboczne dzieci nie miały żadnego udziału w tym dziedzictwie, zadowalając się tylko prezentami od ojca i jeszcze przed podziałem majątku wyprowadzały się z domu, albo byli oddalani przez prawowitych spadkobierców (1M.20:10 i dalej). Córki miały prawo do korzystania z ojcowskiego majątku do swego zamążpójścia, a przy wyjściu za mąż otrzymywały niekiedy posag (Joz.15:18). Jeśli ktoś nie miał dzieci, to jego majątek przechodził na jego braci, a gdy nie było braci, na braci ojca. Jeśli zaś ich też nie było, to na najbliższych krewnych (4M.27:8-11). Porządek dziedziczenia był następujący: jeśli ktoś umarł nie mając syna, to udział przechodził na jego córkę; jeśli zmarły nie miał córki, to dział przechodził na jego braci; jeśli nie miał braci, to dział przechodził na braci jego ojca; jeśli nie było braci jego ojca, to dział przechodził na najbliższego jego krewnego (4M.27:8-11). Pozostająca wdowa nie miała żadnej części w dziedzictwie i musiała otrzymywać utrzymanie od swoich dzieci lub od spadkobierców (Mt.15:4-6; 1Tm.5:4-8). Niekiedy wdowy wracały do domu swoich rodziców (1M.38:11; Rut.1:13).
DZIEJE APOSTOLSKIE. Piąta księga w kanonie ksiąg nowotestamentowych. Historyczna księga NT. Zawiera 28 rozdziałów. Wszyscy starożytni pisarze chrześcijańscy świadczą, że autorem tej księgi jest ewangelista Łukasz. Ta księga mówi o wylaniu Ducha Świętego na apostołów i rozprzestrzenianiu się przez nich Kościoła chrześcijańskiego. Szczególnie dokładnie opisuje się w niej działalność i cuda apostoła Piotra i Pawła.
DZIEŃ. (Patrz Biblijny pomiar czasu). W Biblii mówi się o różnych porach dnia:
- Świt (Mt.28:1) - czas przed pojawieniem się słońca. W tym czasie zmartwychwstał Pan;
- Wschód słońca (2Sm.23:4);
- Najgorętsza pora dnia (1M.18:1 BT) - około 9 godziny rano – najgorętsza pora dnia;
- południe (1M.43:16);
- Orzeźwiający chłód (1M.3:8 BR) - czas przed zachodem słońca;
- Wieczór. Żydzi mieli dwa wieczory. Pierwszy zaczynał się około godziny 3 po południu, a drugi około 5 godziny po południu.
Zbawiciel oddał ducha na krzyżu na początku pierwszego wieczoru, a na początku drugiego został zdjęty z krzyża. Różnica między najdłuższymi dniami (21-22 czerwiec) i najkrótszymi dniami w Palestynie (21-22 grudzień) wynosi cztery godziny i parę minut. Pierwszy trwa około 14 godzin i 10 min., a drugi 9 godzin i 50 minut.
DZIEŃ DROGI (1M.30:36; 31:23; 2M.3:18; 4M.10:33; Łk.2:44). W starożytności powszechna miara określająca odległość: dzień drogi, dwa dni drogi, trzy dni drogi. A że dzień jest różny i szybkość chodu lub jazdy często zależy od różnych warunków, dlatego dzień drogi rozumiano różnie: od 6 do 8 i 10 godzin.
DZIEŃ PAŃSKI (Ob.1:10). Obchodzony jest od czasu zmartwychwstania Chrystusa. W Dziejach Apostolskich mówi się o zgromadzeniu uczniów, tj. chrześcijan, pierwszego dnia po sabacie, tzn. pierwszego dnia tygodnia, na łamanie chleba (Dz.20:7).
DZIEŃ POJEDNANIA (3M.16:2-34; 23:26-32). Dziesiąty dzień siódmego miesiąca (około 10 września), połączony był z postem i pokutą za grzechy. W tym dniu arcykapłan składał ofiarę za siebie, stawiając przed przybytkiem dwa kozły, według losów jednego zabijał i składał w ofierze za grzechy całego ludu; w chodził parę razy do miejsca najświętszego, kadził i skrapiał krwią ponad wiekiem ku wschodowi, a później mazał rogi ołtarza i też go skrapiał. Zaś nad drugim kozłem wyznawał grzechy całego ludu i nakazywał wygonić go na pustynię. Wszystko zaś kończyło się ofiarą całopalną. Ten obrzęd był niewątpliwie praobrazem odkupieńczej, oczyszczającej i miłościwej ofiary Chrystusowej (Hbr.11:11-14).
DZIEŃ PRZYGOTOWANIA (Mk.15:42; Łk.23:54; J.19:14; Mt.27:62). Tak nazywał się dzień przed sabatem, który Żydzi poświęcali na przygotowanie do sabatu. Te przygotowania rozpoczynały się około 9 godziny rano i trwały zwykle do 3 godziny po południu i polegały właściwie na przygotowaniu pożywienia na sabat (2M.16:5-23), odzieży odświętnej, nakrycia stołu i zapalenia świeczników. Inne świąteczne dni też były poprzedzane dniem Przygotowania.
DZIESIĘCINA (1M.14:20). Rodzaj daru, znany Hebrajczykom jeszcze długo przed czasami Mojżesza. Ta ofiara, będąca darem dla Boga, składała się z dziesiątej części płodów ziemi, trzody itd. i była zatrzymywana przez Lewitów, nie mających ziemskich działów i dlatego potrzebujących środków do utrzymania. Jedną dziesiątą część z tej dziesięciny Lewici z kolei wnosili na utrzymanie arcykapłana (4M.18:21-32). Pozostające dziewięć części Izraelici dzielili znowu na dziesięć i z drugiej dziesiątej części urządzano święto z jedzeniem na dziedzińcu przybytku. Przy czym, jeśli nie można było wnieść dziesięciny w naturze, to można było spieniężyć ją. Za te pieniądze kupowano potrzebne jedzenie na święto i w miejscu, gdzie Pan wybrał sobie za mieszkanie, spożywano je (5M.14:22-27). Co siódme święto goszczono swoje rodziny, przyjaciół i Lewitów. Na podstawie słów 5M.14:28-29, można przypuszczać, że co trzy lata żądano od Izraelitów jeszcze trzeciej dziesięciny na rzecz ubogich i Lewitów, obcych przybyszy, wdów i sierot. Trzodę składano jako dziesięcinę w następujący sposób: Wypuszczano z obór lub chlewów pod laską, trzymaną przez kogokolwiek, i tą laską dotykano każdą dziesiątą sztukę, po czym to zwierzę stawało się własnością Lewitów i zamienić go już nie można było (3M.27:32-33). Nie wiemy, czy była dziesięcina od roślin i ziół. Wiadomo tylko, że faryzeusze dawali dziesięcinę z mięty i kopru, i kminku (Mt.23:23).
DZIESIĘCIOGRÓD (gr. Dekapol – Mk.5:20). Dziesięciogrodzie było związkiem 10 miast na wschodnim brzegu Jordanu (w Zajordaniu). Zwykle mówi się o okręgu połowy plemienia Manassesa. W czasie ziemskiego życia Pana Jezusa te miasta zamieszkane były przede wszystkim przez cudzoziemców. Przez to można wyjaśnić tę okoliczność, że Gadareńczycy mieli duże stada świń (Mt.8:30-33), chociaż zakon żydowski zabraniał takiego zajęcia. Słowo: dziesięciogród spotykamy w Biblii, właściwie w NT, tylko trzy razy: Mt.4:25; Mk.5:20; 7:31.
|
DZIK (Ps.80:14). Zwierzę dwukopytne, odznaczające się siłą. Wskazanie psalmisty w powyższym wersecie na dzika leśnego wyjaśnia się przez to, że dzik zwykle ryje ziemię, pozyskując korzenie jako pożywienie, i w ten sposób szkodzi drzewom w lesie oraz uprawnej ziemi. Zwierzę nieczyste według zakonu Mojżeszowego.
|
 Dzik |
|
DZIKIE OGÓRKI (2Krl.4:39). Z rodziny dyniowatych, ich liście i pnącza podobne są do prawdziwych ogórków i ścielą się po ziemi. Ich owoce, mające wygląd i wielkość jajka, w smaku są bardzo gorzkie, szkodzą zdrowiu i mogą być niebezpieczne dla życia, jak widzimy to w przypadku z czasów proroka Elizeusza (2Krl.4:40).
|
