ENCYKLOPEDIA BIBLIJNA / Tłumaczenie i opracowanie - K. Wojnikiewicz / Daniel2010.eu

AARON (wysoki, góra, góra światła, nauczyciel). Był pierwszym arcykapłanem narodu hebrajskiego i starszym bratem proroka oraz prawodawcy Mojżesza (2M.28:1). Pochodził z plemienia Lewiego i był trzy lata starszy od swego brata Mojżesza. Z powodu wady wymowy Mojżesza musiał on przemawiać za niego przed ludem i egipskim faraonem, dlatego został nazwany przez Boga ustami i prorokiem Mojżesza (2M.4:16; 7:1); musiał też pomagać swemu bratu podczas wędrówki Hebrajczyków z Egiptu do Kanaanu. Aaron ożenił się z Eliszebą, córką Amminadaba, i miał czterech synów: Adaba, Abihu, Eleazara i Itamara. Dwaj pierwsi zostali ukarani przez Boga śmiercią za przyniesienie Panu innego ognia i w ten sposób kapłaństwo utwierdziło się w rodach dwóch ostatnich braci, którzy pozostali przy życiu (2M.6:23). Aaron i jego synowie w szczególny sposób i bezpośrednio przez samego Boga zostali powołani do służby kapłańskiej (Hbr.5:4). Lecz jeszcze przed wyświęceniem, kiedy Mojżesz odszedł na górę Synaj, aby otrzymać od Boga zakon (prawo), Hebrajczycy znudzili się długim przebywaniem swego wodza na górze i przystąpili do Aarona z żądaniem, aby dał im uczynić wizerunek jednego z pogańskich bożków. Aaron ustąpił nierozumnemu żądaniu ludu, nakazał przynieść złote ozdoby kobiet i dzieci, i kiedy zostały one przyniesione, odlał z nich złotego cielca, prawdopodobnie na podobieństwo egipskiego bożka Apisa. Zadowolony lud wykrzykiwał: To są bogowie twoi, Izraelu, którzy cię wyprowadzili z ziemi egipskiej (2M.32:4). Ujrzawszy to, Aaron postawił ołtarz i ogłosił: Jutro będzie święto Pana. Następnego dnia lud złożył ofiary całopalne i zaczął jeść oraz pić, a potem się bawić (2M.32:1-6). Mojżesz według woli Bożej, pod górą Synaj, wprowadził go na wysokie stanowisko arcykapłana, z prawem dziedziczenia arcykapłaństwa przez najstarszego w jego rodzie; zaś czterech jego synów ustanowił kapłanami (3M.8). Wkrótce po wyświęceniu, dwóch synów Aarona: Adab i Abihu, wzięli swoje kadzielnice i przynieśli przed oblicze Pana inny ogień (tj. nie wzięty z ołtarza, jak to nakazał Pan), za co zostali spaleni przez ogień, zesłany przez Pana (3M.10:1-7). W 4M.3:4 mówi się, że to stało się, gdy lud był jeszcze na pustyni Synaj. Zaraz po ich śmierci Mojżesz poszedł do Aarona i przekazał mu wolę Pańską odnośnie kapłanów, w następujących słowach: Na bliskich moich okazuje się świętość moja, a wobec całego ludu chwała moja (3M.10:3).

Zaraz przed opuszczeniem pustyni Synaj przez Hebrajczyków, Aaron ze swoją siostrą Miriam zaczęli wypowiadać się przeciw Mojżeszowi z powodu żony Kuszytki. Z tego powodu Miriam została ukarana siedmiodniowym trądem (4M.12). Aaronowi zaś, po wyznaniu swego grzechu przed Panem, zostało odpuszczone. Będąc stałym współpracownikiem Mojżesza, Aaron też często był narażony na zarzuty i bunty ze strony Hebrajczyków. Pewnego razu doszło nawet do tego, że zakwestionowano jego prawo do arcykapłaństwa. Ten bunt odbył się pod przywództwem Koracha, Datana i Abirama. Było z nimi dwustu pięćdziesięciu mężów izraelskich. „Cały bowiem zbór, wszyscy w nim są święci, i Pan jest wśród nich; dlaczego więc wynosicie się ponad zgromadzenie Pańskie?” (4M.16:3) – mówili do Mojżesza i Aarona. Skutkiem buntu było to, że przywódców buntu pochłonęła ziemia, a dwustu pięćdziesięciu ich wspólników spalił ogień. Lecz groźna kara Boża nie dała nauczki dla buntujących się. Następnego dnia lud znów szemrał oraz narzekał na Mojżesza i Aarona (4M.17:6): Wyście spowodowali śmierć ludu Pana, a kiedy wyszedł gniew od Pana i zaczęła się plaga: zginęło 14700 osób. Z nakazu Mojżesza Aaron wziął kadzielnicę, nasypał w nią ognia z ołtarza i kadzidła, stanął między martwymi i żywymi, a plaga skończyła się (4M.17:7-14). Po ukaraniu tych buntowników arcykapłaństwo Aarona zostało potwierdzone wspaniałym cudem: Od wszystkich 12 pokoleń Mojżesz położył na noc w Namiocie Zgromadzenia 12 lasek, na każdej było wypisane imię naczelnika rodu; rano laska plemienia Lewiego, z imieniem Aarona, zakwitła, wypuściła pączki, wydała kwiat i dojrzałe migdały (4M.17:23). Ta laska była później przechowywana przez długi czas przy Skrzyni Świadectwa jako dowód tego, że kapłaństwo na wieki zostało utwierdzone przez Boga na Aaronie i jego synach. Aaron nie dożył wejścia Izraelitów do Kanaanu. Za brak wiary we wszechpotęgę Bożą, okazany przez niego na pustyni Synaj, zmarł przed tym dniem (4M.20:12). Czterdzieści lat po wyjściu z Egiptu, Pan nakazał mu razem z Mojżeszem, jego bratem, i Eleazarem, jego synem, wejść na górę Hor, i na oczach całego zboru umrzeć na szczycie tej góry (4M.22:28). W 5M. miejsce śmierci Aarona nazywa się Moser (10:6). Lud izraelski uczcił jego śmierć trzydziestodniową żałobą (4M.20:29). Aaron umarł mając 123 lata, w pierwszym dniu piątego miesiąca. Arcykapłaństwo po nim przeszło na najstarszego jego syna, Eleazara. W Psalmie 106:16 Aaron jest nazwany – świętym Pańskim. Kapłani w późniejszych czasach często nazywali się domem Aarona i synami Aarona, ku czci ich wielkiego naczelnika rodu. Według powszechnej chronologii urodzenie Aarona miało miejsce w około 1574 r. przed Chrystusem, powołanie w około w 1491 r., wyświęcenie w około 1490 r., śmierć w około 1451 r.

ABADDON (zatracenie, zagłada, otchłań – Ob.9:11). Hebrajskie imię anioła, który otrzymał klucz od otchłani. W greckim języku jego imię brzmi Apollyon (Niszczyciel).

ABANA (2Krl.5:12). Nazwa rzeki w Syrii, nawadniającej Damaszek. To słowo, według Masoretów, należy czytać: Amana. W hebrajskim języku oznacza ono – kamienisty. Bierze ona swój początek w górach Libańskich, dzieli się na parę małych odgałęzień na wschód od Damaszku, obficie nawadniając całą okolicę; później potoki znów łączą się i rzeka płynie dalej do samego ujścia.

Rzeka Abana
Wpada do błotnistego, niedużego jeziora, będącego w pobliżu miasta. Ta rzeka i rzeka Parpar, jej dopływ, obfitowały we wspaniałą, czystą krystaliczną wodę i czyniły okolice Damaszku jedną z piękniejszych oraz żyźniejszych krain w tej części świata, kiedy rzeki i strumienie izraelskie, z wyjątkiem Jordanu, są przez większość roku suche i płyną w głębokich oraz skalistych rozpadlinach. Ta okoliczność wystarczająco wyjaśnia pytanie Naamana, skierowane do sługi proroka Elizeusza, kiedy ten, według nakazu proroka, kazał Naamanowi omyć się siedem razy w Jordanie w celu uzdrowienia z trądu: Czy rzeki damasceńskie Abana i Parpar nie są lepsze od wszystkich wód izraelskich? (2Krl.5:12).

ABARIM (przejścia – 4M.27:12; 5M.32:49). Ogólna nazwa płaskowyżu, ciągnącego się od północy na południowy wschód od Jordanu i Morza Martwego, leżącego częściowo w ziemi plemienia Rubena i częściowo w ziemi Moabitów. Nebo i Pizga są jego najwyższymi wzniesieniami. Synowie izraelscy po przekroczeniu potoku Arnon, stanęli obozem na wzniesieniach abarimskich przed górą Nebo (4M.33:47). Ze szczytu góry Pizga Mojżesz oglądał ziemię kananejską (5M.3:27), tam też umarł (5M.34:1-5).

ABBA (Rz.8:15). Jest to syryjsko-chaldejskie słowo, oznaczające ojciec, spotyka się je tylko trzy razy w Nowym Testamencie: raz jest użyte przez samego Pana (Mk.14:36) i dwa razy w listach apostoła Pawła (Rz.8:15; Ga.4:6). Słudzy i niewolnicy nie mogli zwracać się tym słowem abba do głowy rodziny. Pełnego znaczenia tego słowa nie można przekazać w naszym języku. Wyraża ono najwyższy stopień szczerej miłości, zaufania, pokory, jak też przyjacielskiej społeczności. Słowo ab (oznaczające ojciec) jest użyte jako jedno z pierwszych w prostym gaworzeniu małych dzieci.

ABDON (służebny). Nazwa miasta i imię osób:
  1. Abdon (Joz.21:30) - miasto lewickie, które należało do plemienia Asera;
  2. Abdon (Sdz.12:13) - sędzia Izraela, syn Hillera. Sądził Izraela przez osiem lat i był znany ze swojej licznej rodziny;
  3. Abdon (1Krn.8:23) - syn Szaszaka, wymieniony w rodowodzie Beniamina;
  4. Abdon (1Krn.8:30) - pierworodny syn Gibeona;
  5. Abdon (2Krn.34:20) - syn Michy.

ABED-NEG (sługa światła – Dan.1:7). Jeden z czterech hebrajskich młodzieńców, wziętych do niewoli, których Nebukadnesar wziął do służby na królewski dwór. Jego pierwotne imię brzmiało Azariasz (pomoc Jahwe), lecz wskutek zwyczaju babilońskiego nadano mu nowe imię Abed-Neg. Razem ze swoimi towarzyszami odmówił spożywania jedzenia ze stołu królewskiego i picia wina, woląc odżywiać się najprostszym pożywieniem niż kalać się jedzeniem mięsa, składanego w ofierze bożkom. Kiedy Nebukadnesar wydał rozkaz, żeby wszyscy jego poddani pokłonili się złotemu posągowi, postawionemu na równinie Dura, Abed-Neg, ze swymi towarzyszami, Szadrachem (Ananiaszem) i Meszachem (Miszaelem), odważnie odmówili podporządkowania się królewskiemu rozkazowi. Za karę zostali wrzuceni do pieca, rozpalonego siedem razy silniej niż zwykle. Płomień ognia był tak silny, że zabił trzech ludzi, którzy wrzucali do ognistego pieca Szadracha, Meszacha i Abed-Nego, oni zaś pozostawali bez szkody. Nad ciałami tych młodzieńców ogień nie miał mocy, nawet włosy na ich głowach nie opaliły się i ich odzież nie zmieniła się, i nawet zapachu dymu nie było od nich czuć. Kiedy Nebukadnesar zajrzał do pieca, zobaczył że młodzieńcy nie byli sami, z nimi był jeszcze czwarty mąż, którego wygląd był podobny do anioła. Porażony tym cudem król, nakazał surowo karać wszystkich tych, którzy bluźnili Bogu Szadracha, Meszacha i Abed-Nego: Gdyż nie ma innego Boga, powiedział on, który by mógł wybawiać, jak tylko ten. Młodzieńcy powrócili na dwór królewski.

ABEL (1M.4:2). W języku hebrajskim: Hibel – tchnienie, para; stąd – marność, nicość lub coś szybko przemijającego. Drugi syn Adama i Ewy. Abel był pasterzem trzód, a Kain uprawiał rolę. Po niejakim czasie Kain złożył Panu ofiarę z plonów rolnych; Abel także złożył ofiarę z pierworodnych trzody swojej i z tłuszczu ich. A Pan wejrzał na Abla i na jego ofiarę. Ale na Kaina i na jego ofiarę nie wejrzał; wtedy Kain rozgniewał się bardzo i zasępiło się jego oblicze. I rzekł Pan do Kaina: Czemu się gniewasz i czemu zasępiło się twoje oblicze? Wszak byłoby pogodne, gdybyś czynił dobrze, a jeśli nie będziesz czynił dobrze, u drzwi czyha grzech. Kusi cię, lecz ty masz nad nim panować. Potem rzekł Kain do brata swego Abla: Wyjdźmy na pole! A gdy byli na polu, rzucił się Kain na brata swego Abla i zabił go (1M.4:2-8). Wielkość i wyższość ofiary Abla przed ofiarą Kaina, przez apostoła Pawła przypisywana jest wierze (Hbr.11:4): Przez wiarę złożył Abel Bogu wartościowszą ofiarę niż Kain. W NT sam Zbawiciel mówi o Ablu jako o pierwszym męczenniku i wyróżnia, nazywając go sprawiedliwym (Mt.23:35). W Liście do Hebrajczyków (11) Abel, razem z innymi, zaliczony jest do starotestamentowych sprawiedliwych, świadków wiary.

ABEL-BET-MAAKA (błonie przy domu Maaki – 2Krl.15:29). Miasto w północnej części ziemi plemienia Naftaliego. Tutaj uciekł Szeba, syn Bikriego, kiedy ścigał go Joab, dowódca wojsk Dawida. Mieszkańcy obawiając się oblężenia miasta, za radą pewnej kobiety, odcięli mu głowę i rzucili z muru Joabowi (2Sm.20:14-22). Miasto, jak się wydaje, miało duże znaczenie i było mocno umocnione; było oblegane za panowania Dawida przez Joaba, za panowania Asy przez Benhadada i za panowania Tiglada-Pilesera, króla asyryjskiego.

ABEL-HASZSZITTIM (równina akacjowa – 4M.33:49). Miasto będące na wschód od Jordanu naprzeciw Jerycha, na polach Moabu. Było ono miejscem jednego z ostatnich (42) obozów Izraelitów po tej stronie rzeki. W tym miejscu, prawie na koniec swojej wędrówki, Izraelici popadli w największe bałwochwalstwo, za co też zostali ukarani, zginęło 24000 ludzi (4M.35:1-9). Wywiadowcy, których wysłał Jozue do Jerycha, wyszli z tego miasta.

ABEL-KERAMIM (równina winnic – Sdz.11:33). Osada ammonicka za Jordanem, bogata w winnice.

ABEL-MAIM (równina wód – 2Krn.16:4). Jak się przypuszcza, inna nazwa miasta Abel-Bet-Makka (2Sm.15:20).

ABEL-MECHOLA (równina tańca – Sdz.7:22). Miasto w północnej części doliny Jordańskiej, niedaleko Bet-Szytta. Tutaj urodził się prorok Elizeusz (1Krl.19:16) i w pobliżu niego Gedeon pokonał Midiańczyków.

ABEL-MISRAIM (równina Egiptu lub żałoba Egiptu – 1M.50:11). Miejsce żałoby i opłakiwania Jakuba przez Józefa, jego braci i Egipcjan. (Patrz Goren-ha-Atad).
ABI (Jahwe jest ojcem – 2Krl.18:2). Imię matki króla Judzkiego Hiskiasza, córki Zachariasza. W 2Krn.29:1 nazywa się ona Abijja.

ABIASAF (mój ojciec jest zbieraczem – 2M.6:24). Syn Koracha, protoplasta jednego z rodów Koracha. W 1Krn.6:22; 9:19 nazywa się Ebiasaf.

ABIASZ (moim ojcem jest Jahwe) – imię osób:
  1. Abiasz (Łk.1:5) - kapłan z potomków Aarona, naczelnik jednej z 24 grup, na które Dawid podzielił kapłanów. Zachariasz, ojciec Jana Chrzciciela, był z grupy Abiasza.
  2. Abiasz (1Sm.8:2) - imię drugiego syna Samuela. Był on sędzią nad Izraelem w Beer-Szebie, lecz razem z bratem swoim Joelem, naginał prawo i dla swojej korzyści brał datki. Ich złe zachowanie było przyczyną, że lud zaczął prosić Samuela, żeby ustanowił króla nad nimi.
  3. Abiasz (1Krl.14:1-13) - syn Jeroboama, króla izraelskiego. W 1Krl.14 mówi się, że Abiasz zachorował i że Jeroboam, niepokojąc się o los swego syna, wysłał swoją żonę do proroka Achiasza w Sylo, aby dowiedziała się o losie dziecka. Prorok przepowiedział jego śmierć (w.12) i upadek domu Jeroboama. Abiasz rzeczywiście umarł, gdy jego matka powróciła do Tirsy, kiedy tylko przekroczyła próg domu, i pochowali go, i opłakiwał go cały Izrael (w.17).
  4. Abiasz (1Krl.14:31; 15:7-8) - syn Rechabeama (Roboama), jedna z osób wymienionych w rodowodzie Pana Jezusa Chrystusa (Mt.1:7). Naśladował swego ojca Rechabeama i panował nad Judą w Jeruzalemie trzy lata. Popełniał on wszystkie grzechy swojego ojca, które ten czynił przed nim, a jego serce nie było szczerze oddane Panu, Bogu jego, jak serce Dawida, jego praojca (15:3); lecz ze względu na obietnicę, daną Dawidowi, Pan oszczędził go. Abiasz prowadził wojny z Jeroboamem (2Krn.13:2-20) i pokonał go, tak iż padło z Izraela pięćset tysięcy doborowych wojowników (w.17). Pomimo osobistych wad i braków, Abiasz swoją mową, skierowaną do Jeroboama i Izraelitów, oraz świadectwem swojej wiary w Pana, pokazał że nie całkowicie upadł w grzech. Po wojnie, o której szczegółach donosi 2Krn.13, Abiasz nie stał się lepszy. Miał 14 żon i 38 dzieci. Po jego śmierci pogrzebano go w Mieście Dawida, a na tronie zasiadł jego syn Asa.

ABIB (miesiąc kłosów – 2M.13:4). Pierwszy miesiąc liturgicznego i siódmy świeckiego roku u Żydów, odpowiadający naszemu marcowi i kwietniowi. W tym miesiącu Bóg wyprowadził Izraelitów z Egiptu. Nazwany tak dlatego, gdyż w tym miesiącu zaczynało kłosić się zboże. W skutek czego zaczęto go nazywać Nisan, tj. miesiąc kwiatów.

ABICHAIL (mój ojciec jest potęgą). Imię osób:
  1. Abichail (4M.3:35) - ojciec Suriela, wódz lewickiego rodu Merarytów w czasach Mojżesza;
  2. Abichail (1Krn.2:29) - żona Abiszura, matka Achbana i Molida, z plemienia Judy;
  3. Abichail (1Krn.5:14) - syn Hura, z plemienia Rubena;
  4. Abichail (Est.2:15) - ojciec Estery i stryj Mordochaja.

ABIDAN (mój ojciec jest sędzią – 4M.1:11). Syn Gideoniego, wódz plemienia Beniamina, kiedy Izraelici wychodzili z Egiptu. Był jedną z osób, które złożyły szczodre ofiary podczas poświęcenia ołtarza (4M.7:60,65).
ABIEL (moim ojcem jest Bóg). Imię osób:
  1. Abiel (1Sm.9:1; 14;51) - ojciec Kisza, dziadek króla Saula i Abnera, wodza jego wojsk;
  2. Abiel (1Krn.11:32) - z Araby, jeden z dzielnych rycerzy Dawida.

ABIEZER (ojciec pomocy). Imię osób:
  1. Abiezer (Sdz.8:2) - najstarszy syn Gileada, potomek Makira i Manassesa. Powyższy tekst zawiera w sobie przenośnię. – Gedeon był z rodu Abiezera. Efraimici skarżyli się, że nie zostali wezwani, kiedy szedł on walczyć z Midiańczykami. Gedeon starał się uspokoić ich mówiąc, że odniósł swoje zwycięstwo tylko z trzystoma wojownikami, w większości z rodu Abiezera, i że jest ono zbyt małe w porównaniu z wzięciem do niewoli przez Efraimitów dwóch książąt midiańskich: Oreba i Zeeba. Chociaż ostatnie zwycięstwo, w stosunku do liczebności, mogło wydawać się tylko jako powtórne winobranie, jednak w swojej chwale i ważności daleko przewyższyło ono plon winnicy, dokonany przez ludzi Abiezera;
  2. Abiezer (2Sm.23:27) - z Anatot, dzielny rycerz Dawida.

ABIGAIL (radość ojca) – imię dwóch osób:
  1. Abigail (1Sm.25:3) - mądra i piękna żona okrutnego i zdemoralizowanego Nabala, znana ze swej wielkoduszności i pomocy, okazanej Dawidowi i jego ludziom na górze Karmel. W ten sposób odwróciła zemstę od swego męża, którą gotował mu Dawid za jego grubiańską odmowę pomocy (1Sm.25:1-35). Kiedy Abigail opowiedziała swemu mężowi, Nabalowi, o grożącym mu niebezpieczeństwie, to z przerażenia w nim serce zamarło i zdrętwiał jak kamień (1Sm.25:37) i po dziesięciu dniach zmarł. Wkrótce Abigail stała się żoną Dawida i urodziła mu syna Kileaba (por. 2Sm.3:3 i 1Krn.3:1).
  2. Abigail (1Krn.2:16-17) - siostra Dawida i matka Amasy; jej mąż nazywał się Jeter Ismaelita.

ABIHUD (ojciec szczęścia – 1Krn.8:3). Wnuk Beniamina, syn Beli.

ABILENA (skarga lub troska – Łk.3:1). Obszar wokół miasta Abila, na północny zachód od Damaszku.

ABIMAEL (ojciec Maela – 1M.10:28). Potomek Joktana, ojciec rodu jednego z ludów arabskich.

ABIMELECH (król lub ojciec króla) – imię następujących osób:
  1. Abimelech (1M.20:2; 26:1) - król Geraru; wprowadzony w błąd przez Abrahama, posłał po Sarę, żonę Abrahama, aby ożenić się z nią. Jednak Pan nocą we śnie objawił mu związki Sary z Abrahamem i powstrzymał się on przed grzechem (1M.20:2-6). Abimelech, wypomniawszy Abrahamowi oszustwo, gdyż ten przedstawił Sarę jako swoją siostrę, zwrócił mu ją z powrotem z wieloma darami i zaproponował Abrahamowi zamieszkanie na jego ziemi, tam gdzie chce (20:15). Później, po modlitwie Abrahama, uzdrowił Bóg Abimelecha, żonę jego i niewolnice jego, tak iż znowu mogły rodzić: Gdyż Pan zamknął każde łono w domu Abimelecha z powodu Sary, żony Abrahama (20:17-18). W późniejszym czasie Abimelech (tytuł królów filistyńskich) lub jego następca o tym samym imieniu, w podobny sposób został wprowadzony w błąd przez Izaaka odnośnie jego żony Rebeki, w czasie ich zamieszkiwania w Gerarze z powodu głodu w ziemi kananejskiej (1M.26:6-10).
  2. Abimelech (Sdz.8:31; 9:1,18,25) - syn Gedeona, który po śmierci swego ojca przekonał mieszkańców Sychem, aby obwołali go królem. Później wydał na śmierć swoich siedemdziesięciu braci, którzy mieszkali w domu swego ojca w Ofrze, pozostawiając przy życiu tylko najmłodszego Jotama. Później Jotam wypowiedział do mieszkańców Sychem satyryczną przypowieść o drzewach wybierających króla (Sdz.9:7-20). Podczas oblężenia Tebes został śmiertelnie ranny w głowę przez spadający kamień młyński, który rzuciła pewna kobieta z baszty. Żeby nie powiedziano, że zabiła go kobieta, rozkazał swemu giermkowi, aby przebił go mieczem, przebił go więc jego giermek i on zmarł (Sdz.9:54-57).
  3. Abimelech (Ps.34:1) - przed którym Dawid udawał obłąkanego i który go wypędził. Tutaj, zgodnie ze wskazaniem 1Sm.21:10-15, jako Abimelecha rozumiemy Achisza, króla Gat, do którego udał się Dawid przed prześladowaniem Saula. (Patrz Achisz).

ABIMELEK (ojciec Meleka – 1Krn.18:16). Arcykapłan, syn Ebiatara; w innym miejscu (2Sm.8:17) nazywa się on Achimelek.

ABINANAB (szlachetny ojciec) – imię następujących osób:
  1. Abinanab (1Sm.16:8) - jeden z siedmiu synów Isaja, który poszedł z Saulem na wojnę.
  2. Abinanab (1Sm.31:2) - jeden z synów Saula, zabity w bitwie Izraelitów z Filistyńczykami na górze Gilboa.
  3. Abinanab (1Sm.7:1) - Izraelita z Kiriat-Jearim, do domu którego zawieziono Skrzynię Pańską, zwróconą przez Filistyńczyków, i w którym pozostawała przez około dwadzieścia lat.

ABIRAM (ojciec wysokości lub ojciec wysoki). Imię osób:
  1. Abiram (4M.16:1) - wraz z Korachem i Datanem wystąpił przeciwko Mojżeszowi i Aaronowi (Patrz Aaron);
  2. Abiram (1Krl.16:34) - pierworodny Chiela z Betelu, który zmarł, kiedy jego ojciec odbudował fundamenty Jerycha wbrew Bożemu zakazowi. Tak spełniła się przepowiednia Jozuego: Przeklęty będzie przed Panem mąż, który podejmie odbudowę tego miasta, Jerycha! Na swoim pierworodnym założy jego fundament i na swoim najmłodszym postawi jego bramy (Joz.6:26).

ABISZAG (ojciec zbłądzenia – 1Krl.1:15). Piękna niewiasta, Szunamitka, wybrana do usługiwania Dawidowi w starości. Po śmierci Dawida i objęciu tronu przez Salomona, Adoniasz chciał pojąć Abiszag za żonę, lecz Salomon przewidział jego zamiary i rozkazał go zabić (1Krl.2:25). Celem, dla którego Adoniasz chciał się ożenić z Abiszag, niewiastą z królewskiego domu, było to, żeby mieć możliwość przedstawienia w przyszłości swoich praw do królewskiego tronu.

ABISZAJ (ojciec daru – 2Sm.2:18). Syn Serui, krewny Dawida, brat Joaba, służył w wojsku Dawida. Towarzyszył Dawidowi do obozu Saula, gdzie zastali go śpiącego w namiocie. Abiszaj zabrał ze sobą włócznię Saula i naczynie z wodą (1Sm.26:4-12). Abiszaj, z bratem swoim Joabem, zaatakował i pokonał Syryjczyków oraz Ammonitów (2Sm.10). Dawid wyznaczył go, razem z Joabem i Ittajem, na dowódcę swego ludu, kiedy ten wystąpił przeciwko Izraelowi. Starcie miało miejsce w lesie efraimskim (2Sm.18:6). Później uratował Dawida od śmierci, zabijając filistyńskiego olbrzyma Iszbiego, który zamierzał zabić Dawida (2Sm.21:16-17). Zwycięstwo nad Edomitami w Dolinie Solnej w 2Sm.8:13 przypisuje się Dawidowi, a w 1Krn.18:12 – Abiszajowi. Możliwe, że zwycięstwo rzeczywiście odniósł Abiszaj, ale że był tylko dowódcą Dawida, to mogło ono być przypisane królowi. W końcu Abiszaj, razem ze swoim bratem Joabem, uczestniczył w zabójstwie Abnera, za to iż ten zabił ich brata Asaela w bitwie pod Gibeonem (2Sm.3:30).

ABITAL (mój ojciec jest rosą – 2Sm.3:4). Jedna z żon Dawida, matka Szefatii, piątego syna Dawida.

ABNER (ojciec światła – 1Sm.14:50-51). Syn Nera, stryja Saula, znany i wierny hetman jego wojska. Pierwszy raz spotykamy się z nim w 1Sm.17:57: A gdy Dawid wracał po zabiciu Filistyńczyka, zabrał go Abner i zaprowadził przed Saula, głowę Filistyńczyka zaś trzymał Dawid w swoim ręku. W skutek braku czujności ze strony Abnera, życie Saula znalazło się w ręku Dawida na pustyni Zyf (1Sm.26). Po namaszczeniu Dawida na króla nad domem Judy, Abner współpanował nad jedenastoma plemionami Izraela Iszboszeta, syna Saula. Wkrótce potem wojsko Dawida pod dowództwem Joaba i wojsko Izraelskie pod dowództwem Abnera, stanęło naprzeciw siebie po obu stronach stawu gibeońskiego. Bitwę rozpoczęło po dwunastu harcowników z obu stron; później nastąpiło ogólne starcie, które zakończyło się całkowita klęską Abnera. On uciekł, lecz był ścigany przez Asaela, brata Joaba, który był tak szybkonogi jak gazela w polu (2Sm.2:18). Kiedy w pościgu Abner radził, żeby odstąpił od niego i groził śmiercią, a Asael nie usłuchał go, wtedy Abner uderzył go końcem włóczni w brzuch i Asael zmarł na miejscu (2Sm.2:23). Joab i Abiszaj też ścigali Abnera, lecz na jego wezwanie zaprzestali pościgu i starcie zakończyło się. W skutek sporów z Iszboszetem, Abner przeszedł na stronę Dawida (2Sm.3:12). Dawid zgodził się na przymierze z Abnerem za cenę zwrotu jego żony Michael, którą odebrał mu jej ojciec Saul. Wkrótce powrócił Joab, a kiedy doniesiono mu co się stało, on, bez wiedzy Dawida, rozkazał zaraz zawrócić Abnera. Po jego przyjściu Joab pchnął go w brzuch, w bramie Hebronu, w zemście za śmierć swego brata Asaela. Pogrzebano Abnera w Hebronie. Król podniósł swój głos i płakał nad grobem Abnera, płakał też cały lud... I rzekł król do swoich sług: Czy nie wiecie, że wódz, i to wielki, poległ dziś w Izraelu? Ja jestem dziś jeszcze słaby, chociaż jestem namaszczonym królem, ci mężowie zaś, synowie Serui, są potężniejsi ode mnie. Niechaj Pan odpłaci temu, który zło czyni, według jego złości (2Sm.3:32,38-39). Po śmierci Abnera wkrótce nastąpiło zabójstwo Iszboszeta i upadek jego królestwa. Jaasjel, syn Abnera, za Dawida był naczelnikiem plemienia Beniamina.

ABRAM (ojciec wysoki), ABRAHAM (ojciec mnóstwa). Syn Teracha (1M.11:27), urodził się w chaldejskim mieście Ur. Jeszcze mieszkając w domu ojca swego, otrzymał wezwanie Boże do pozostawienia swojej ziemi, krewnych, domu ojca i pójścia do ziemi, którą Pan obiecał wskazać mu (1M.12:1 i Hbr.11:8). Temu nakazowi Bożemu towarzyszyła obietnica, że jego potomstwo stanie się wielkim narodem i będą w tobie błogosławione wszystkie plemiona ziemi (1M.12:3). Ulegając Bożemu nakazowi, Abram z Saraj, żoną swoją, i Terachem, swoim ojcem, oraz z innymi krewnymi wyprawił się z Ur do Kanaanu, lecz zatrzymał się przez jakiś czas Haranie, leżącym na północny wschód od Mezopotamii. Tutaj umarł Terach (1M.11:32; Dz.7:4). Abram miał wtedy 75 lat. On dalej wędrował w kierunku ziemi kananejskiej, doszedł do Sychem, jednego ze starożytnych miast Palestyny, i rozstawił swoje namioty pod dębem More, gdzie ponownie została mu powtórzona obietnica, że ta ziemia zostanie oddana jego potomstwu (1M.12:1-6). Z powodu głodu w ziemi kananejskiej, Abram był zmuszony wyruszyć do Egiptu. Obawiając się, że piękno Saraj może zwrócić uwagę Egipcjan i że mogą go zabić, dowiedziawszy się, że jest jego żoną, mówił iż jest ona jego siostrą. Stało się właśnie tak, jak on przewidywał: – słudzy faraona, króla egipskiego, tak dużo mówili o jej urodzie, że on posłał po nią i wziął ją do swego domu, obsypując Abrama oznakami swojej łaski; lecz szybko faraon poznał prawdę, że ona nie jest siostrą, ale żoną Abrama i odprowadzili go wraz z żoną jego i wszystkim, co do niego należało (1M.12:17-20). Wzbogaciwszy się w bydło złoto i srebro, powrócił z Egiptu do Kanaanu. Lot, jego krewny, był razem z nim i też miał trzody oraz namioty. Między pasterzami Abrama i Lota często wybuchały kłótnie. Ich trzody były zbyt duże, aby wspólnie przebywały, dlatego Abram zaproponował swemu krewnemu dobrowolne rozdzielenie się. Czyż cały kraj nie stoi przed tobą otworem? – powiedział do niego – Odłącz się więc ode mnie! Jeśli chcesz pójść w lewo, ja pójdę w prawo, a jeśli chcesz pójść w prawo, ja pójdę w lewo (1M.13:9). Lot zgodził się i wybrał sobie całą okolicę nadjordańską, nawodnioną i kwitnącą, jak ogród Pana, gdzie były miasta Sodoma i Gomora. Po odłączeniu się Lota, Abramowi ukazał się Pan i znów powtórzył obietnicę, że da mu i jego potomstwu na wieki w dziedzictwo tę ziemię, którą on widzi przed sobą (1M.13:15). Wtedy Abram zwinął namioty i przybył, by zamieszkać w dąbrowie Mamre pod Hebronem. Tam zbudował Panu ołtarz (w.18). Kiedy na miasta okręgu nadjordańskiego napadli drobni królowie i wszyscy książęta sąsiednich ziem, Sodoma została zdobyta, a Lot z rodziną został wzięty do niewoli. Gdy Abram o tym się dowiedział, szybko uzbroił swoje sługi, urodzonych w jego domu, 318 ludzi, i ścigał nieprzyjaciela aż do Dan, pokonał go i odzyskał całe mienie, Lota i jego rodzinę. Wielkodusznie odmówił wzięcia sobie czegokolwiek w nagrodę za okazaną przez niego pomoc. Podczas powrotu spotkał go Melchisedek, król Salemu, kapłan Boga Najwyższego, który wyniósł mu chleb i wino oraz błogosławił go. A Abram dał mu dziesięcinę ze wszystkiego (1M.14:18-20). Po dwóch-trzech latach od tego wydarzenia, Pan znowu ukazał się Abramowi w widzeniu, powtórzył mu swoją obietnicę. Bóg nakazał mu złożyć ofiarę, a przy zachodzie słońca, kiedy ofiara była przygotowana, Pan sprowadził na niego mocny sen. A gdy zachodziło słońce, ogarnął Abrama twardy sen, wtedy też opadły go lęk i głęboka ciemność. Podczas snu Pan objawił Abramowi, że jego potomstwo będzie jako przychodnie, w niewoli, w obcej ziemi, przez 400 lat; lecz Ja także sądzić będę naród, któremu jako niewolnicy służyć będą (1M.15:14), po czym ponownie powróci z dużym dobytkiem do ziemi kananejskiej, która dostanie się jego potomstwu, i że on sam odejdzie do ojców swoich w pokoju i będzie pogrzebany w późnej starości (1M.15). Wszystko to wykonało się w swoim czasie z zadziwiającą dokładnością. W tym samym dniu Pan potwierdził przymierze Swoje odnośnie ziemi obiecanej; lecz Saraj, żona Abrama, była bezdzietna, i oto zaproponowała swemu mężowi, aby wziął za żonę niewolnicę swoją Hagar, Egipcjankę. Hagar urodziła mu syna, którego nazwano Ismael. W 99 roku życia Abram otrzymał nowe widzenie Pana. Wszechmogący objawił mu się w taki sposób, że Abram, pełen pobożnego zatrwożenia, padł na oblicze swoje, a Pan rozmawiał z nim. Podczas tego widzenia została powtórzona obietnica – odnośnie rozmnożenia jego potomstwa, stosunku jego do Boga, też o daniu mu we władanie całej ziemi kananejskiej; przy czym jego imię zostało zmienione z Abrama na Abraham (tj. ojciec mnóstwa narodów), a widocznym znakiem przymierza między nim i Bogiem było ustanowienie obrzezania, ósmego dnia po urodzeniu, każdego noworodka męskiej płci. W tym samym czasie imię Saraj (moja pani) zostało zmienione na imię Sara (tj. pani), a Abrahamowi została dana obietnica, że Sara urodzi mu syna i stanie się matką narodów i królów. Usłyszawszy to, Abraham powiedział Bogu: Oby tylko Ismael pozostał przy życiu przed twoim obliczem! (17:18). W odpowiedzi na to Pan potwierdził swoją obietnicę o urodzeniu przez Sarę syna; o Ismaelu zaś powiedział: Oto pobłogosławię mu i rozplenię go, i rozmnożę go nad miarę. Zrodzi on dwunastu książąt, i uczynię z niego naród wielki (1M.17:9-20). Gdy tylko skończyło się widzenie, Abraham pospieszył wykonać Boży nakaz i w tym samym dniu obrzezał Ismaela, swego syna, oraz urodzonych w jego domu, wszystkich mężczyzn, jak też i sam został obrzezany. Wkrótce był świadkiem nowego widzenia Bożego. Kiedy siedział podczas skwarnego południa u wejścia do namiotu swego, zbliżyło się do niego trzech mężów. Przyjął ich z całą gościnnością, właściwą mieszkańcom krajów Wschodu, i kiedy oni jedli, zapytali go o Sarę, powtarzając obietnicę dotyczącą urodzenia przez nią syna. W tym wypadku lub w związku z powyższymi okolicznościami, sam Bóg zaświadczył o patriarchalnym charakterze Abrahama (1M.18:19). Z powodu swej wiary w tym samym dniu otrzymał objawienie Boże, odnośnie losu upadłych miast okręgu nadjordańskiego, za którymi wstawiał się. Niewątpliwie, że ze względu na Abrahama, i jakby w odpowiedzi na jego wstawiennictwo, został uratowany Lot i jego rodzina od nagłego zatracenia, które dosięgło Sodomę i Gomorę. Później Abraham przeniósł się na jakiś czas do Geraru i tutaj użył starego sposobu – przedstawiając Sarę jako swoją siostrę. Tutaj też wykonała się obietnica Boża, dotycząca urodzenia się mu syna, Izaaka, w ósmym dniu obrzezanego, jak było to nakazane przez Boga. W skutek nieprzyjemności, które powstały w rodzinie Abrahama, z powodu złego zachowania jego Syna Ismaela, z Hagar, w stosunku do Izaaka, Pan podtrzymywał Abrahama wyraźną i jasną obietnicą, że tylko od Izaaka nazwane będzie potomstwo twoje (1M.21:10-13). Abraham zawsze miał widoczną łaskę i błogosławieństwo Boże we wszystkim, co robił, dlatego król Abimelech postanowił zawrzeć z nim przymierze wiecznej przyjaźni. W ten sposób sprawa studzien z wodą, odebranych Abrahamowi gwałtem przez sługi Abimelecha, skończyła się dla niego korzystnie (1M.21:23-31). Teraz zwrócimy uwagę na jedno z ważniejszych wydarzeń w życiu patriarchy. Panu spodobało się doświadczyć go, żeby mógł on ukazać całemu światu, na cały późniejszy czas, przykład mocy wiary. Pan nakazał mu wziąć jedynego swego syna, Izaaka, na którym powinny były urzeczywistnić się wszystkie obietnice Boże, i złożyć go w ofierze całopalnej Bogu na oddalonej górze. Bez szemrania, z pokorą, Abraham uległ nakazowi i wyprawił się z Izaakiem w trzydniową drogę do kraju Moria. Wszystkie przygotowania do ofiary zostały uczynione i uniósł już swój nóż ofiarny, aby zabić swego syna, lecz anioł Pański zawołał do niego z nieba i nakazał nie podnosić ręki na chłopca: Nie podnoś ręki na chłopca i nie czyń mu nic, bo teraz wiem, że boisz się Boga, gdyż nie wzbraniałeś się ofiarować mi jedynego syna swego (1M.22:12). Obejrzawszy się, zobaczył barana, zaplątanego w krzakach rogami, wziął go i złożył jako ofiarę, zamiast Izaaka. Później nastąpiło powtórzenie obietnicy Bożej: Rozmnożę tak licznie potomstwo twoje jak gwiazdy na niebie i jak piasek na brzegu morza (1M.22:17). Abraham powrócił ze swoim synem do Beer-Szeby. To wielkie wydarzenie w życiu patriarchy, jak się przypuszcza, miało miejsce na górze Moria. Na pamiątkę tego nazwał to miejsce: Jahwe-ire (tj. Pan zaopatruje), ukazując jakby w prorockim duchu, na tę wielką ofiarę, która po wykonaniu się czasów, musiała być złożona na tym samym miejscu za grzechy wszystkich ludzi. Abraham, ojciec wasz – mówił kiedyś Zbawiciel do wierzących Żydów – cieszył się, ze miał oglądać dzień mój, i oglądał, i radował się (J.8:56). Sara żyła 127 lat i umarła w Kiriat-Arba (Hebronie). Abraham nabył jaskinię Machpela na polu Efrona, w pobliżu Hebronu, aby pogrzebać swoją żonę (1M.23:19). Izaak był już w dojrzałym wieku. Abraham przywołał do siebie jednego ze swoich sług (1M.15:2) i zaprzysiągł go, że ten wybierze żonę dla Izaaka z rodzinnego kraju, z jego własnego rodu. Sługa wykonał rozkaz swego pana, jak to zobaczymy dalej z biograficznego opisu Izaaka. Później Abraham wziął sobie za żonę Keturę, z którą miał paru synów, lecz Izaak był jedynym spadkobiercą. W wieku 175 lat Abraham umarł. Został pogrzebany przez Izaaka i Ismaela w tej samej jaskini, w której pochowaną jego żonę Sarę. Abraham nazywa się „przyjacielem Boga”. I uwierzył Abraham Bogu – mówi apostoł Jakub – i poczytane mu to zostało ku usprawiedliwieniu, i nazwany został przyjacielem Boga (Jak.2:23).

ABRONA (przybrzeżne miejsce – 4M.34:35). Jeden z obozów Izraelitów podczas ich wędrówki przez pustynię, tuż przed śmiercią Aarona; między Jotbatą i Esjon-Geber; prawdopodobnie niedaleko brzegu morza Śródziemnego.

ABSALOM (ojciec pokoju – 2Sm.3:3). Trzeci syn Dawida z Maachy, córki Talmaja, króla Geszur. Znany był ze swego piękna, szczególnie ze swych długich, gęstych włosów, które, gdy strzygł je co roku, to ważyły włosy jego głowy dwieście sykli według wagi ustalonej przez króla (2Sm.14:25-26). Absalom miał piękną siostrę o imieniu Tamar, którą jego brat Amnon zgwałcił, gdy ją pokochał. Absalom zataił w swoim sercu złość na Ambona i po dwóch latach, podczas uroczystości z okazji strzyżenia owiec, rozkazał swoim sługom zabić go (2Sm.13:29). Później uciekł do swego dziadka ze strony matki, Talmaja, króla Geszur, do Syrii. Po trzech latach otrzymał przez wstawiennictwo Joaba pozwolenie powrotu do ojczyzny. Pojednanie z ojcem swoim uzyskał przez swoją natarczywość (2Sm.14). W jego sercu dojrzewał plan, zajęcia siłą tronu ojca. Uzyskawszy przychylność ludu, po czterech latach wzniecił w Hebronie otwarte powstanie. Rozgoryczony ojciec, z nielicznymi oddanymi osobami, uciekł z Jeruzalem. Zawładnąwszy stolicą, Absalom wszedł do łoża ojca swego (2Sm.16:22), chcąc utwierdzić przez to, według wschodniego zwyczaju, ambicje swoje do tronu, a później z wojskiem poszedł naprzeciw wygnanemu królowi. Absalom poniósł zasłużoną karę. Pokonany w pobliżu Jordanu, ratował się ucieczką na mule przez las. Zaczepił się swoim włosami o gałęzie dużego dębu, a Joab przebił go trzema włóczniami, chociaż Dawid surowo nakazał swemu dowódcy, aby ten oszczędził życie syna (2Sm.18). Absaloma zaś wzięli i wrzucili w lesie do wielkiego dołu, i narzucili na niego bardzo wielką kupę kamieni – mówi Pismo o tym wydarzeniu. Rozgoryczony śmiercią swego syna Dawid, opłakiwał go wołając: Synu mój, Absalomie! Synu mój, synu mój, Absalomie! Obym to ja był umarł zamiast ciebie! Absalomie, synu mój, synu mój! (2Sm.18:33), a cały Izrael musiał go pocieszać. Jeszcze za swego życia Absalom postawił sobie pomnik w dolinie królewskiej dla zachowania o sobie pamięci, gdyż nie miał syna. Ten pomnik był znany pod nazwą pomnik Absaloma (2Sm.18:18).

ACHAB (brat ojca). Imię osób:
  1. Achab (1Krl.16:29) - syn Omriego i jego następca, ósmy król izraelski. Panował przez 22 lata (925-903 rok przed Chr.). Jego rezydencją była Samaria. Był żonaty z Izebel, córką Etbaala, króla Sydonu, kobietą bezbożną. Była ona bardzo bałwochwalcza, a Achab, idący we wszystkim za jej przykładem, stał się też czcicielem Baala i nawet sporządził Aszerę oraz zbudował ołtarz dla pogańskiego kultu. Już o pierwszych latach panowania Achaba Pismo mówi: Lecz Achab, syn Omriego, postępował w oczach Pana gorzej niż wszyscy jego poprzednicy (1Krl.16:30). Prorok Eliasz ostrzegał Achaba o zbliżającej się suszy i mającym nastąpić wskutek tego głodzie. Tak też stało się, zgodnie z przepowiednią prorocką. W trzecim roku głodu Achab wezwał Obadiasza, ochmistrza domu królewskiego, człowieka pobożnego, i nakazał mu iść jedną drogą, gdy sam poszedł drugą drogą po to, aby znaleźć trawę nad źródłami wód dla koni i mułów. W drodze Obadiasz spotkał się z prorokiem Eliaszem, który otrzymał w tym czasie nakaz od Pana pójścia do Achaba; i oto, na żądanie Eliasza, Achab wyszedł mu na spotkanie. Zobaczywszy Eliasza, Achab zapytał go: Czy to ty jesteś, sprawco nieszczęść w Izraelu? (1Krl.18:17). Prorok odpowiadając, napiętnował go za bałwochwalstwo: Nie ja sprowadziłem nieszczęście na Izraela, lecz ty i ród twojego ojca przez to, że zaniedbaliście przykazania Pana, a ty poszedłeś za Baalami (w.18). Później zaproponował mu udowodnienie, że bogowie, którym on służy, nie są prawdziwymi bogami. W tym celu nakazał Achabowi zebrać 450 proroków Baala na górze Karmel; i tutaj nierozumność ich bałwochwalstwa została obnażona w cudowny i porażający sposób (Patrz Eliasz); później wszyscy prorocy Baala zostali pochwyceni na rozkaz Eliasza i zabici nad potokiem Kiszon. Zanim Achab powrócił do Samarii, spadł duży deszcz. Sześć lat później, Benhadad, król Aramu, z dużym wojskiem obległ Samarię; lecz Achab nagle zapadł na niego i zniszczył dużą część jego wojska, a pozostałych zmusił do ucieczki, zaś sam Benhadad ledwo zdążył się uratować na koniu. Król Aramu, zakładając że jego porażka nastąpiła wskutek dogodnego miejsca, w którym stało wojsko Achaba, łudził się, że jeśli spotka się z nim na równinie, to pokona króla izraelskiego, dlatego po roku znów obległ Samarię. Achab dowiedział się o tym od proroka wkrótce po pierwszym zwycięstwie i przygotował się do bitwy. Znowu zwyciężył, a Aramejczycy stracili w jednym dniu sto tysięcy żołnierzy, prócz 27 tys. zabitych przez mur w Afek, gdzie uciekli. Benhadad znalazł się w liczbie jeńców; lecz zawarł pokojowe przymierze z Achabem i wrócił do domu. Achab otrzymał od proroka pouczenie, że zgrzeszył, wypuściwszy na wolność króla Aramu, tym bardziej, że ten został wydany w jego ręce w cudowny sposób przez Bożą opatrzność, i że czyn jego jest taki, iż powinien sam zapłacić życiem za życie Benhadada oraz własnym ludem za jego lud. Tak mówi Pan: – powiedział do niego prorok – Za to, że wypuściłeś z ręki swojej męża, który był obłożony moją klątwą, zapłacisz swoim życiem za jego życie, a swoim ludem za jego lud (1Krl.20:42). Ta wiadomość odniosła na Achabie przez jakiś czas duży wpływ. Z dalszej historii Achaba widać, że pomimo grożącego wyroku Bożego bezbożny król izraelski nie poprawił się, lecz coraz bardziej pogrążał się w bezbożności. Nabot, jeden z jego bliskich sąsiadów, miał winnicę, położoną prawie przy samym pałacu Achaba. Achab bardzo chciał pozyskać ją i prosił Nabota, aby ten odstąpił ją, obiecując dać mu lepszą winnicę w innym miejscu lub zapłacić. Ta królewska propozycja była bardzo korzystna, lecz Nabot nie chciał rozstać się z winnicą pod żadnym warunkiem: – było to dziedzictwo po przodkach i dlatego nie zgodził się na propozycję Achaba. Zdenerwowany odmową Nabota, król położył się na łożu swoim i odwrócił się twarzą do ściany i nie przyjmował posiłku (1Krl.21:4). Izebel, jego bezbożna żona, dowiedziawszy się od niego o przyczynie jego wzburzenia, zapewniła go, że może być spokojny i że jego pragnienie spełni się. Z jej nakazu dwaj fałszywi świadkowie oskarżyli Nabota o bluźnierstwo przeciwko Bogu i królowi. Skutkiem fałszywego świadectwa było to, że został ukamienowany za miastem, a Achab przejął winnicę Nabota. Lecz sąd Boży nad Achabem nie zwlekał. Pan posłał Eliasza, aby napiętnował go za ten czyn i przepowiedział mu straszny sąd Boży nie tylko nad nim samym, lecz i całkowite wytępienie jego całego domu. W miejscu – powiedział mu Eliasz – gdzie psy lizały krew Nabota, psy będą lizać również twoją własną krew (1Krl.21:19). Pomimo swej bezbożności Achab jeszcze nie całkowicie stracił w tym czasie świadomość swojej grzeszności i kiedy groźny sąd Boży był tak blisko przy nim, on rozdarł swoje szaty, wdział wór na swoje ciało i pościł, i sypiał w worze, i chodził przygnębiony (1Krl.21:27). Jego upamiętanie było czasowe i Pan ukaranie jego odłożył tylko na jakiś czas. Powiedział On do Eliasza: Nie sprowadzę nieszczęścia za jego życia, ale za życia jego syna sprowadzę nieszczęście na jego ród (w.29). Okoliczności śmierci Achaba są bardzo interesujące i pouczające. Zaproponował on Jehoszafatowi, królowi judzkiemu, wspólną wojnę przeciwko Ramot Gileadzkiemu, będącego we władaniu króla Aramu. Jehoszafat wyraził gotowość zawarcia przymierza z Achabem, lecz powiedział, że najpierw trzeba poznać wolę Bożą odnośnie zamierzonego zamiaru. Achab wezwał swoich 400 fałszywych proroków i wszyscy oni mówili twierdząco o przebiegu wojny, ale Jehoszafat, jak się wydaje, wątpił w prawdziwość wiedzy tych fałszywych proroków i dlatego zapytał: Czy nie ma tutaj jeszcze jakiegoś proroka Pana, abyśmy i jego zapytali? (1Krl.22:7). Achab wskazał mu na proroka Micheasza, wyraziwszy jednocześnie swoją niechęć do niego, gdyż jego proroctwa zwiastowały tylko nieszczęścia. Pomimo tego król posłał po proroka Micheasza dworzanina, przykazawszy mu przekazać wypowiedzi proroków, przy czym wyraził pragnienie, żeby i on prorokował pozytywnie, zgodnie ze słowem fałszywych proroków. Przepowiadaj dobrze – mówił posłaniec. – A Micheasz odpowiedział: Jako żyje Pan, że będę mówił tylko to, co mi powie Pan (w.13-14). Kiedy prorok Micheasz pojawił się przed obliczem dwóch królów, zadano mu to samo pytanie, jakie zadano też innym prorokom: Micheaszu, czy mamy ruszyć przeciwko Ramot Gileadzkiemu na wojnę, czy też tego zaniechać? (1Krl.22:15). Prorok radził iść, ale takim tonem, że widać było, iż nie mówi w duchu prorockim. Achab prosił go, żeby nie mówił nic innego, prócz prawdy. Wtedy Micheasz wyjawił mu wszystko; powiedziawszy, że nie tylko przegra, ale i to, że Pan dał w usta proroków ducha kłamliwego, żeby szybciej doprowadzić go do ostatecznej zguby, która go czekała. Achab odesłał prawdziwego proroka Bożego do Samarii i nakazał zamknąć go w więzieniu do swego powrotu z pola walki. W ten sposób zaślepieni królowie, izraelski i judzki, wbrew woli Najwyższego, stanęli na polu walki z królem Aramu pod Ramot Gileadzkim. Achab na polu walki był w przebraniu, lecz przypadkowo strzała raniła króla izraelskiego, a krew z rany płynęła do wnętrza rydwanu, tak że wieczorem tego samego dnia umarł. Wojsko jego zostało rozbite i rozproszone zgodnie z przepowiednią Micheasza. Jego ciało przywieziono do Samarii, a gdy zmywano rydwan nad stawem w Samarii, psy lizały jego krew i nierządnice kąpały się w nim według słowa Pana, jakie wypowiedział (1Krl.22:38). Szczególnie bezbożni królowie późniejszych czasów często porównywani byli do Achaba z powodu swego bałwochwalstwa, demoralizacji i chciwości;
  2. Achab (Je.29:21-22) - syn Kolajasza, fałszywy prorok w czasach proroka Jeremiasza, który razem z Sedekiaszem, innym fałszywym prorokiem, został spalony przez Nebukadnesara, króla babilońskiego.

ACHAIK (Achajczyk – 1Kor.16:17). Imię chrześcijanina, z przybycia którego do Efezu, razem ze Stefanem i Fortunatem, cieszy się apostoł Paweł.

ACHAJA (gr. miejsce boleści – Dz.18:12; Rz.16:5; 1Kor.11:10). Ta nazwa pierwotnie była nazwą małego państwa w północnej części greckiego Peloponezu. W późniejszym czasie i podczas rzymskiego panowania pod tą nazwą był znany cały Peloponez i część krainy na północ od niego do samej Tessalii. Obszar nazywany obecnie Grecją, w czasach nowotestamentowych dzielił się na Achaję i Macedonię, z leżącymi w pobliżu wyspami. Pierwszymi zarządcami Rzymskiej Achai byli prokonsulowie. Tyberiusz wyznaczył prokuratorów, ale Klaudiusz znów zamienił ich na prokonsulów. Gallion, wymieniony w Dz.18:12, był jednym z tych prokonsulów. Korynt był stolicą Achai. W NT ta nazwa zawsze jest użyta w szerokim znaczeniu. Apostoł Paweł zwiastował tutaj ewangelię podczas pierwszej swojej podróży misyjnej i częściowo podczas trzeciej (Dz.17:15 i inne).

ACHAN (zasmucający, smutny – Joz.7:18). Syn Karmiego, z plemienia Judy, który potajemnie wziął i ukrył w ziemi różne cenne rzeczy podczas upadku Jerycha, wbrew wyraźnemu nakazowi Bożemu (Joz.6:17-18). Z powodu tego grzechu rozgorzał gniew Boży na wszystkich synów izraelskich. W szczególny sposób, wskazany przez Boga, wina Achana szybko została ujawniona i za to został ukamienowany z całą swoją rodziną. Ich ciała i dobytek zostały spalone w dolinie na północ od Jerycha. Od tej pory to miejsce nazywa się doliną Achor (Joz.7:26).

ACHARCHEL (za wałem, za murem – 1Krn.4:8). Syn Haruma, z plemienia Judy.

ACHASBAJ (od ehesech bjah: szukam schronienia u Jahwe – 2Sm.23:34). Ojciec Elipeleta, jednego z dzielnych rycerzy Dawida. W 1Krn.11:35 nazywa się on Elipal, syn Ura.

ACHASZTARI (prawdopodobnie od pers. achasztharnium: należący do władzy – 1Krn.4:6). Syn Aszchura z jego drugiej żony Naary, z potomstwa Judy.

ACHAZ (on uchwycił). Imiona osób:
  1. Achaz (2Krn.28:1) - syn Jotama, odziedziczył tron króla judzkiego mając 20 lat; oddawał się bałwochwalstwu i nawet składał w ofierze własne dzieci swoim pogańskim bogom. Ta bezbożność sprowadziła na niego i jego królestwo surowy sąd Boży. Królestwo Judzkie zostało zniszczone i stało się pustynią wskutek wielkiego bezprawia. Na początku jego panowania (prawdopodobnie w drugim roku), królowie Aramu i Izraela, którzy już pod koniec panowania Jotama zamierzali zniszczyć Judeę, wtargnęli do judzkiego królestwa z licznym wojskiem, chcąc oblegać Jeruzalem. Z tego powodu Pan nakazał prorokowi Izajaszowi, aby wziął swego syna, Szeariaszuba, i szedł do Achaza, którego można było spotkać w pewnym znanym miejscu Jeruzalemu, aby obwieścić mu wolę Pana. Ta łaska została okazana bezbożnemu królowi jako przedstawicielowi domu Dawida (Iz.7:1). Izajasz, spotkawszy Achaza w określonym miejscu, powiedział mu, że plany nieprzyjaciela upadną, że plany dotyczące Jeruzalemu zostaną zniszczone i że w późniejszym czasie królestwa nieprzyjaciół zostaną zniszczone. Na potwierdzenie tego proroctwa królowi dano możliwość proszenia o jakikolwiek znak. Król odmówił (Iz.7:14), lecz sam Pan zechciał dać mu następujący znak przez proroka: Dlatego sam Pan da wam znak: Oto panna pocznie i porodzi syna, i nazwie go imieniem Immanuel. Mlekiem zsiadłym i miodem żywić się będzie do czasu, gdy nauczy się odrzucać złe, a wybierać dobre. Gdyż zanim chłopiec nauczy się, odrzucać złe, a wybierać dobre, kraj, przed którego obu królami drżysz, będzie spustoszony (Iz.7:14-16; Mt.1:23). Po 3 lub 4 latach , po wypowiedzeniu tego proroctwa, królowie Izraela i Aramu zostali zabici (2Krl.15:30; 16:9). Prawdopodobnie był to początek spełnienia się proroctwa, lecz stało się ono wyraźniejsze i dosłowniejsze w samym narodzeniu się Immanuela, gdyż Herod Wielki był ostatnim królem, mającym prawo do tytułu króla judzkiego i izraelskiego, i chociaż dożył on do czasu narodzenia Immanuela, to umarł, gdy Pan Jezus był jeszcze niemowlęciem, i wtedy wykonało się proroctwo Jakuba: Nie oddali się berło od Judy ani buława od nóg jego, aż przyjdzie władca jego, i jemu będą posłuszne narody (1M.49:10). Pomimo przychylności i łaski Bożej, Achaz postępował za pożądliwościami swego serca. Wyprawił posłów do króla asyryjskiego ze wspaniałymi darami ze złotych i srebrnych rzeczy świątyni, prosząc go o pomoc przeciwko Aramejczykom, którzy ciągle jeszcze prześladowali go. Król asyryjski, zgodnie z jego pragnieniem, zaczął oblegać Damaszek, zdobył go i zabił króla. Achaz wyprawił się do Damaszku, aby pozdrowić króla asyryjskiego z okazji zwycięstwa, i zobaczył tam ołtarz. Rozkazał zbudować u siebie taki sam i postawić go w miejsce ołtarza Pańskiego. Na pogańskim ołtarzu składał ofiary bogom Damasceńczyków, mówiąc: Bogowie królów aramejskich pomogli im, więc i ja będę im składał ofiary, a oni mi pomogą. Tymczasem oni przyczynili się do upadku jego samego i całego Izraela – zauważa Pismo (2Krn.28:23). Achaz zmarł w wieku 36 lat, w 16 roku swego panowania. Chociaż został pogrzebany w Jeruzalemie, lecz jego ciało nie zostało wniesione do grobu królów. Jego następcą został jego syn Hiskiasz (2Krn.29:1). Imię Achaza wymienia się w rodowodzie Pana Jezusa, Mt.1:9;
  2. Achaz (1Krn.8:35) - syn Michy, z potomstwa Jonatana, Beniamita.

ACHAZJASZ (którego podtrzymuje Jahwe). Imię dwóch królów:
  1. Achazjasz (1Krl.22:40) - syn i następca Achaba, króla izraelskiego. Był on tak bezbożny, że kiedy Jehoszafat, król judzki, sprzymierzył się z nim, żeby razem zbudować flotę handlową w Esjon-Geber, Bóg posłał swego proroka, żeby powiedział Jehoszafatowi, że z powodu jego związku z Achazjaszem jego flota zostanie zniszczona (2Krn.20:35-37), i zgodnie z tą przepowiednią okręty rzeczywiście zostały zniszczone przez wiatr. Pod koniec życia Achazjasz spadł z balkonu swej górnej komnaty w Samarii. Ciężko chory z powodu tego upadku, wysłał posłów do Ekronu, żeby zapytali Belzebuba, bożka Ekronu, Czy on wyzdrowieje. Jego wysłańców spotkał nieznany człowiek, który nie pozwolił im pójść do Ekronu, i w imieniu Pana obwieścił, że choroba Achazjasza jest śmiertelna, gdyż chory nie zwrócił się do Boga Izraela, a do Belzebuba. Powrócili i obwieścili królowi o swoim spotkaniu, który z opisu domyślił się, że spotkanym człowiekiem był prorok Eliasz, dlatego wysłał dowódcę z pięćdziesięcioma wojownikami, aby go pojmali. Prorok siedział na szczycie góry, kiedy dowódca zbliżył się i oznajmił mu królewski nakaz. Po modlitwie Eliasza dowódcę i jego wojowników pochłonął ogień, który spadł z nieba. To samo wydarzyło się z drugim dowódcą i jego wojownikami. Trzeci dowódca padł na kolana i prosił o oszczędzenie jego życia i jego wojowników. Według nakazu Bożego Eliasz poszedł z nim i osobiście przepowiedział królowi, że on nie wyzdrowieje, lecz umrze. Wkrótce potem Achazjasz zmarł i jego miejsce zajął Jehoram, jego brat (2Krl.1:1-17).
  2. Achazjasz (2Krl.8:25) - syn Jehorama i Atalii. Odziedziczył tron judzki po swoim ojcu w wieku 22 lat. Joram, król izraelski, został ranny w bitwie z królem Aramu pod Ramot Gileadzkim i przybył do Jezreel leczyć się. Tutaj Achazjasz odwiedził go. W tym czasie Jehu został namaszczony na króla izraelskiego i przybył do Jezreel, żeby wykonać sąd Boży nad Joramem, synem Achaba i przedstawicielem domu Achaba. Kiedy strażnik zobaczył z wieży zbliżające się wojska Jehu, szybko zawiadomoł o tym Jorama. Gdy wysłannicy do zbliżającego się wojska nie wracali, wtedy Joram i Achazjasz wyjechali, każdy na swoim rydwanie, na spotkanie Jehu i spotkali się na polu Nabota Jezreelczyka. Jehu wypomniał Joramowi o bezprawiu jego domu, naciągnął łuk i trafił Jorama strzałą w serce. Ścigał i zabił też Achazjasza, chociaż ten ostatni miał wystarczająco sił, żeby z ranami uciec do Megiddo, gdzie zmarł (2Krl.9:27), i stamtąd został przewieziony do Jerozolimy i pogrzebany z ojcami swoimi w mieście Dawida. W 2Krn.2 r. okoliczności śmierci Achazjasza przedstawione są trochę inaczej, lecz ta różnica nie jest istotna.

ACHBAN (brat rozumnego – 1Krn.2:29). Syn Abiszura, z potomków Judy.

ACHBOR (hebr. mysz). Imię osób:
  1. Achbor (1M.36:38-39) - ojciec Baalchanana, króla Edomu;
  2. Achbor (Je.26:22) - ojciec Elnatana, księcia, posłańca króla Jojakima do Egiptu.

ACHER (inny – 1Krn.7:12). Beniamita, ojciec Chuszima.

ACHI (skrócona forma od Achija: moim bratem jest Jahwe). Imię osób:
  1. Achi (1Krn.5:15) - syn Abdiela, z plemienia Gada, mieszkający w Gileadzie, w Baszanie;
  2. Achi (1Krn.7:34) - jeden z synów Szomera, potomek Asera.

ACHIA (przyjaciel Jahwe – 1Krl.4:3). Syn Szyszy, pisarz, dostojnik Salomona.

ACHIAM (brat matki – 2Sm.23:33). Jeden z 30 dzielnych rycerzy Dawida, syn Szarara z Araru. W 1Krn.11:35 jest: syn Sachara z Hararu.

ACHIAN (braterski – 1Krn.7:19). Syn Szemidy.

ACHIASZ (moim ojcem jest Jahwe). Imię osób:
  1. Achiasz (1Sm.14:3) - syn Achituba, potomek arcykapłana Heliego, mieszkający w Sylo pod koniec panowania Saula;
  2. Achiasz (1Krl.11;29) - prorok Boży, który mieszkał w Sylo. On prawdopodobnie wzmacniał Salomona podczas budowy świątyni i groził upadkiem jego królestwa po jego bezwstydnym upadku (1Krl.6:11; 9:6). Dożył późnej starości (1Krl.14:4);
  3. Achiasz (1Krl.15:27-33) - ojciec Baaszy, króla izraelskiego, z plemienia Issachara;
  4. Achiasz (1Krn.2:25) - syn Jerachmeela, pierworodnego Chesrona, z plemienia Judy;
  5. Achiasz (1Krn.8:7) - Beniamita, z synów Ehuda;
  6. Achiasz (1Krn.11:36) - pochodzący z Pelonu, rycerz Dawida;
  7. Achiasz (Ne.10:27) - jeden z naczelników ludu, który podpisał umowę wierności Bogu.

ACHICHUD (mój brat jest wspaniały – 1Krn.8:7). Z plemienia Asera, syn Szelomiego, książę, naczelnik ojcowskiego rodu wśród mieszkańców Geby.

ACHIEZER (brat pomocy). Imię osób:
  1. Achiezer (4M.1:12) - syn Ammiszaddaja, książę z plemienia Dana;
  2. Achiezer (1Krn.12:3) - Beniamita, stał na czele łuczników za panowania Dawida.

ACHIKAM (mój brat się podnosi – 2Krl.22:12,14; 2Krl.25:22; Je.26:24). Kapłan, syn Safana, został wysłany razem z innymi przez Jozjasza, króla judzkiego, po wyrocznię Pana, odnośnie króla, ludu i całej Judy. Ojciec Gedaliasza, naczelnika ziemi judzkiej, ustanowionego przez Nebukadnesara, króla babilońskiego. Starał się ratować życie proroka Jeremiasza.

ACHILUD (mój brat się urodził). Imię osób:
  1. Achilud (2Sm.8:16) - ojciec Jehoszafata, kanclerza w czasach panowania Dawida;
  2. Achilud (1Krl.4:12) - ojciec Baany, jednego z 12 nadzorców Salomona.

ACHIM (z hebr. utwierdzenie – Mt.1:14). Własne imię jednej z osób wymienionej w rodowodzie Pana Jezusa, syn Sadoka i ojciec Eliuda. Żył w okresie po niewoli babilońskiej.
ACHIMAAS (brat gniewu). Imię osób:
  1. Achimaas (1Sm.14:50) - ojciec Achinoam, żony króla Saula;
  2. Achimaas (2Sm.15:27) - syn kapłana Sadoka.

ACHIMAN (Mój brat jest darem – 4M.13:22). Jeden z trzech potomków Anaka, mieszkający w Kanaanie w tym czasie, gdy zwiadowcy przyszli z pustyni, aby zbadać ziemię kananejską. Kaleb wypędził ich z Hebronu (Joz.15:14). Podczas walki zostali pozbawieni życia (Sdz.1:10).

ACHIMELEK (mój brat jest królem). Imię osób:
  1. Achimelek (1Sm.21:2). Dawid podczas ucieczki przed Saulem, przybył do Nob, gdzie mieszkał kapłan Achimelek. Dawid powiedział, że bardzo spieszy się z powodu ważnej sprawy królewskiej i w ten sposób otrzymał od niego parę chlebów pokładnych, a także miecz Goliata. Doeg, Edomita, przełożony nad pasterzami Saula, który przebywał w Nob i był świadkiem spotkania Dawida i Achimeleka, opowiedział o tym Saulowi, który niezwłocznie wezwał do siebie Achimeleka i wszystkich kapłanów, będących z nim (22:17). Oskarżył ich o umyślną pomoc jego wrogowi, a ci zasłaniali się swoją niewiedzą o złych stosunkach między Saulem i Dawidem. Te wyjaśnienia nie pomogły kapłanom i król nakazał żołnierzom zabić ich. Kiedy żołnierze odmówili podniesienia ręki na kapłanów Pańskich, król rozkazał Doegowi zabić ich. Doeg uczynił to, wyciął też mieczem całe Nob, gdzie mieszkali kapłani, mężczyzn, kobiety i dzieci. Ebiatar, syn Achimeleka, był jedyną osobą, która uratowała się – uciekł on z efodem do Dawida. W Mk.2:26, zamiast imienia Achimeleka (1Sm.21:2-10), wymienia się imię: Abiatar (Ebiatar). To przeciwieństwo wyjaśnia się tą okolicznością, że Achimelek, tak jak jego syn Ebiatar, miał dwa imiona: Achimelek i Ebiatar;
  2. Achimelek (1Sm.26:6) - Chetejczyk, jeden z rycerzy Dawida na pustyni Zyf.

ACHIMOT (brat śmierci – 1Krn.6:10). Lewita z potomstwa Kehata, syn Elkany.

ACHINADAB (mój brat jest szlachetny – 1Krl.4:14). Jeden z namiestników Salomona, dostarczający zaopatrzenie królowi. Był synem Iddo i mieszkał w Machanaim, na wschód od Jordanu.

ACHINOAM (brat wdzięku). Imię osób:
  1. Achinoam (1Sm.14:50) - córka Achimaasa i żona Saula;
  2. Achinoam (1Sm.25:43) - kobieta z Jezreel, jedna z żon Dawida. Dostała się ona do niewoli amalekickiej podczas oblężenia Syklag i została uwolniona przez Dawida (1Sm.30:18). Achinoam była matką starszego syna Dawida, Amnona (2Sm.3:2).

ACHIO (braterski). Imię osób:
  1. Achio (2Sm.6:3-4) - syn Aminadaba, który razem z bratem swoim Uzzą, z nakazu Dawida, miał przewieźć Skrzynię Bożą z Baali do Jeruzalem;
  2. Achio (1Krn.8:14) - Beniamita, jeden z synów Berii;
  3. Achio (1Krn.8:31) - Beniamita, syn Jeiela.

ACHIRA (brat zła – 4M.1:15). Syn Enana, potomek Naftaliego. Był księciem plemienia Naftaliego w drugim roku wyjścia Izraelitów z Egiptu.

ACHIRAM (mój brat jest dostojny – 4M.26:38). Syn Beniamina, od niego wywodzi się rodzina Achiramitów. Niektórzy przypuszczają, że jest to tożsama osoba z Echi, wymieniona w 1M.46:21.

ACHISAMACH (mój brat wspiera – 2M.31:6). Z plemienia Dana, ojciec Oholiaba.

ACHISZ (prawdopodobnie filistyńskie słowo: gniewać się – 1Sm.21:11). Król Gat, syn Maoka, do którego uciekał Dawid dwa razy, ukrywając się przed Saulem. W pierwszym przypadku Dawid udawał niepoczytalnego, a w drugim przypadku Dawid z 600 ludźmi przebywał u Achisza rok i cztery miesiące (1Sm.27:2,7).

ACHISZACHAR (brat jutrzenki – 1Krn.7:10). Beniamita, syn Bilchana i wnuk Jediaela.

ACHISZAR (brat śpiewaka lub brat prawości – 1Krl.4:6). Postawiony nad dworem króla Salomona.

ACHITOFEL (brat głupoty – 2Sm.15:12). Gilończyk, bliski przyjaciel, towarzysz i doradca Dawida. Jego rada znaczyła tyle samo, co wyrocznia Boża (2Sm.16:23). Absalom, idąc za radą Achitofela, poszedł do nałożnic Dawida, żeby lud mógł zobaczyć, że wszelka więź między ojcem i synem została zerwana. Absalom przekonał go do przyłączenia się do spisku przeciwko swemu ojcu Dawidowi, lecz działania zaproponowane przez Achitofela w celu urzeczywistnienia planów Absaloma, zostały wszystkie zaniechane z powodu rady Chuszaja. Achitofel, widząc że spisek skończy się zgubą Absaloma i jego sprawy, powrócił do Gilo i tam w rozpaczy powiesił się. Został pochowany w grobie ojca swego (2Sm.17:23).

ACHITUB (brat dobroci). Imię osób:
  1. Achitub (1Sm.14:3) - syn Pinechasa i wnuk arcykapłana Heliego. Niektórzy przypuszczają, że on dziedziczył tytuł arcykapłana po Helim;
  2. Achitub (1Sm.22:9) - ojciec kapłana Achimeleka z Nob;
  3. Achitub (2Sm.8:17; 1Krn.5:33) - ojciec kapłana Sadoka, syn Amariasza;
  4. Achitub (1Krn.9:11) - ojciec Merajota, z przodków kapłana Azariasza;
  5. Achitub (Ezd.7:2) - arcykapłan w rodowodzie Ezdrasza;
  6. Achitub (Ne.11:11) - przodek kapłana Serajasza, przełożony domu Bożego.

ACHLAB (brat tłustości – Sdz.1:31). Miasto plemienia Asera. Aszer – tłusty jest pokarm jego, dostarczać będzie przysmaków królewskich (1M.49:20) – takie jest proroctwo Jakuba odnośnie plemienia Asera i w nazwie powyższego miasta (tłuste, żyzne miejsce) ono w pełni urzeczywistniło się. Miasto pozostawało przez jakiś czas we władaniu Kananejczyków, gdyż Aser nie wypędził poprzednich jego mieszkańców.

ACHLAJ (ach, żeby!; babilońskie a-hu-lap-ia: o żebym wreszcie! [wyrażenie pragnienia]). Imię osób:
  1. Achlaj (1Krn.2:31) - syn Szeszana i wnuk Jiszi, z potomstwa Judy;
  2. Achlaj (1Krn.11:41) - ojciec Zabada, jednego z rycerzy Dawida.

ACHOACH (moim bratem jest Jahwe – 1Krn.8:4). Syn Beli i wnuk Beniamina.

ACHOCHI (2Sm.23:9). Tak nazywa się dziadek Eleazara, rycerza Dawida, i ojciec Dodiego.

ACHOR (zasmucający, smutny – Joz.7:24). Dolina smutku w sąsiedztwie Jerycha, na północnej granicy plemienia Judy, gdzie został ukamienowany Achan za naruszenie klątwy podczas zajęcia Jerycha.

ACHRACH (po bracie – 1Krn.8:1). Trzeci syn Beniamina, syna patriarchy Jakuba.

ACHSA (łańcuch na nogę – Joz.15:16-19; Sdz.1:12-13). Córka Kaleba. Została żoną Otniela, syna brata Kaleba, Kenaza.

ACHSZAF (miejsce czarowania, czarodziejstwa – Joz.11:1). Miasto lub okręg w ziemi plemienia Asera. Z księgi Jozuego widać, że kiedyś było ono królewską rezydencją Kananejczyków, lecz ich król został pokonany przez Jozuego.

ACHUMAJ (brat wody – 1Krn.4:2). Potomek patriarchy Judy ze strony Szobala, syna Judy.

ACHUZAM (właściciel – 1Krn.4:6). Z synów Aszchura, z jego żony Naary.

ACHUZAT (własność, posiadłość – 1M.26:26). Bliski przyjaciel Abimelecha, króla Geraru, który był obecny przy spotkaniu Abimelecha z Izaakiem.

ACHZAJ (obrońca – Ne.11:13). Kapłan, syn Meszillemota. W 1Krn.9:12: Jachzer, syn Meszillemita.

ACHZIB (złudzenie). Nazwa miast:
  1. Achzib (Joz.15:44) - miasto plemienia Judy, położenie jego nie jest znane;
  2. Achzib (Joz.19:29; Sdz.1:31) - kananejskie miasto, oddane plemieniu Asera. Leżało w pobliżu Morza Śródziemnego, na południe od Tyru.

ADA (ozdoba). Imię niewiast:
  1. Ada (1M.4:19-21) - jedna z żon Lamecha i matka Jabala oraz Jubala;
  2. Ada (1M.36:2,4) - żona Ezawa, córka Elona, Chetyty, matka Elifaza.

ADADA (granica – Joz.15:22). Nazwa własna miasta w ziemi plemienia Judy. Jak się przypuszcza, miasto znajdowało się na południu, lecz dokładna lokalizacja jego jest nieznana.

ADAJASZ (którego Jahwe ozdabia). Imię osób:
  1. Adajasz (2Krl.22:1) - ojciec Jedidy, matki króla Jozjasza;
  2. Adajasz (1Krn.6:26) - Lewita z przodków znanego śpiewaka z czasów Dawida – Asafa;
  3. Adajasz (1Krn.8:21) - jeden z synów Szimejego, z plemienia Beniamina;
  4. Adajasz (1Krn.9:12) - kapłan, syn Jerochoma, wymieniony też w księdze Nehemiasza (11:12) jako jeden z pierwszych w Izraelu, którzy powrócili z niewoli;
  5. Adajasz (2Krn.23:1) - ojciec setnika Maasejasza, który pomógł kapłanowi Jehojadzie w osadzeniu na tronie Joasza;
  6. Adajasz (Ezd.10:29) - Izraelita, z synów Baniego, w czasach Ezdrasza i Nehemiasza mający żonę z obcego ludu;
  7. Adajasz (Ezd.10:39) - syn Bennuja, z rodu Judy;
  8. Adajasz (Ne.11:5) - jeden z przodków Maasejasza, z potomstwa Judy.

ADALIA (sprawiedliwość Jahwe – Est.9:8). Perskie imię jednego z dziesięciu synów Hamana, zabitych przez Żydów w Suzie, na rozkaz króla Achaszwerosza.

ADAM (czerwona ziemia – 1M.2:25). Imię pierwszego człowieka, który dał początek całej ludzkości (Dz.17:26). W szóstym i ostatnim dniu stwarzania świata, został stworzony człowiek z prochu ziemi, na obraz i podobieństwo Boże. Pan Bóg tchnął w nozdrza jego dech życia i stał się człowiek istotą żywą. Pan dał mu panowanie nad rybami morskimi i nad ptactwem niebieskim, i nad zwierzętami, i nad wszelkim stworzeniem pełzającym po ziemi (1M.1:26,30; 2:16-20). Bóg zasadził ogród w Edenie na wschodzie, aby człowiek mógł tam żyć, gdzie wyrastało z ziemi wszelkie drzewo przyjemne do oglądania i dobre do jedzenia. Z Edenu wypływała rzeka nawadniająca ogród, rozdzielająca się na cztery rzeki. Ogród w Edenie został powierzony opiece człowieka, żeby uprawiał i strzegł go. Mógł jeść owoce z każdego drzewa, prócz jednego, mianowicie z drzewa poznania dobra i zła. Pod karą śmierci miał zabronione jedzenie z niego. Gdy tylko pierwszy człowiek zadomowił się w tym szczęśliwym miejscu, Pan przyprowadził do niego wszystkie stworzenia, które stworzył, a Adam nadał im nazwy, wyrażające cechy każdego z nich; Lecz dla człowieka nie znalazła się pomoc dla niego odpowiednia. Wtedy zesłał Pan Bóg głęboki sen na człowieka, tak że zasnął. Potem wyjął jedno z jego żeber i wypełnił ciałem to miejsce. A z żebra, które wyjął z człowieka, ukształtował Pan Bóg kobietę i przyprowadził ją do człowieka. Wtedy rzekł człowiek: Ta dopiero jest kością z kości moich i ciałem z ciała mojego. Będzie się nazywała mężatką, gdyż z męża została wzięta... A człowiek i jego żona byli oboje nadzy, lecz nie wstydzili się (1M.2:20-25). Ludzie byli szczęśliwi, przebywając w miłości i społeczności Bożej. Nie wiadomo, jak długo byli w tym błogosławionym stanie czystości i niewinności; wiadomo tylko, że oni pozbawili się tego. Adam naruszył zakaz Boży, uwiedziony przez swoją żonę, która, skuszona przez węża, skosztowała owoc drzewa poznania dobra i zła. Adam też jadł i tym grzechem ściągnęli na siebie gniew swego Stwórcy. Pierwszą oznaką grzechu było poczucie wstydu i próba ukrycia się przed wszechobecnym i wszechwiedzącym Bogiem, przechadzającym się w powiewie dziennym. Wezwani przez Boga, okazali swoją bojaźń i obarczali się winą – Adam oskarżał żonę, a żona węża. Straszna kara – przekleństwo Boże, dosięgło wszystkich uczestników tego przestępczego czynu. Przez osoby upadłych prarodziców, upadł cały rodzaj ludzki; przy czym temu upadkowi towarzyszyła pierwsza obietnica o Zbawicielu świata, mającym się narodzić z kobiety: ono (potomstwo kobiety) zdepcze ci głowę (węża) (1M.3:15), powiedział Pan. Potem Adam nadał imię swojej żonie – Ewa (Hebr. Heva – życie, gdyż stała się matką wszystkich żyjących). Historia Adama i Ewy jest zawarta w pierwszych rozdział 1 Księgi Mojżeszowej i kończy się dość nagle. Adam żył 930 lat. Apostoł mówi, że Adam jest obrazem tego, który miał przyjść (tj. Pana Jezusa Chrystusa (Rz.5:14). Pierwszy człowiek jest z prochu ziemi, ziemski; drugi człowiek jest z nieba (1Kor.15:47). Albowiem jak w Adamie wszyscy umierają, tak też w Chrystusie wszyscy zostaną ożywieni (1Kor.15:22). Na koniec zauważmy, że historia Adama, z większymi lub mniejszymi zmianami, zachowuje się w przekazie prawie wszystkich starożytnych ludów, szczególnie semickich.

ADAM (czerwona ziemia – Joz.3 16). Nazwa miasta w pobliżu Zartan, w ziemi plemienia Manassesa. Jest wymienione w powyższym wersecie z okazji przekroczenia Jordanu przez Izraelitów.

ADAMA (ziemia – Joz.19:36). Miasto w ziemi plemienia Naftaliego, warownia. Jego położenie obecnie jest nieznane.

ADAMI-NEKEB (ziemie w wąwozie – Joz.19:33). Nazwa miasta w ziemi plemienia Naftaliego.

ADAR (osada piękna – Joz.15:3). Miejscowość na południu Palestyny w Idumei, na południowy zachód od Kadesz-Barnea. W 4M.34:4 nazywa się Chasar-Addar.

ADAR (piękny, wspaniały – Ezd.6:15; Est.3:13). Szósty miesiąc świeckiego i dwunasty liturgicznego roku żydowskiego, odpowiadający ostatniej części naszego lutego i pierwszej części marca. W tym miesiącu obchodzono znane święto: Purim. Po dwóch latach w trzecim roku ten miesiąc powtarzał się, tj. był dwa razy w roku. W tym wypadku święto Purim obchodzono też dwa razy. Przyczyna powtórzenia miesiąca Adar w każdym trzecim roku była następująca: Dwanaście księżycowych miesięcy tworzy tylko 354 dni i 6 godzin, z tego powodu rok żydowski był krótszy od rzymskiego o 12 dni. Żeby uzupełnić brakującą liczbę dni w roku, Żydzi wprowadzili w swoim kalendarzu trzynasty miesiąc, który nazwali We-Adar – czyli drugi Adar, przez co rok księżycowy zrównał się z rokiem słonecznym.

ADBEEL (słowo nieznanego pochodzenia – 1M.25:13). Imię jednego z dwunastu synów Ismaela, protoplasty Ismaelitów.

ADDA (mój świadek – Łk.3:28). Imię syna Kosama, wymienione w Ew. Łukasza w rodowodzie Pana Jezusa Chrystusa.

ADDAR (lśniący, wspaniały – 1Krn.8:3). Beniamita, syn Beli, w 1M.46:21 nazywa się Ard.
ADIEL (ozdoba Boża). imię osób:
  1. Adiel (1Krn.4:36) - potomek Symeona, syna Jakuba;
  2. Adiel (1Krn.9:12) - kapłan, syn Jachzery, który powrócił z niewoli babilońskiej;
  3. Adiel (1Krn.27:25) - ojciec Azmaweta, przełożony nad skarbcem królewskim Dawida.

ADIN (zniewieściały, lubieżny). Imię osób:
  1. Adin (Ezd.2:15) - czterystu pięćdziesięciu czterech jego potomków powróciło z niewoli babilońskiej do Jeruzalemu z Zerubabelem;
  2. Adin (Ne.7:20) - sześciuset pięćdziesięciu pięciu jego potomków powróciło z niewoli babilońskiej do Jeruzalemu z Zerubabelem;
  3. Adin (Ne.10:17) - naczelnik ludu, który w czasach Nehemiasza zawarł i spisał umowę, razem z innymi, odnośnie zachowywania zakonu i wierności Bogu.

ADINA (piękny, miły – 1Krn.11:42). Syn Sizy, Rubenita, jeden z naczelników w wojsku Dawida.

ADITAIM (podwójna ozdoba – Joz.15:36). Miasto w ziemi plemienia Judy.

ADLAJ (sprawiedliwość Boża – 1Krn.27:29). Ojciec Szafata, nadzorcy nad bydłem Dawida, pasącym się w dolinach.

ADMA (urodzajna ziemia – 1M.10:19). Jedno z miast zniszczonych razem z Sodomą i Gomorą. W czasach Abrahama rządzone przez króla Szinabema (1M.14:2). Ozeasz nazywa to miasto Adam (11:8).

ADMATA (perskie słowo: nieposkromiony – Est.1:14). Jedna z siedmiu najważniejszych osób w Persji i Medii za panowania króla Achaszwerosza, w czasach Estery i Mordochaja.

ADNA (przyjemność, rozkosz). Imię osób:
  1. Adna (1Krn.12:21) - z Manassesytów, którzy przyłączyli się do Dawida, gdy szedł do Syklag, był dowódcą nad tysiącami;
  2. Adna (2Krn.17:14) - dowódca wojsk króla Jehoszafata; miał trzysta tysięcy dzielnych wojowników;
  3. Adna (Ezd.10:30) - potomek Pachat-Moaba, żyjący w czasach Ezdrasza i Nehemiasza;
  4. Adna (Ne.12:15) - kapłan, głowa rodziny Charima w czasach Jojakima.

ADONAI (Adon (pan) – Iz.40:10). Imię Pana, często spotykane w księgach ST; jest to też zwrot w stosunku do ludzi, w sensie pana, na znak szczególnej czci. Żydzi z bojaźni dla tego świętego imienia, zawsze mówią Adonai, kiedy spotykają w tekście słowo Jahwe.

ADONI-SEDEK (pan sprawiedliwości – Joz.10:1,27). Kananejski król w Jeruzalemie. Usłyszawszy, jak postąpił Jozue z miastami Jerycho i Aj, nakłonił czterech innych królów do sojuszu z nim i napaści na Gibeon. Jozue z wojskiem przyszedł z pomocą i zwyciężywszy, zmusił napastników do ucieczki. Sam Pan w widoczny sposób pomógł Izraelitom w tej sprawie. W czasie ucieczki nieprzyjaciela, z nieba spadały duże kamienie, które więcej zabiły niż miecze Izraelitów. Temu zwycięstwu towarzyszył szczególny znak. Podczas walki z nieprzyjacielem, słońce skłoniło się ku zachodowi i Jozue powiedział do Boga wobec Izraela: Słońce, zatrzymaj się w Gibeonie, A ty, księżycu, w dolinie Ajalon! (Joz.10:12). I zatrzymało się słońce, i księżyc stanął, dopóki lud nie pokonał swego nieprzyjaciela. Cudowne zatrzymanie ruchu słońca i księżyca nad doliną Ajalon na oczach wszystkich, świadczyło o obecności Pana z Izraelitami; zupełnie tak samo, jak nadnaturalne całkowite zaćmienie słońca podczas ukrzyżowania Zbawiciela w widoczny sposób świadczyło o tym, że cierpi Król, Pan i Władca wszelkiego stworzenia. Adoni-Sedek ze swymi sprzymierzeńcami, jak powiedziano wyżej, uciekł i ukrył się w jaskini pod Makkeda; lecz wkrótce wszystkich pochwycono i przyprowadzono do Jozuego. W obecności wszystkich mężów izraelskich, Jozue nakazał dowódcom swoim, aby postawili nogi swoje na ich karkach, powiedziawszy przy tym, że tak postąpi Pan ze wszystkimi wrogami Izraela; następnie Jozue nakazał ich stracić i powiesić ich ciała na pięciu drzewach, gdzie wisiały one do wieczora; później ich ciała zdjęto i wrzucono do jaskini, w której się ukrywali, a wejście przykryto wielkimi kamieniami (Joz.10:1-28).

ADONIASZ (moim panem jest Jahwe). Imię osób:
  1. Adoniasz (2Sm.3:4) - czwarty syn Dawida z Chaggity. Urodził się on w Hebronie i po śmierci swoich braci, Amnona i Absaloma, okazał zainteresowanie tronem swego ojca. Przygotowawszy sobie wozy, jeźdźców i 50 pieszych, radził się Joaba i Ebiatara kapłana, jak doprowadzić swój zamiar do końca. Batszeba, matka Salomona, szybko powiadomiła króla o zmowie Adoniasza, a prorok Natan potwierdził jej słowa. Dawid przysiągł przed Batszebą, że po nim będzie panował jej syn Salomon, i nakazał szybko namaścić go i ogłosić królem, co też zostało wykonane przez kapłana Sadoka przy dźwiękach trąb i głośnych okrzykach ludu: Niech żyje król Salomon! (1Krl.1:39). Adoniasz kończył swoją ucztę, gdy usłyszał dźwięki trąb i wrzawę ludu. Jonatan opowiedział mu o wszystkim, co się stało. Wtedy wszyscy uczestnicy uczty rozpierzchli się, a sam Adoniasz, bojąc się Salomona, poszedł i chwycił się narożników ołtarza, który był uważany za miejsce pozbawione przemocy. Po śmierci Dawida, Adoniasz przekonał Batszebę, żeby ta poprosiła od Salomona, jej syna, teraz panującego, o pozwolenie wzięcia sobie za żonę Abiszag, Szunamitkę, jedną z byłych żon starego Dawida. Salomon od razu rozpoznał zamiary Adoniasza i doradców. Zrozumiał, że gdy Adoniasz ożeni się z wdową po królu, jako starszy brat, łatwo znajdzie powód, żeby upomnieć się o królewski tron, co jawnie przeczyłoby wyraźnemu nakazowi Bożemu, który wypowiedział Pan odnośnie Dawida i niewątpliwie całej jego rodziny (1Krn.28:5). Dlatego Salomon rozkazał Benajowi, żeby zabił Adoniasza;
  2. Adoniasz (2Krn.17:8) - jeden z Lewitów, wysłanych przez Jehoszafata, żeby nauczać ksiąg Zakonu we wszystkich miastach plemienia Judy;
  3. Adoniasz (Ne.10:16) - Lewita, który podpisał umowę, dotyczącą wierności Bogu.

ADONIBEZEK (pan z Bezek lub pan błyskawic – Sdz.1:4,7). Nazwa lub tytuł króla kananejskiego. Pokonany, uciekł przed wojskami plemienia Judy i Symeona, po śmierci Jozuego. Wielu Kananejczyków i Perezyjczyków podczas tego starcia zginęło; zaś sam Adonibezek uciekł, lecz został schwytany i obcięli mu kciuki u rąk i nóg. W ten sposób odpłacono mu za podobne okrucieństwo, które on uczynił siedemdziesięciu królom, którzy później zbierali okruszyny pod jego stołem (w.7). Później przyprowadzono go do Jeruzalemu, gdzie umarł (Sdz.1:4-7).

ADONIKAM (mój pan się podnosi – Ezd.2:13). Przodek sześciuset sześćdziesięciu sześciu osób, które powróciły z Zerubabelem z niewoli babilońskiej.

ADONIRAM (pan wysokości – 1Krl.4:6; 5:14). Syn Abdy, jeden z dostojników Salomona, postawiony nad tymi, którzy odrabiali pańszczyznę, w czasach Dawida, Salomona i Rechabeama. Ukamienowany przez wzburzony lud izraelski podczas poboru podatku.

ADORAIM (podwójna część – 2Krn.11:9). Miasto na południu Judei, umocnione przez Rechabeama.

ADRAMMELEK (asyryjskie słowo: chwalebny król). Imię osoby i nazwa pogańskiego bożka:
  1. Adrammelek (Iz.37:38) - syn Sancheryba, króla asyryjskiego. Razem ze swoim bratem Sareserem, zabił swego ojca, kiedy on oddawał pokłon w świątyni Nisrocha, swojego boga. Przyczyna ojcobójstwa nie jest znana. Później obaj bracia uciekli do ziemi Ararat. W miejsce zabitego ojca panowanie objął jego syn Asarhaddon;
  2. Adrammelek (2Krl.17:31) - sefarwejski bożek, czczony przez Sefarwejczyków po przesiedleniu ich do miast Samarii. Ten bożek, jak się przypuszcza, przedstawiał sobą słońce, gdy inny bożek, Anammelek, przedstawiał księżyc. Sefarwejczycy składali na ofiarę tym bożkom swoje dzieci, spalając je w ogniu. Można przypuszczać, że był to znany bożek Moloch.

ADRAMYTEŃSKI STATEK (Dz.27:2). Adramyttion było nazwą portu w Myzji, w Azji Mniejszej. W starożytności Adramyttion było ważnym miastem handlowym. Do tego miasta należał statek, na którym znajdował się apostoł Paweł, transportowany jako więzień do Rzymu, przed oblicze Cezara.

ADRIEL (trzoda Boża – 1Sm.18:19). Syn Barzillaja z Mecholi. Ożenił się on z Merab, córką Saula, z którą miał pięciu synów.

ADULLAM (sprawiedliwość ludu – Joz.15:35). Nazwa miasta i jaskini. – Starożytne miasto w ziemi plemienia Judy na południowy zachód od Jeruzalemu. Król Adullam został pokonany przez Jozuego. Miasto było umocnione przez Rechabeama i prawdopodobnie z przyczyny swej siły i mocy, prorok Micheasz (1:15) nazywa je chlubą Izraela. W pobliżu miasta znajdowała się jaskinia (Adullam), w której ukrył się Dawid, uciekający przed Achiszem, królem Gat (1Sm.22:1).

ADUMMIM (wzgórze czerwonej ziemi – Joz.15:7). Nazwa wzniesienia, niedaleko Gilgal, przy wjeździe na pustynię Jerychońską. Nazwa oznacza czerwony lub krwawy, przez co, jak się przypuszcza, zwraca się uwagę na częste morderstwa i grabieże, mające miejsce w tej okolicy. Jest podstawa do przypuszczeń, że okolica, wymieniona w przypowieści Zbawiciela o miłosiernym Samarytaninie, leżała właśnie tutaj (Łk.10:30-36).

AFEK (umocnione miejsce). Nazwa miast:
  1. Afek (1Sm.4:1-11) - miasto w granicach ziemi plemienia Judy i Beniamina, na wschód od Jeruzalem, gdzie Izraelici zostali pokonani przez Filistyńczyków i gdzie utracili Skrzynię Przymierza Pańskiego;
  2. Afek (Joz.13:4) - miasto w ziemi plemienia Asera, w Sdz.1:31 nazywa się Afik;
  3. Afek (1Sm.29:1) - miasto w pobliżu źródła Jezreel, w ziemi plemienia Issachara; tutaj w bitwie z Filistyńczykami zginął Saul i Jonatan;
  4. Afek (1Krl.20:26; 2Krl.13:17) - tutaj, w czasie drugiego starcia z Benhadadem, królem aramejskim, Achab, król izraelski, odniósł zwycięstwo na Aramejczykami.

AFEKA (zamek – Joz.15:53). Miasto w górach plemienia Judy.

AFIACH (goniący za czymś – 1Sm.9:1). Beniamita, jeden z przodków Kisza, ojca Saula.

AGABUS (szarańcza – Dz.11:28). Jeden z proroków, który w roku 43 przepowiedział głód; który, jak świadczą historycy, dotknął kraj w następnym roku. Parę lat później (Dz.21:11) spotkał on apostoła Pawła w Cezarei i w postaci alegorii przepowiedział mu cierpienia, oczekujące go w Jerozolimie, jeśli pójdzie do tego miasta. Niektórzy przypuszczają, że Agabus był jednym z 70 uczniów Pana i że męczeńsko zginął w Antiochii.

AGAG (płonący – 4M.24:7). Był królem Amalekitów. Niektórzy przypuszczają, że ta nazwa była powszechnym tytułem królów amalekickich, jak faraon był powszechnym tytułem dla królów egipskich. Z powyższego wersetu możemy założyć, że był jednym z silniejszych ówczesnych królów. Inna osoba, tak samo nazywająca się, została wzięta do niewoli przez Saula podczas klęski Amalekitów (1Sm.15:8); lecz Saul oszczędził jej życie, a Samuel porąbał na kawałki (1Sm.15:33) – kara dość rozpowszechniona i w innych miejscach w późniejszych czasach.

AGAT (czerwony – 2M.28:19). Kamień szlachetny, półprzeźroczysty i pięknie ubarwiony. Niektórzy przypuszczają, że nazwa kamienia pochodzi od rzeki Ahat na Sycylii, w której obficie występował ten kamień. Pliniusz świadczy o wspaniałej różnorodności kolorów w tym kamieniu, wyobrażających to drzewa i rośliny, to obłoki, budowle itp. (XXVII rozdz. 10 w.). Agat zajmuje drugie miejsce w trzecim rzędzie szlachetnych kamieni w napierśniku arcykapłana.

AGGEUSZ (świąteczny – Ag.1:1). Jeden z dwunastu mniejszych proroków. Z pewnością wiemy o proroku Aggeuszu tylko to, że działał w jednym czasie z prorokiem Zachariaszem, podczas panowania namiestnika Judei Zorobabela i arcykapłana Jozuego (Ag.2:2), i że w drugim roku Dariusza, króla perskiego, wzywał Żydów do budowy drugiej świątyni Jerozolimskiej. O czasie urodzenia i śmierci proroka Aggeusza nic nie wiemy.

AGRYPPA (z trudem zrodzony – Dz.25:13). Syn i następca Heroda prześladowcy (Dz.12:1). Porcjusz Festus, następca Feliksa w zarządzaniu Judeą, przybył do Cezarei, gdzie przybył też Agryppa (będący zarządcą lub prokuratorem niektórych wschodnich prowincji rzymskich) razem ze swoją siostrą Bereniką, aby pozdrowić go w związku z objęciem przez niego urzędu. W rozmowie poruszyli między innymi sprawę apostoła Pawła, będącego wtedy w więzieniu w Cezarei, a że cuda czynione przez Pawła były bardzo głośne, to Festus opowiadał o nich Agryppie, pobudzając w nim silną ciekawość, aby usłyszeć tego człowieka. Festus, aby spełnić prośbę swoich przyjaciół i mieć sposobność wypytać Pawła o główny przedmiot jego skargi, żeby mógł przedstawić je Cezarowi, do którego apostoł się odwołał, wszedł z dużą świta na trybunę i otoczywszy się miejskimi notablami, rozkazał przyprowadzić apostoła Pawła przed swoje oblicze. Kiedy wielki apostoł pojawił się przed nimi, to Festus, zwracając się szczególnie do Agryppy, wskazał na przyczyny, dla których wezwał Pawła przed swoje oblicze, dając w ten sposób możliwość apostołowi Pawłowi wyłożenia przed Agryppą swojej sprawy, co też apostoł uczynił z bezprzykładną mocą i oratorstwem. Festus mógł jedynie ocenić jego dowody jako szaleństwo; lecz Agryppa, do sumienia którego odniósł się Paweł, był zmuszony mimowolnie wypowiedzieć następujące słowa: Niedługo, a przekonasz mnie, bym został chrześcijaninem (Dz.26:28). O Agryppie w Dziejach Apostolskich nie mówi się więcej nic, prócz jednego zdania, które wypowiedział (Dz.26:32), że apostoł mógł być uwolniony.

AGUR (zbieracz – Prz.30:1). Syn Jake, mędrzec izraelski, znany ze swych wypowiedzi, zawartych w 30 rozdziale księgi Przypowieści Salomona. Jego wypowiedzi ukazują, iż był to człowiek pobożny i głęboko myślący, obserwujący z uwagą zjawiska przyrody i życie ludzkie. Niektórzy przypuszczają, że pod tym imieniem ukrywa się Salomon; lecz Salomon nie miał żadnych powodów, aby ukrywać swoje imię. Najbogatszy król na ziemi nie mógł prosić Boga, żeby nie dawał mu ubóstwa ani Bogactwa.

AHAWA (woda – Ezd.8:15). Okręg i rzeka w Asyrii, gdzie Ezdrasz gromadził Żydów powracających do swojej ojczyzny i gdzie nakazał im pościć. Niektórzy przypuszczają, że rzeka Ahawa płynęła przez okręg zwany Awwa (2Krl.17:24), lecz dokładne jej położenie jest nieznane.

AIN lub EN (oko, źródło – Joz.19:7). Pierwotnie miasto plemienia Judy, a potem zostało oddane plemieniu Symeona i przekazane Lewitom, synom Aarona. Ta nazwa jest używana często w powiązaniu z nazwami innych różnych miejsc, jak np. En-Gedi (źródło koźląt), En-Misfat (źródło sądu), Ain-Rogel (źródło foluszników), Ainon – gdzie chrzcił Jan.

AIN-RIMMON (źródło granatu - Joz.15:32). Miasto w ziemi plemienia Judy.

AINON (bogaty w źródła – J.3:23). Miejsce, gdzie chrzcił Jan Chrzciciel, gdyż było tam dużo wody. Znajdowało się ono prawdopodobnie na zachód od Jordanu. Ewangelista mówi, że było to w pobliżu Salim. Położenie Ainon dokładnie nie jest ustalone.

AJ (sterta kamieni). Nazwa miast:
  1. Aj (Joz.7:2) - królewskie miasto Kananejczyków, istniejące już w czasach Abrahama (1M.12:8). Było to drugie miasto zdobyte przez Izraelitów przed przekroczeniem Jordanu. Jozue całkowicie je zburzył (Joz.8:1-29). W Ne.11:31 nosi nazwę Ajja, a w Iz.10:28 – Ajjat;
  2. Aj (Je.49:3) - nieznane miasto Ammonitów, wymienione razem z Cheszbonem.

AJA (drapieżny ptak – 1M.36:24). Syn Sybeona, dziadek żony Ezawa, Oholibamy.

AJJA (jastrząb; tak zwany od swojego okrzyku – 2Sm.3:7). Ojciec Rispy, nałożnicy Saula.

AJJALON (dolina gazel):
  1. Ajjalon (2Krn.28:18) - kananejska osada, położona w ziemi plemienia Dana, między Jeruzalem i Ekronem. W pobliżu Ajjalon znajdowała się dolina o tej samej nazwie (Ajalon w BW), znana z cudu Jozuego;
  2. Ajjalon (Joz.19:42) - miasto w ziemi plemienia Dana;
  3. Ajjalon (Sdz.12:12) - miasto w ziemi Zebulona, gdzie został pochowany sędzia Elon Zebulonita. W obecnym czasie położenie tego miasta jest nieznane;
  4. Ajjalon (1Sm.14:31) - miasto w ziemi pokolenia Beniamina lub Judy;
  5. Ajjalon (1Krn.6:54) - miasto w ziemi plemienia Efraima.

AJJAT (zwały gruzów – Iz.10:28). Miasto w ziemi plemienia Beniamina, prawdopodobnie miasto Aj (Patrz Aj). W powyższym tekście Pisma jest opis najazdu Sancheryba na Jeruzalem.

AKAN (krzywy – 1M.36:27). Jeden z synów Esera. Od jego potomków wziął swoją nazwę jeden z obozów na pustyni: Bene-Jaakan.

AKBOR (mysz – 2Krl.22:12). Syn Michajasza, kapłan, został wysłany razem z innymi przez Jozjasza, króla judzkiego, po wyrocznię Pana, odnośnie króla, ludu i całej Judy.

AKELDAMA (syryjskie słowo, oznaczające pole lub osadę krwi – Dz.1:19). To słowo spotyka się tylko raz w powyższym cytacie jako nazwę części ziemi, kupionej za 30 srebrników, które otrzymał Judasz za wydanie Zbawiciela i które później zwrócił żydowskim arcykapłanom; którzy nie włożyli ich do skarbca świątynnego, gdyż była to cena krwi, kupili za nie ziemię garncarza na cmentarz dla cudzoziemców (Mt.27:6-8). Stąd też powstała nazwa: Akeldama. To miejsce nazywało się pierwotnie ziemią garncarza, gdyż wydobywano tu glinę do wyrobów garncarskich. Akeldama było miejscem pochówków dość długo. Jeszcze w VII stuleciu grzebano tutaj ormiańskich chrześcijan, którzy mieszkali w Jerozolimie. W średniowieczu powszechnie wierzono, że ziemia, wzięta z tego pola, miała szczególną właściwość rozkładania ciał nieboszczyków w parę dni; dlatego też przywożono statkami ziemię z Akeldamy na cmentarz w Pizie we Włoszech.

AKKAD (wiadro lub dzban na wodę – 1M.10:10). Twierdza lub miasto Nimroda w Babilonii.

AKKO (krzywizna zatoki o kształcie półksiężyca – Sdz.1:31). Stare portowe miasto fenickie, przeznaczone dla plemienia Assera. Było jednym z miast, którego Izraelici nigdy nie zdobyli. To miasto wymienia się w Dziejach Apostolskich pod nazwą Ptolemaida (Dz.21:7).

Moneta miasta Akko


Akko
Akko było znaczącym miastem w czasie wypraw krzyżowych. W roku 1799, pod dowództwem Sidney’a Smitha, pomyślnie wytrzymało oblężenie francuskiej armii. Znajduje się tam stary klasztor i biskup Greckiego Kościoła. Równina Akko jest jedną z urodzajniejszych w Palestynie. W sąsiedztwie jest dużo ogrodów i krzewów oliwnych.

AKKUB (podstępny). Imię osób:
  1. Akkub (1Krn.3:24) - potomek Dawida, syn Elioenajasza;
  2. Akkub (1Krn.9:17) - odźwierny przy wschodniej bramie świątyni;
  3. Akkub (Ezd.2:45) - przodek sług świątynnych, którzy powrócili z niewoli babilońskiej razem z Zerubabelem;
  4. Akkub (Ne.8:7) - jedna z osób, która miała za zadanie wyjaśniać ludowi księgi Zakonu.

AKWILA (orzeł – Dz.18:2). Żyd, rodem z Pontu, w Małej Azji, wygoniony z Rzymu według edyktu cesarza Klaudiusza, który nakazywał wszystkim Żydom opuszczenie tego miasta, razem z żoną Pryscyllą przybył do Koryntu i mieszkał tam w czasie pierwszych odwiedzin tego miasta przez apostoła Pawła (Dz.18:1), zajmując się wytwarzaniem namiotów. Apostoł Paweł po przybyciu do Koryntu, został gościnnie przyjęty w domu Akwili. Razem też z żoną towarzyszył apostołowi z Koryntu do Efezu, w drodze do Syrii. Czynili oni wielokrotnie apostołowi Pawłowi różne przysługi; między apostołem i nimi istniała duża przyjaźń (Rz.16:3-5). Dom Akwili i Pryscylli: w Koryncie, w Efezie i w Rzymie – był domowym kościołem, w którym zbierali się wierzący (1Kor.15:19). O dalszym losie Akwili nic nie wiemy. W greckiej tradycji mówi się, że został ścięty.

ALABASTER (Mt.26:7; Mk.14:3; Łk.7:37). Rodzaj białego, drobnoziarnistego, spoistego, czarnego kamienia z gatunku gipsu, dającego się dobrze polerować, z którego wyrabiano różne alabastrowe wyroby. Nazwa pochodzi od alabastrowej góry i miasta Alebastron w Tebach, w Egipcie. Starożytni wykorzystywali alabaster w różnych celach; wyrabiano z niego wazy, urny, butle, flakoniki itp. Szczególnie alabastrowe naczynia, czyli flakoniki, używano do przechowywania aromatycznych maści; wykorzystywano do tego alabastrowe buteleczki z długimi i wąskimi szyjkami, które mocno korkowano. Wyrażenie (Mk.14:3) stłukła alabastrowy słoik oznacza, że kobieta, która przyszła do domu Szymona z alabastrowym naczyniem, z olejkiem nardowym, który wylała na głowę Zbawiciela, otworzyła lub rozpieczętowała go. Wonności, przechowywane w podobnych naczyniach często były zbyt drogie i dlatego tych naczyń nie otwierano, zapach przedostawał się przez porowate ścianki. Niewątpliwie wykorzystywano ten szczególny kamień do wyrobu naczyń w których chroniono i przechowywano drogocenne wonności; i dlatego być może niektórzy czynili wyrzut kobiecie, która z miłości do Pana otworzyła lub rozpieczętowała swoje alabastrowe naczynie i szybko wylała na Jego głowę całą drogocenną zawartość, zapach której wystarczyłby na wiele lat. (Patrz Alabastron).

ALABASTRON. W Grecji nazywało się tak każde naczynie na olejek, pozbawione wieka, niezależnie od materiału z jakiego było wykonane. Wspomniany w Mk.14:3 alabastrowy słoik, był alabastronem, szklanym flakonikiem, powszechnie używanym w czasach grecko-rzymskich; żeby go otworzyć, trzeba było odłamać szyjkę.

ALAMMELEK (królewski dąb – Joz.19:26). Nadgraniczne miasto w ziemi plemienia Asera.

ALAMOT (Ps.46:1 BT; 1Krn.15:20). Muzyczny instrument i sposób śpiewania (wysokim, cienkim głosem).

ALEKSANDER (człowiek, który broni, albo pomocnik człowieka). Imię osób:
  1. Aleksander (Mk.15:21) - syn Szymona Cyrenejczyka. Szymona zmuszono do niesienia krzyża Chrystusowego na Golgotę;
  2. Aleksander (Dz.4:6) - osoba z rodu arcykapłańskiego, razem z innymi arcykapłanami, uczestnicząca w sądzie nad apostołami Piotrem i Janem, z powodu cudownego uzdrowienia przez nich chromego;
  3. Aleksander (Dz.19:33) - Żyd w Efezie, który uczestniczył w sporze między Pawłem i mieszkańcami Efezu z powodu buntu Demetriusza złotnika, i który starał się uspokoić wzburzenie ludu, chociaż bez powodzenia;
  4. Aleksander (1Tm.1:20) - osoba wymieniona razem z Himeneuszem; oni są przykładem takich odstępczych chrześcijan, którzy odrzuciwszy dobre sumienie, odpadli od wiary i oddali się bałwochwalstwu;
  5. Aleksander (2Tm.4:14) - Aleksander kotlarz, który wyrządził wiele złego apostołowi Pawłowi w dziele jego służy apostolskiej: Aleksander, kotlarz, wyrządził mi wiele złego – mówi apostoł Paweł – odda mu Pan według uczynków jego.

ALEKSANDRIA (miasto nazwane od imienia Aleksandra – Dz.18:24; 27:6). Miasto założone przez Aleksandra Wielkiego w Egipcie, w 333 roku przed Chr. Aleksandria leżała w delcie Nilu. Starożytna Aleksandria była kiedyś centrum nauki i wiedzy; konkurowała z Rzymem swoją wielkością i niekiedy uważana była za pierwsze miasto na ziemi. Historycy przekazują, że liczba wolnych mieszkańców przewyższała 300 tys. i że w tym samym czasie liczba niewolników była taka sama. O starożytnej jej świetności można sądzić po ruinach starożytnych ulic, kolumn, pozostałości świątyń.

Aleksandria - Aleksandryjski obelisk
Po śmierci Aleksandra stała się stolicą Egiptu i była rezydencją Ptolemeuszy przez 292 lata, którzy upiększyli miasto wieloma budowlami i wzbogacili je w bibliotekę, mającą 700 tys. tomów, którą spalili Saraceni w VII wieku. Od czasów apostolskich do wtargnięcia Saracenów, miasto było we władaniu Rzymu. Aleksandria była dużym rynkiem zbytu między innymi pszenicy, dlatego setnik, pilnujący Pawła podczas jego podróży w charakterze więźnia do Rzymu, szybko znalazł statek aleksandryjski, załadowany pszenicą i płynący do Italii. Niektórzy prześladowcy Szczepana byli z tego miasta; mieszkańcem tego miasta był wymowny Apollos; tutaj mieszkał Klemens, Orygenes – znani chrześcijańscy nauczyciele, i Ariusz, założyciel sekty Arian. Tutaj siedemdziesięciu uczonych Żydów zrobiło grecki lub aleksandryjski przekład Biblii, nazywany LXX. W Aleksandrii mieszkało mnóstwo Żydów. Mieli parę synagog.

ALEKSANDRYJCZYCY (Dz.6:9). Żydzi z Aleksandrii, którzy byli obecni w Jerozolimie, kiedy tam głosił Szczepan i którzy mieli tutaj swoją synagogę. Być może, że Libertyńczycy i Cyrenejczycy mieli wspólne nabożeństwa w synagodze razem z nimi, a być każda sekta lub szkoła, miała swoją oddzielną synagogę. W tym lub innym przypadku Dzieje Apostolskie mówią, że niektórzy z nich byli z tak zwanej synagogi libertyńskiej oraz z synagog Cyrenejczyków i Aleksandryjczyków.

ALEMET (okrycie). Nazwa miasta i imię osób:
  1. Alemet (1Krn.6:45) - miasto w ziemi plemienia Beniamina. W Joz.21:18 nazywa się Almon;
  2. Alemet (1Krn.7:8) - jeden z synów Bekera, z plemienia Beniamina;
  3. Alemet (1Krn.8:36) - syn Jehoaddy. W 1Krn.9:42 imię ojca brzmi: Jaara.

ALFA (Ob.1:8; 21:6). Nazwa (od hebrajskiego słowa alf – byk) pierwszej litery greckiego alfabetu, a ostatnią literą tego alfabetu jest omega. Obie te litery są użyte w Biblii do oznaczenia wieczności i doskonałości Bożej. Jam jest alfa i omega [początek i koniec], mówi Pan, Bóg, Ten, który jest i który był, i który ma przyjść, Wszechmogący (Ob.1:8).

ALFEUSZ (zwierzchnik nad tysiącem). Imię osób:
  1. Alfeusz (Mk.2:14) - ojciec ewangelisty Mateusza lub Lewiego;
  2. Alfeusz (Mt.10:3; Mk.3:18; Łk.6:15) - ojciec Jakuba i Judy Alfeusza.

ALLELUJA (Ob.19:1). Hebrajskie słowo Hillel, oznaczające chwalcie Jahwe. To słowo było powszechnym okrzykiem radości i chwały w liturgii. Ono rozpoczyna i kończy niektóre psalmy, jak np. 113-118. Apostoł Jan w Objawieniu mówi: I usłyszałem jakby głos licznego tłumu i jakby szum wielu wód, i jakby huk potężnych grzmotów, które mówiły: Alleluja! Oto Pan, Bóg nasz, Wszechmogący, objął panowanie (19:6). Hymn, śpiewany przez Pana razem z apostołami po ostatniej wieczerzy (Mt.26:30), był prawdopodobnie też z liczby psalmów uwielbiających.

ALLON (dąb – 1Krn.4:37). Z przodków Zizy, księcia plemienia Symeona za panowania króla Hiskiasza.

ALMODAD (nie będzie zniszczony – 1Krn.1:20). Syn Joktana, drugiego syna Ebera.

ALMON-DIBLATAIM (ukryte miejsce – 4M.33:46-47). Jeden z ostatnich obozów Izraelitów na pustyni, prawdopodobnie tożsamy z Bet-Diblataim w Je.48:22.


Aloes
ALOES (PnP.4:14). Szeroko znana egzotyczna roślina, mająca szerokie i bardzo gęste liście z kolcami na końcach. Z soku tej rośliny wytwarzano medyczny środek, który wykorzystywano do namaszczania ciał zmarłych. Nikodem podczas pogrzebu Pana Jezusa Chrystusa przyniósł mieszaninę mirry i aloesu około 100 funtów (J.19:39). Aloes ma bardzo ostry i miły zapach, dlatego wszystkie wschodnie narody wykorzystywały go do kadzenia. W Biblii aloes stawiany jest razem z mirrą i kasją. Wszystkie twoje szaty pachną mirrą, aloesem i kasją – mówi psalmista (Ps.45:9).

ALUSZ (miejsce dzikich zwierząt – 4M.33:13-14). Dziesiąty obóz Izraelitów na pustyni, między Dofka i Refidim.

ALWA (niesprawiedliwość – 1M.36:40). Edomicki książę, wymieniony w powyższym wersecie.

ALWAN (niesprawiedliwy – 1M.36:23). Jeden z synów Szobala.

AMAD (wieczny lud – Joz.19:26). Miasto w ziemi plemienia Asera.

AMAL (praca, wysiłek, niedola – 1Krn.7:35). Syn Chelema, z plemienia Asera.

AMALEK (wojowniczy lud – 1M.36:12,16). Syn Elifaza, wnuk Ezawa, jeden z naczelników edomskich. Jego matka nazywała się Timna i chociaż była tylko nałożnicą lub drugą żoną Elifaza, to Amalek zajmował równą pozycję z innymi synami swego ojca. Niektórzy przypuszczają, że on był ojcem Amalekitów, lecz o tym ludzie mówi się jako o potężnym, jeszcze długo przed narodzeniem się Amaleka (1M.14:7). W arabskiej tradycji jest on synem Chama.

AMALEKICI (1Sm.15:6). Potężny lud, zajmujący ziemie między Palestyną i Egiptem, nazwany w 4M.24:20 pierwszym z narodów. Ponieśli dużą klęskę w bitwie z Izraelem w Refaim. Później zostali pokonani i rozbici przez Gedeona (Sdz.7:12-25), Saula ( 1Sm.15) i Dawida (1Sm.30). Na koniec wypełniło się nad nimi słowo Pańskie i znikli z powierzchni ziemi (1Sm.30:17; 1Krn.4:43).

AMAM (wystający – Joz.15:26). Miasto na południu ziemi plemienia Judy; jego położenie jest nieznane.

AMAN (twardy – PnP.4:8). południowy szczyt jednej z gór Libanu.

AMASA (brzemię, ciężar) Imię osób:
  1. Amasa (2Krn.28:12) - syn Chadlaja, spośród naczelników efraimskich, w czasach króla Achaza;
  2. Amasa (1Krn.2:17) - syn Jitro Ismaelity. Absalom uczynił go dowódcą wojsk podczas buntu przeciwko swemu ojcu Dawidowi, ale został pokonany przez swego krewnego Joaba. Dawid, gdy dowiedział się o pokrewieństwie między nimi, nie tylko wybaczył, ale nawet uczynił go dowódcą swego wojska w miejsce Joaba. Po buncie Szeby Dawid rozkazał Amasie zebrać mężów judzkich w ciągu trzech dni i pójść z nimi stłumić ten bunt; lecz wskutek jego spóźnienia król wyprawił Abiszaja z takim wojskiem, które można było zebrać w tym czasie, i razem z Joabem ścigali Szebę. W wyznaczonym miejscu pod Gibeonem Amasa połączył się z nim. Zawistny Joab, zbliżywszy się do Amasy jakby do przywitania, zadał mu śmiertelny cios. Amasa leżał przez jakiś czas na środku gościńca zbroczony krwią. Zabójstwo Amasy umożliwiło powrót Joaba na poprzednie stanowisko, a Dawid w tym czasie nie zrobił żadnej próby, żeby pomścić jego śmierć. Lecz kiedy umierał, to nakazał Salomonowi ukarać Joaba za to, że ten przelał krew Amasy i innych.

AMASAJ (uciążliwy). Imię osób:
  1. Amasaj (1Krn.6:10) - syn Elkany, Lewita, przełożony nad śpiewakami w czasach Dawida;
  2. Amasaj (1Krn.15:24) - jeden z kapłanów w czasach panowania Dawida;
  3. Amasaj (2Krn.29:12) - ojciec Machata, z Lewitów, za panowania króla Hiskiasza.

AMASJASZ (Jahwe umacnia). Imiona osób:
  1. Amasjasz (2Krl.14:1) - ósmy król judzki, syn i następca Joasza. Zaczął panowanie w 25 roku życia. Jego osoba interesująco jest opisana w następujących słowach: Czynił on to, co prawe w oczach Pana, jednak nie ze szczerego serca (2Krn.25:2). Na początku swego panowania okazywał zewnętrzną przychylność dla zakonu Pana, lecz władza i pycha zmieniły jego serce – wpadł w sieć złego i uciekł się do ręki przemocy. Amasjasz postanowił wydać wojnę Edomitom, w tym celu zebrał 300 tys. wojowników ze swoich poddanych i 100 tys. najemnych żołnierzy Izraelskich, którym za służbę zapłacił 100 talentów srebra. Zanim wyruszył na wojnę, rozpuścił najemnych żołnierzy, pod groźbą że jeśli tego nie zrobi, to niewątpliwie padnie z ręki swoich nieprzyjaciół. Po pewnym wahaniu zgodził się na wykonanie Bożego nakazu. Amasjasz starł się z Edomitami w miejscu zwanym solną doliną i wygrał; wziął do niewoli 10 tys. i tyle samo pozostawił martwych na polu bitwy. Wpadając w pychę z powodu tego zwycięstwa i zapominając o Bogu, który mu je dał, zabrał bożki, którym kłaniał się pokonany nieprzyjaciel, stawiając im ołtarz jak swoim własnym bogom. Pan wysłał do niego proroka, aby napiętnował go z powodu tego grzechu (2Krn.25:15). Lecz król już mocno zatwardził serce swoje; zaczął kwestionować moc wysłannika Bożego, a nawet groził mu śmiercią. Wtedy prorok powiedział mu o zgubie, którą ściągnie na siebie swoim bałwochwalstwem i niewiarą. W ten sposób, pozostawiony swoim własnym dążeniom, Amasjasz szukał okazji do rozpoczęcia wojny z królem Izraelskim. Król odpowiedział na wyzwanie przypowieścią, wyrażając duże zdziwienie, piętnując króla judzkiego za jego pychę i pustosłowie. Przypowieść ta jest następująca: Oset, który rośnie na Libanie, posłał do cedru, który rośnie na Libanie, takie wezwanie: Daj swą córkę mojemu synowi za żonę; lecz zwierz dziki, który jest na Libanie, przeszedł się po oście i podeptał go. Myślisz sobie: Oto pobiłem Edomczyków, więc serce twoje wzbiło się w pychę, aby się przechwalać. Lecz pozostań w swoim domu. Po co wyzywasz nieszczęście? Przecież upadniesz ty i Juda wraz z tobą (2krn.25:18-19). Amasjasz nie porzucił swego zamiaru i starł się z wojskiem Izraela w Bet-Szemesz. Judzcy historycy przekazują, że wojsko judzkie nagle objął strach i uciekło przed Izraelem zanim zaczęła się bitwa. Jednak Amasjasz został wzięty do niewoli i sprowadzony do Jeruzalemu. Joasz, król izraelski, zrobił wyłom na czterysta łokci w murze jeruzalemskim od Bramy Efraimskiej aż do Bramy Narożnej. Przez ten wyłom wszedł do miasta, ograbił świątynię Bożą, zabrał całe złoto i srebro, i wszystkie znajdujące się w niej naczynia, zabrał królewski skarbiec i zakładników, i powrócił z triumfem do Samarii, pozostawiając króla na wolności, aby mógł rozmyślać o swojej głupocie, że nie posłuchał nakazu Bożego (2Krl.14). Po 15 latach od tej klęski, Amasjasz uciekł z Jeruzalem do Lachisz, żeby ratować się przed spiskiem. Lecz wysłano za nim pościg do Lachisz i tam pozbawiono go życia. Potem jednak przewieziono go końmi i pochowano obok jego ojców w Mieście Dawida (2Krn.25:27-28);
  2. Amasjasz (1Krn.4:34) - ojciec Josza, jednego z książąt plemienia Symeona;
  3. Amasjasz (1Krn.6:30) - przodek śpiewaka Etana;
  4. Amasjasz (2Krn.17:16) - syn Zikriego, dowódca dwustu tysięcy dzielnych wojowników, za panowania Jehoszafata.

AMASZESAJ (odważny wojownik – Ne.11:13). Syn Azarela, jedna z osób wyznaczona według losów do mieszkania w Jeruzalem po powrocie z niewoli.

AMAZJASZ (którego umacnia Jahwe – Am.7:10). Jeden z kapłanów złotego cielca w Betel, który pobudził gniew Jeroboama przeciwko Amosowi, gdyż ten przepowiedział zniszczenie jednej z wyżyn, poświęconej bożkom, i upadek domu Jeroboama.

AMEN (prawdziwie, niech tak będzie – 5M.27:15). To słowo, chociaż w różnym użyciu, w istocie ma jedno znaczenie. Ono jest potwierdzeniem odpowiedzi i używane jest do potwierdzenia zgody lub całkowitego ustępstwa. Niekiedy jest tłumaczone jako: prawdziwie, i często było używane przez Pana, kiedy wypowiadał jakąś ważną i istotną prawdę. Powtórzenie tego słowa: prawdziwie, prawdziwie mówię wam – wzmacnia potwierdzenie. Między pierwszymi chrześcijanami, uczestniczącymi w nabożeństwie, był zwyczaj wypowiadania: Amen! – na koniec każdej modlitwy lub dziękczynienia (1Kor.14:16). Żydowscy pisarze mówią: Nie ma nic wyższego w oczach Bożych niż słowo amen, którym Izraelita potwierdza swoją mowę. Obietnice Boże są amen, gdyż stały się wierne i pewne w Chrystusie (2Kor.1:20). Słowo amen służy jako jedno z imion naszego Pana (Ob.3:14), gdyż jest wiernym i prawdziwym świadkiem. Słowa: amen, amen – są oratorskim i wywyższonym zakończeniem jednej z triumfalnych pieśni Dawidowych (Ps.41:14).

AMETYST (2M.39:12). Jeden ze szlachetnych kamieni w napierśniku arcykapłana, trzeci w trzecim rzędzie; ma różny kolor, lecz przede wszystkim purpurowy. To słowo spotykamy w NT tylko raz, w Ob.21:20, gdzie mówi się, że dwunastym kamieniem węgielnym muru miasta był ametyst. Nazwa kamienia, jak się przypuszcza, pochodzi od słowa oznaczającego wino. Starożytni Grecy uważali go za amulet, chroniącym przed upiciem się.

AMFIPOLIS (gr. miasto obwarowane – Dz.17:1). Założone przez Ateńczyków w Macedonii nad rzeką Strymą 500 lat przed Chr.; będące kiedyś stolicą wschodniej Macedonii. Ruiny miasta do tej pory jeszcze świadczą o tym, jak silnie było ono umocnione w swoim czasie. Apostoł Paweł przybył do tego miasta razem z Sylasem, podczas swojej drugiej podróży apostolskiej.

AMI (znaczenie niepewne – Ezd.2:57). Głowa jednej z rodzin, które powróciły z Babilonu.

AMITTAJ (prawdziwy – 2Krl.14:25; Jon.1:1). Ojciec proroka Jonasza.

AMMA (podstawa czegoś – 2Sm.2:24. Wzgórze w północnej części ziemi plemienia Beniamina, przy drodze do Gibeonu, do którego Joab i Abiszaj ścigali Abnera.

AMMI (mój lud – Oz.2:3). Symboliczne imię ludu ocalonego przez Pana. W powyższym wersecie prorok kieruje swoją mowę do synów Izraela: Mówcie do swoich braci: Ammi (Ludu mój)! A do swoich sióstr: Ruhama (Umiłowane)!, tj. Nie mój lud nazwę moim ludem i tę, która nie była umiłowana, nazwę umiłowaną; I będzie tak, że na tym miejscu, gdzie im powiedziano: Nie jesteście ludem moim – nazwani będą synami Boga żywego (Rz.9:25-26).

AMMIEL (lud Boży). Imię osób:
  1. Ammiel (4M.13:12) - jeden z dwunastu wywiadowców, których wysłał Mojżesz z nakazu Bożego na zwiady do ziemie kananejskiej. Był z plemienia Dana;
  2. Ammiel (2Sm.9:4) - ojciec Miachira, w domu którego przebywał Mefiboszet, wnuk Saula;
  3. Ammiel (1Krn.3:5) - ojciec Batszeby, żony Dawida, matki czterech jego synów: Szimea, Szobab, Natan, Salomon;
  4. Ammiel (1Krn.26:5) - jeden z Lewitów, wyznaczonych przez Dawida, do grupy odźwiernych świątynnych.

AMMIHUD (mój lud jest chlubą). Imię różnych osób, między innymi:
  1. Ammihud (4M.2:18) - ojciec Eliszamy, naczelnika synów plemienia Efraima, podczas spisu Izraelitów na pustyni Synaj;
  2. Ammihud (4M.34:20) - ojciec księcia Szemuela, z plemienia Symeona, wybranego do podziału ziemi;
  3. Ammihud (4M.34:28) - ojciec księcia Pedahela, z plemienia Naftaliego, wybranego do podziału ziemi;
  4. Ammihud (2Sm.13:37) - ojciec Talmaja, króla Geszur, u którego przebywał przez trzy lata Absalom po swojej ucieczce od Dawida;
  5. Ammihud (1Krn.7:26) - potomek Efraima i Berii;
  6. Ammihud (1Krn.9:4) - ojciec Uttaja.

AMMISZADDAJ (lud Wszechmocnego – 4M.1:12; 2:25). Ojciec Achiezera, naczelnika plemienia Dana.

AMMIZABAD (mój lud podarował – 1Krn.27:6). Syn Benajasza, znakomitego rycerza Dawida.

AMMONICI. Praojcem Ammonitów jest Ben-Ammi (1M.19:38), syn Lota z jego młodszą córką. Urodził się w pobliżu Soaru, lecz jego potomstwo rozprzestrzeniło się na północ i zajęło górzyste ziemie Gileadu, między strumieniami Arnonem i Jabbokiem, na zachód od Jordanu. Te ziemie odebrali Ammonitom Amoryci; lecz Mojżesz odebrał tę ziemię Amorytom i podzielił między plemionami Rubena i Gada. Wskutek tego zachodnią granicą Ammonitów stał się potok Jabbok, nad którym znajdowało się ich główne miasto Rabba. Góry Gileadu były wschodnią granicą ziemi Ammonitów, a kraj Moabitów – południową. Ammonici oddawali się bałwochwalstwu (Sdz.10:6). Głównym ich bożkiem był Moloch, jak się przypuszcza, tożsamy z Baalem. Ich historia pełna jest widocznego gniewu Bożego, który wielokrotnie ściągali na siebie; chociaż byli oszczędzani, z nakazu Bożego, kiedy Izrael obchodził ich kraj podczas swej wędrówki z Egiptu (2Krn.20:10; 5M.2:19). Trzysta lat później król ammonicki wydał wojnę Izraelitom pod tym pretekstem, że zajmowali oni jego ziemię (Sdz.11:13). Po krwawej bitwie Ammonici zostali pokonani. Na początku panowania Saula (1Sm.11:1), Ammonici pod dowództwem Nachasza, swego króla, oblegli miasto Jabesz, zgadzając się na przymierze z mieszkańcami pod warunkiem, że każdemu mieszkańcowi wyłupią prawe oko. Izraelici potrzebowali siedmiu dni na odpowiedź i przez ten czas zebrali 330 tys. wojska, i tak pokonali ich, iż nie zostało z nich i dwóch pospołu (1Sm.11:11). Pięćdziesiąt lub sześćdziesiąt lat później zmarł jeden z królów ammonickich i Dawid, widocznie kiedyś zobowiązany mu, wysłał do jego syna i następcy posłów, z wyrazami żalu i smutku. Ten przyjazny gest, niestety, został przez króla ammonickiego przyjęty wrogo: z posłami Dawida postąpiono haniebnie i poniżająco. Oczekując, że Dawid nie odpuści im tego, wynajęli wojska aramejskie. Dawid, gdy dowiedział się o ich wrogich zamiarach, wysłał Joaba z wojskiem. Przebieg bitwy był zgubą dla Ammomnitów i ich sojuszników. Rabba, stolica, i inne miasta zostały zniszczone przez Izraelitów. Potem zdjął koronę z głowy Milkoma... Dawid włożył ją sobie na głowę, wyniósł też z miasta bardzo wiele łupów. Następnie kazał wyprowadzić mieszkańców miasta i zatrudnił ich przy piłach do obróbki kamienia i przy żelaznych zębatych młockarniach, i przy żelaznych siekierach, zapędził ich też do wyrobu cegieł (2Sm.12:30-31). Tak postąpił Dawid ze wszystkimi miastami ammonickimi. Jako poddani byli do czasów Jehoszafata. W przymierzu z Moabitami i innymi ludami wydali wojnę Judzie, lecz zostali pokonani w cudowny sposób (2Krn.20). Jehoszafat pokonał ich i przez jakiś czas byli jego poddanymi, Najgroźniejszy sąd Boży dotknął ich i ich stolicę za to właśnie, że zagrabili część ziemi izraelskiej (Jr.49:1-6), i za to, że nadmiernie cieszyli się i szydzili z Izraelitów w czasie ich niewoli (Ez.25:2-7). Wszystkie te groźne przepowiednie wykonały się na nich z całą dokładnością i mocą, jak potwierdzają to też świeccy historycy. Oni jako naród szybko znikli z powierzchni ziemi, a Orygenes, pisarz III wieku, mówi, że w jego czasach byli znani tylko pod ogólną nazwą: Arabowie.

AMNON (stały, wierny). Imię osób:
  1. Amnon (1Krn.3:1) - najstarszy syn Dawida, z Achinoam Jezeelitki, popełnił grzech bezczeszcząc swoją siostrę Tamar (2Sm.8). Dawid bardzo rozgniewał się na syna, chociaż go nie ukarał, lecz brat Amnona, Absalom, zemścił się na nim. Ukrywając swój zamysł przez dwa lata, wykonał go w swoim domu, podczas domowego święta (strzyżenia owiec), na które razem z innymi członkami królewskiej rodziny został zaproszony też Amnon;
  2. Amnon (1Krn.4:20) - syn Szymona z rodu Judy.

AMOK (głęboki – Ne.12:7). Imię jednego z kapłanów, który powrócił z Zerubabelem z niewoli babilońskiej.

AMON (budowniczy, majster). Imię osób:
  1. Amon (2Krl.21:18-26) - czternasty król Judzki, syn i następca Manassesa. W wielu rzeczach podobny był do swego ojca, służył i kłaniał się bożkom. Porzucił natomiast Pana, Boga swoich ojców, a drogą Pana nie kroczył (2Krl.21:22). Nie naśladował tylko upamiętania i poprawy swego ojca. Jego panowanie trwało dwa lata. Jego słudzy uknuli przeciwko niemu spisek i zabili na dworze. Lecz prosty lud wytracił wszystkich spiskowców przeciwko królowi Amonowi, po czym tenże prosty lud ogłosił królem po nim Jozjasza, jego syna (2Krl.21:24). Pochowano go w jego grobie w ogrodzie Uzzy;
  2. Amon (1Krl.22:26) - dowódca miasta w czasach panowania Achaba i Jehoszafata;
  3. Amon (Ne.7:59) - z potomków niewolników Salomona, którzy powrócili z niewoli babilońskiej z Zerubabelem.
AMON (który w No tj. w Tebach). Nazwa egipskiego bożka, który jest wymieniony przez proroków: Jeremiasza (46:25), Ezechiela (30:14) i Nahuma (3:8), przede wszystkim w odniesieniu do miasta No lub No-Amon (hebrajska nazwa miasta: Teby lub grecka i rzymska: Amon).

Amon bożek i ruiny świątyni Amona w oazie Sin
Bożek, znany jako Amon, był głównym bóstwem Teb i czczony był na równi jak grecki Zeus lub Jupiter. Na pustyni Libijskiej, w oazie Sin była znana w swoim czasie świątynia i wyrocznia Amona, którą odwiedził kiedyś Aleksander Macedoński.

AMORYCI (mieszkańcy wyżyn lub górale – 1M.10:16; 4M.13:30). Plemię pochodzące od Kanaana i najstarsze ze wszystkich plemion, z którym kiedykolwiek mieli do czynienia Izraelici. Byli olbrzymiego wzrostu i bardzo wojowniczy (Am.2:9); zamieszkiwali oni jedną z najurodzajniejszych krain na ziemi, nawadnianą z trzech stron rzekami: Arnonem, Jabbokiem i Jordanem. Izraelici prosili ich o pozwolenie przejścia przez ich ziemię, obiecując przy tym nie robić żadnej szkody i nawet nie czerpać wody z ich studzien, lecz odmówiono im. Amoryci zebrali się i próbowali zatrzymać ich pochód, lecz zostali rozbici; ich kraj został zdobyty i podzielony między plemiona Rubena i Gada. Amorejczyk: używa się niekiedy w znaczeniu i prawie równoznacznie z nazwą: Kananejczyk.

AMOS (tragarz). Imię osób:
  1. Amos (Am.1:1) - jeden z proroków mniejszych, żyjący w czasie panowania króla judzkiego Uzjasza i króla izraelskiego Jeroboama, prawie 800 lat przed Chr., współczesny Ozeasza. Był on pasterzem w Tekoa, należącego do plemienia Judy. Tutaj wypasał stada i hodował sykomorę (Am.7:14), co też wskazuje, prawdopodobnie, na jego biedny stan, gdyż sykomora była przede wszystkim pożywieniem biednych; w tym też stanie był on powołany przez Pana do prorockiej służby. Czas i okoliczności jego urodzenia oraz śmierci są nieznane;
  2. Amos (Iz.1:1) - ojciec proroka Izajasza;
  3. Amos (Łk.3:25) - imię w rodowodzie Pana Jezusa Chrystusa.

AMPLIAT (duży, szeroki – Rz.16:8). Jeden z siedemdziesięciu uczniów. Według tradycji, był biskupem w Diospolu, w Bitynii.

AMRAFEL (władcą jest syn – 1M.14:1). Król Synearu, który połączył się z trzema innymi królami, wydał wojnę Sodomie i innym miastom, leżącym w dolinie Syddim, gdzie obecnie jest Morze Martwe. Ograbili te miasta i wzięli do niewoli ich mieszkańców. Podczas jednego z takich najazdów w liczbie uprowadzonych znalazł się też Lot, krewny Abrahama (1M.14:12).

AMRAM (lud jest dostojny – 2M.6:18). Syn Kahata i wnuk Lewiego; ożenił się z Jochebed, swoją ciotką, z którą miał synów: Aarona i Mojżesza oraz córkę Miriam (4M.26:59). Podobne małżeństwa były później zabronione przez zakon (3M.18:12). Przeżył 137 lat (2M.6:20). Jego wiara została poświadczona przez apostoła Pawła (Hbr.11:23). Od niego zaczął się ród Amrama.

AMSI (mocny – 1Krn.6:31). Lewita, z przodków śpiewaka Etana.

ANA (wysłuchanie). Imię osób:
  1. Ana (1M.36:20) - z synów Seira;
  2. Ana (1M.36:24) - z synów Sybeona.

ANAB (okolica winogron – Joz.11:21). Bardzo stare miasto w górnej części ziemi plemienia Judy. Przed zdobyciem tej ziemi przez Jozuego, to miasto było we władaniu Anakitów (11:21), lecz po ich wytępieniu miasto dostało się plemieniu Judy (15:50). Swoją nazwę otrzymało prawdopodobnie od winogron, które w obfitości rosły w okolicy.

ANACHARAT (sapanie, chrapanie – Joz.19:19). Miasto w ziemi plemienia Issachara.

ANAJASZ (Neh.8:4; 10:23). Starszy ludu, który stał z prawej strony Ezdrasza, kiedy ten czytał z księgi Zakonu, i który podpisał umowę wierności Bogu.

ANAK (długoszyi – 4M.13:33). Przodek Anakitów, olbrzymów. O tym ludzie pierwszy raz mówi się w 4M.13:22. Anak pochodził od Arby, którego miastem był Hebron (1M.23:2; Joz.21:11). Anakici dzielili się na trzy rody: Achimana, Szeszaja i Talmaja, potomków Anaka (4M.13:22). Razem z wysokimi Amorejczykami z gór, podporządkowanych Anakowi, swoim wyglądem spowodowali strach wśród zwiadowców, wysłanych przez Mojżesza na zwiady do ziemi kananejskiej. Widzieliśmy też tam olbrzymów – mówili zwiadowcy – synów Anaka, z rodu olbrzymów, i wydawaliśmy się sobie w porównaniu z nimi jak szarańcza, i takimi też byliśmy w ich oczach (4M.13:33). Jozue rozgromił ich tak, że według słów Pisma, Anakici nie uchowali się w ziemi izraelskiej; utrzymali się tylko w Gazie, w Gat i w Aszdodzie (Joz.11:21-22). Później poszczególnych ich potomków spotykamy rozsianych po różnych miastach filistyńskich, jak widzimy to na przykładzie Goliata i olbrzymich wojowników z Refaitów, wspomnianych w 2 Sm.21:15-22.

ANAMIM (pasterz bydła). Wymieniony jest tylko raz w 1M.10:13 BT. Potomek Misraima, od którego pochodzą Anamici.

ANAMMELEK (Anu jest królem – 2Krl.17:31). Jedno z pogańskich bóstw sefarwejskich, mające postać słońca. Ten bożek, jak się wydaje, był podobny do bożka Molocha. Na jego cześć Sefarwejczycy spalali dzieci, składając je w ofierze. W Biblii imię Anammelek spotykamy tylko raz.

ANANI (skrócona forma od Ananiasz: Jahwe wychodzi naprzeciw – 1Krn.3:24). Jeden z siedmiu synów Elioenajasza.

ANANIA (Jahwe wychodzi na przeciw – Ne.11:32). Miejscowość w ziemi plemienia Beniamina, w której zamieszkali Beniamici po powrocie z niewoli babilońskiej.

ANANIASZ (Jahwe jest łaskawy). Imię osób:
  1. Ananiasz (Dan.1:6-7) - jeden z trzech towarzyszy Daniela na dworze Nebukadnesara. Tutaj nadano mu chaldejskie imię: Szadrach;
  2. Ananiasz (Dz.5:1-10) - jeden z nawróconych na chrześcijaństwo wskutek głoszenia apostołów. Kiedy naśladowcy Chrystusa, mający ziemię, sprzedawali ją i przynosili pieniądze apostołom, Ananiasz z żoną Safirą, sprzedawszy mienie, zataili cenę i tylko część przynieśli i złożyli u nóg apostołów. Napiętnowany przez apostoła Piotra za swój grzech, że okłamał Ducha Świętego, Ananiasz padł martwy. Jego żona, Safira, uczestnicząca w kłamstwie swego męża, nie wiedziała o zgubnym jego końcu, gdyż młodzieńcy wynieśli jego ciało, aby je pogrzebać, na pytanie apostoła: Powiedz mi, czy za taką cenę sprzedaliście rolę? – potwierdziła kłamstwo Ananiasza i zaraz upadła martwa, jak jej mąż. Na dowód Bóstwa Ducha Świętego apostoł Piotr w tej historii wprost nazywa Go Bogiem: Ananiaszu, czym to omotał szatan serce twoje, że okłamałeś Ducha Świętego i zachowałeś dla siebie część pieniędzy za rolę?... Cóż cię skłoniło do tego, żeś tę rzecz dopuścił do serca swego? Nie ludziom skłamałeś, lecz Bogu (Dz.5:3-4);
  3. Ananiasz (Dz.(9:10) - uczeń w Damaszku, który został wysłany przez Pana do Saula z Tarsu, żeby poszedł i włożył na niego ręce, aby przejrzał. Wielu przypuszcza, że był on jednym z siedemdziesięciu uczniów Pana i zginął jako męczennik;
  4. Ananiasz (Dz.23:2) - żydowski arcykapłan. Kiedy apostoł Paweł zaczął wygłaszać mowę na swoją obronę przed żydowską Radą Najwyższą, Ananiasz arcykapłan rozkazał tym, którzy przy nim stali, uderzyć go w twarz. Znieważony przez lekceważenie jego praw, apostoł poniżył arcykapłana wypominając mu naruszenie tego samego zakonu, na który on się powoływał. Kiedy mu przypomniano o wysokim stanowisku Ananiasza jako arcykapłanie Bożym, apostoł powiedział, że nie wiedział, że to arcykapłan. Wskutek nieporozumień między Żydami i Samarytanami, Ananiasz parę lat później został pozbawiony swego stanowiska i wysłany w charakterze więźnia do Rzymu. Arcykapłaństwo odziedziczył Jonatan, lecz po pozbawieniu go życia przez Feliksa, to stanowisko przez jakiś czas pozostawało wolne. W tej okoliczności, sądu Pawła, Ananiasz wziął na siebie funkcję przedstawiciela Rady Najwyższej, gdyż był arcykapłanem, lecz bez żadnego pełnomocnictwa. Wskutek tego i odpowiedź apostoła ma szczególną moc i wyrazistość. Ananiasz był jednym z oskarżających Pawła przed Feliksem, zamierzając go zabić, lecz jego podstępny zamiar nie udał się (Dz.25:3);
  5. Ananiasz (Ne.3:23) - przodek Azariasza, naprawiającego mur w Jeruzalem po powrocie z niewoli babilońskiej.

ANAT (wysłuchanie – Sdz.3:31). Ojciec Szamgara, sędzi izraelskiego, który wybił sześciuset Filistyńczyków ościeniem na woły.

ANATEMA (klątwa, odłączenie – 1Kor.16:22). Pod tym słowem w ogólnym znaczeniu rozumie się skazanie na zgubę jakiegoś zwierzęcia, osoby lub miejsca, lub Bożą zemstę (3M.27:28; Joz.6:16). W ściślejszym znaczeniu pod słowem anatema, w pierwszym chrześcijańskim Kościele, rozumiano odłączenie od Kościoła lub wyłączenie ze społeczności wierzących heretyków albo grzeszników, którzy nie chcieli się upamiętać. W hebrajskim języku słowo anatema brzmi: cherem – oddzielenie.

ANATEMA, MARANA THA (1Kor.16:22). Aramejskie zawołanie, znaczące: Niech będzie odłączony do przyjścia Pana. Tymi słowami Żydzi ogłaszali surowy wyrok ostatecznego odłączenia i z mocy tych słów winny nie tylko odłączał się od nich, lecz już skazywał się, na ile to było możliwe, na ostateczną zgubę. Użycie przez apostoła tej groźnej klątwy wskazuje na to, jak surowo widział on grzech braku miłości do Pana Jezusa.

ANATOT (odpowiedź na modlitwę). Nazwa miasta i imię osób:
  1. Anatot (Je.1:1) - lewickie miasto w ziemi plemienia Beniamina. Było miejscem urodzenia proroka Jeremiasza i obiektem jednego z jego proroctw (Je.11:19-22); o nim prorokował też Izajasz (Iz.10:30). Salomon kazał udać się Ebiatarowi do Anatot. Potomkowie Beniamina mieszkali w nim po powrocie z niewoli babilońskiej (Ne.11:32);
  2. Anatot (1Krn.7:8) - jeden z synów Bekera, syna Beniamina;
  3. Anatot (Ne.10:20) - z naczelników ludu żydowskiego w czasach Ezdrasza.

ANDRONIK (gr. mąż zwycięstwa – Rz.16:7). Żyd, chrześcijanin, jeden z siedemdziesięciu uczniów; według tradycji, był biskupem w Panonii.

ANDRZEJ (gr. dzielny, mężny – J.1:40). Jeden z 12 apostołów, syn Jonasza i brat Szymona Piotra. Urodzony w Betsaidzie, w Galilei. Najpierw był uczniem Jana Chrzciciela, którego zostawił, żeby pójść za Panem. Kiedy spotkał Mesjasza, to zaraz odszukał swego brata Szymona i przyprowadził go do Jezusa. Od tego czasu byli z Nim do samej Jego śmierci krzyżowej. Ewangeliczne wydarzenia, z którymi szczególnie związane jest imię apostoła Andrzeja, wymienione są w następujących miejscach: Mt.4:18-20; Mk.13:3; J.1:40; 6:8;12:22.

ANEM (dwa źródła – 1Krn.6:58). Miasto w ziemi plemienia Issachara, oddane Lewitom, rodzinom Kehata. W Joz.19:21 i 21:29 nazywa się ono: En-Gannin.

ANER (znaczenie niejasne). Imię osoby i nazwa miasta:
  1. Aner (1M.14:24) - Amoryta, brat Mamre i Eszkola, sprzymierzeniec Abrama w ściganiu nieprzyjaciela, który uprowadził do niewoli jego bratanka Lota;
  2. Aner (1Krn.6:55) - nazwa miasta w ziemi połowy plemienia Manassesa, oddanego Lewitom, rodzinom synów Kehata. W Joz.21:25 nazywa się Taanak.

ANIAM (skarga ludu – 1Krn.7:19). Syn Szemidy, potomek Manassesa.

ANIM (źródła – Joz.15:50). Miasto w wyżynnej części ziemi plemienia Judy.

ANIOŁ (1M.16:7-14). To słowo w greckim i hebrajskim języku oznacza: posłaniec. Słowo anioł (posłaniec) często używane jest w stosunku do ludzi (Łk.7:24; 9:52). Użyte w ogólnym znaczeniu, określa duchowe istoty i ich służbę, gdyż przez nich Pan okazuje swoją wolę i czyni ich narzędziami wykonania jej. Z Biblii wiemy o miejscu ich przebywania i o służbie, że mają wiedzę i są czyste, daleko ponad naszą wiedzę. Są to istoty duchowe, bezcielesne, obdarzone wolą, rozumem i mocą, zajmujące wyższy stopień w szeregu stworzeń. Zdanie: Czynisz wiatry posłańcami swymi, ogień płonący sługami swymi (Ps.104:4; Hbr.1:7) wprost wskazuje na bezcielesność aniołów. O pojawianiu się i służbie aniołów możemy mieć pojęcie z następujących miejsc Biblii: 1M.16:7-11; Sdz.13:6; Ez.10; Dan.6:22; Mt.4:11; 18:10; Łk.1:19; 16:22; 22:43; Dz.6:15; 7:9; Hbr.1:14; 2:16; 2Tes.1:7; Ob.10:1-2,6. O liczbie aniołów wiemy z następujących miejsc Biblii: 1Krl.22:19; Ps.18:11; Dan.7:10; Mt.26:53; Łk.2:9-14; 1Kor.4:9; Hbr.12:22. O mocy i potędze aniołów świadczą następujące miejsca: Ps.103:20; 2P.2:11; Ob.5:2; 17:21; 19:17. Na ich służbę i działalność wskazują następujące miejsca: Sdz.13:20; Iz.6:2-6; Mt.13:42; 26:53; Dz.27:23; Ob.8:13. Są to niektóre wybrane miejsca Pisma, w których wskazuje się na tytuły i stopnie świata aniołów, na ich duchową naturę i służbę. Prócz świata aniołów jest też świat złych duchów. Są to aniołowie, według słów apostoła Judy, którzy nie zachowali zakreślonego dla nich okręgu, lecz opuścili własne mieszkanie, i których Bóg trzyma w wiecznych pętach w ciemnicy na wielki dzień sądu (Judy 1:6). O tych ostatnich powiemy też: diabeł, szatan, demon.

ANIOŁ OBLICZA JEGO (tj. Pana – Iz.63:9 BG). Pod tym imieniem niektórzy rozumieją archanioła Gabriela, stojącego przed obliczem Bożym; inni zaś odnoszą to do samego wcielonego Słowa, które jest blaskiem chwały Ojca.

ANIOŁ PAŃSKI (1M.16:7). Jest to jedna z ogólnych nazw w ST Drugiej Osoby Trójcy Św., mającego przyjąć ciało Syna Bożego (2M.23:20; Dz.7:38).

ANIOŁ ZBORU (Ob.2:1). Główny sługa lub przedstawiciel żydowskiej synagogi, nazywał się aniołem zboru, gdyż zwracał się z modlitwą i wstawiennictwem do Boga za Żydów jako ich duchowny. Niektóre kościoły nauczają, że każdy zbór, kraj, okręg, miasto i osoby mają swoich opiekunów, podobnie jak, według słów ewangelii, mają ich małe dzieci (Mt.18:10).

ANNA (obdarzona łaską). Imię osób:
  1. Anna (1Sm.1:1-2; 2:1-10) - matka proroka Samuela, jedna z żon lewity Elkany. Długo bezdzietna, w końcu po modlitwie urodziła syna, którego poświęciła na służbę Panu w przybytku. Przy tej okazji wygłosiła wzruszającą modlitwę dziękczynną do Pana, w której pierwszy raz spotykamy wskazanie na Chrystusa, Pomazańca Bożego (1Sm.2:1-10);
  2. Anna (Łk.2:36) - prorokini z plemienia Asera, córka Fanuela. Dożywszy podeszłego wieku, ona, według słów Ewangelii, nie opuszczała świątyni, służąc Bogu dzień i noc postem i modlitwą. Kiedy Symeon wziął niemowlę Jezus na ręce swoje i wygłosił swoje wspaniałe proroctwo o Nim, to i prorokini Anna razem z nim chwaliła Pana i mówiła o Nim wszystkim oczekującym odkupienia Jerozolimy.

ANNASZ (gr. forma hebr. Chanan [łaskawy] – Łk.3:2). W czasach służby Jana Chrzciciela arcykapłanami żydowskimi byli Annasz i Kaifasz. Annasz zajmował stanowisko arcykapłana przed Kaifaszem, a Żydzi mieli zwyczaj pozostawiania tytułu arcykapłana temu, kto wcześniej zajmował to stanowisko i zakończył już tę służbę. Sam tytuł arcykapłana miał też Annasz. Wymieniany jest jako pierwszy, gdyż był starszy od Kaifasza według lat i stanowiska. Pięciu jego synów było arcykapłanami, a dwóch pierwszych dziedzicznie. Był teściem arcykapłana Kaifasza. Kiedy Pana Jezusa Chrystusa aresztowano w ogrodzie Getsemane, to przyprowadzono go najpierw do Annasza, który miał wtedy duży autorytet i wpływy, a ten odesłał Go już do Kaifasza (J.18:13-24).

ANTIOCH (sprzeciwiający się). Imię dziesięciu królów syryjskich z dynastii Seleucydów, szczególnie w czasach Machabeuszy.

ANTIOCHIA (mścicielka, prześladowczyni – Dz.11:26). To miasto było przez dłuższy czas stolicą Syrii, zostało zbudowane 300 lat przed Chr. przez Antiocha. Leży prawie w połowie drogi między Konstantynopolem i Aleksandrią. Miasto było uważane kiedyś za bardzo bogate. Jego mieszkańcy korzystali ze szczególnych praw obywatelskich. Zajmowało ono trzecie miejsce w szeregu miast rzymskich prowincji. Piękno miasta wśród płynących strumieni i cedrowych zagajników było bezprzykładne. W Antiochii głosił Paweł i Barnaba i tutaj pierwszy raz uczniów Chrystusowych nazwano chrześcijanami. W Antiochii, w zborze, przebywał też apostoł Piotr (Ga.2:11). To miasto było oblegane i grabione piętnaście razy; raz zostało zabitych lub wziętych do niewoli 117 tys. jego obywateli; trzy razy przeżywało głód; dwa razy pożar, raz zarazę; cztery razy trzęsienie ziemi, w jednym z nich, jak się przypuszcza, zginęło 25 tys. ludzi.

Moneta z Antiochii w Syrii
Te objawy gniewu Bożego z powodu grzechów i bałwochwalstwa mieszkańców Antiochii, doprowadziły miasto do ostatecznego upadku i zniszczenia. Lśniące budowle ustąpiły miejsca biednym chatom.

ANTIOCHIA PIZYDYJSKA (Dz.13:14). Nazwa miasta w Pizydii, w Małej Azji. Tutaj głosił apostoł Paweł i Barnaba. W Dziejach Apostolskich zawarte jest obszerne kazanie apostoła Pawła, które wygłosił w jednej z tamtejszych synagog (Dz.13:16-41), w sabat.

Moneta z Antiochii Pizydyjskiej
Wskutek prześladowania z powodu tego przypadku, musieli oni opuścić to miasto, aby ratować swoje życie. W Syrii i Małej Azji można było doliczyć się około 16 różnych miast, które nazywały się Antiochia.

ANTIPATRIS (gr. wróg ojca – Dz.23:31). Miasto między Cezareą i Jerozolimą. Zbudowane zostało przez Heroda Wielkiego. Do niego został przyprowadzony apostoł Paweł przez żołnierzy rzymskich, z powodu spisku Żydów przeciwko niemu, którzy chcieli go zabić. Antipatris zostało zbudowane na ruinach innego miasta, zwanego przez Józefa Flawiusza Kafar Saba.

ANTOTIASZ (wysłuchania Jahwe – 1Krn.8:24). Syn Szaszaka, jeden z naczelników rodów plemienia Beniamina, głowa swojej rodziny.

ANTYCHRYST (przeciwnik Chrystusa – 1J.2:18-19,22). W ogólnym znaczeniu pod tą nazwą rozumiemy każdego, kto nie wyznaje Jezusa Chrystusa jako Syna Bożego i odrzuca Jego naukę. Takimi są wszyscy fałszywi nauczyciele, których już dużo było w czasach apostołów (1J.2:8; 4:1-3); lecz w ściślejszym znaczeniu pod nazwą antychrysta rozumiemy poszczególną osobę, szczególnie niegodziwego człowieka, który przed powtórnym przyjściem Pana na ziemię, będzie przeciwdziałał Chrystusowi i starał się wytępić chrześcijaństwo, lecz zamiast tego, sam zginie w tragiczny sposób. Którego Pan Jezus zabije tchnieniem ust swoich i zniweczy blaskiem przyjścia swego. Jego liczne cechy i czyny przedstawione są przez apostoła Pawła w 2Tes.2:8 i w Ob.13:2-10. Słowo antychryst niektórzy odnoszą lub odnosili do papieża, inni do Mahometa, a inni w końcu nawet do Napoleona I.

ANTYPAS (przeciw wszystkim – Ob.2:13). Biskup w Pergamie, nie wiadomo kiedy i jak zginął, lecz według tradycji, w czasach prześladowań Domicjana został spalony. Sam Pan nazywa go swoim świadkiem wiernym. (Patrz Antypas Herod).

ANTYPAS HEROD (Mt.14:1,3,6). Syn Heroda Wielkiego, władający Galileą i Pereą, czwartą częścią judzkiego królestwa, dlatego nazywanego tetrarchą (Łk.3:1). Zabrał swemu bratu Filipowi żonę Herodiadę, za co został napiętnowany przez Jana Chrzciciela (Mk.4:18-20). Prawdopodobnie dla zaspokojenia swej próżnej ciekawości, chciał zobaczyć Pana Jezusa, słysząc o jego czynach (Łk.9:7-9). Pragnienie Heroda spełniło się: podczas sądu nad Panem Piłat wysłał Go do Heroda, gdyż zamieszkiwał jego okręg. Herod o wiele Go pytał, lecz Pan nic mu nie odpowiedział. Herod ze swoją żoną Herodiadą, został zesłany przez cesarza rzymskiego Kaligulę do Lyonu w Galii.

ANUB (związany, zobowiązany – 1Krn.4:8). Syn Koza, z potomków Judy.

APOKALIPSA (objawienie). Prorocka księga, ostatnia w liczbie ksiąg NT. Księga została napisana przez apostoła Jana na wyspie Patmos, gdzie był zesłany przez Domicjana za świadectwo o Jezusie Chrystusie; zawiera 22 rozdziały. W dniu Pańskim Jan wpadł w zachwycenie i w tym nadnaturalnym stanie ukazał mu się Pan Jezus Chrystus, który nakazał zapisać dla siedmiu zborów Małej Azji to, co Jan usłyszał (1:9-19), objawienie przyszłych losów chrześcijańskiego Kościoła w różnych symbolicznych obrazach. Celem objawienia jest pocieszenie wierzących pośród prześladowań i rozwianie ich wątpliwości, odnośnie przyszłości chrześcijaństwa, na które ze wszystkich stron napierają Żydzi (11:1-17) i poganie (11:18-20) oraz fałszywi nauczyciele (13:11-19). Tematem jest walka węża z Barankiem Odkupicielem; całkowite, ostateczne zwycięstwo Baranka i przyszłe odnowienie całego świata. Księga kończy się następującymi słowami: Mówi ten, który świadczy o tym: Tak, przyjdę wkrótce. Amen, przyjdź, Panie Jezu! Łaska Pana Jezusa niech będzie z wszystkimi. Amen.

APOLLOS (niszczyciel – Dz.18:24; 19:1). Wymowny i biegły w Pismach Żyd, rodem z Aleksandrii w Egipcie. Był obeznany z drogą Pańską, choć znał tylko chrzest Jana. Pryscylla i Akwila wyłożyli mu dokładniej drogę Bożą. Dużo pracował w Achai i Koryncie nad nawróceniem pogan. Miłość niektórych uczniów do niego, spowodowała w Koryncie nawet pewne podziały w zborze, które później piętnował apostoł Paweł (1Kor.1:12; 12:3-7,21-22). Potem Apollos był na Krecie (Tt.3:13). Tradycja mówi, że był on biskupem w Smyrnie, lecz historia o tym milczy. Według innej tradycji, był on biskupem w Cezarei.

APOLONIA (zepsucie – Dz.17:1). Miasto w południowej Macedonii, leżące między Amfipolis i Tesaloniką. Przez to miasto przechodził apostoł Paweł podczas swej drugiej podróży misyjnej (Dz.16:12-15) w 52 roku, w drodze z Amfipolis do Tesaloniki.

APOSTOŁ (wysłannik, posłaniec – Mt.10:2). Słowo to w szerokim znaczeniu użyte jest w Biblii w stosunku do różnych wysłanników Bożych. Sam Pan nazywa się posłańcem i aniołem przymierza (Hbr.3:1; Mal.3:1), gdyż był On posłany od Boga Ojca. Tak zostało nazwanych dwunastu wybranych uczniów Pana, których On posyłał do głoszenia Ewangelii. Imiona ich są następujące: Szymon, zwany Piotrem; Andrzej, jego brat; Jakub Zebedeuszowy i Jan, brat jego; Filip i Bartłomiej; Tomasz i Mateusz celnik, inaczej Lewi; Jakub Alfeuszowy i Tadeusz; Szymon Kananejczyk i Juda Iskariot, który wydał Pana. Po wniebowstąpieniu Pana, w miejsce Judy zdrajcy, przez losy został wybrany i dołączony do apostołów Maciej (Dz.1:15-26). Przykazania Pana Jezusa Chrystusa, które dał apostołom, są zawarte w Mt.10:5-42. Szczególnie są znaczące w swej mocy i wyrazistości. O życiu i czynach apostołów, na ile są nam znane, można przeczytać w tej Encyklopedii pod hasłami, które są imionami każdego z nich, jak np. Piotr, Andrzej, Filip itd. Służba i obowiązki apostołów zaznaczone są w następujących miejscach Biblii: Prócz dwunastu apostołów i Pawła, apostołami nazywa się jeszcze 70 uczniów Pana, być może według liczby 70 członków żydowskiej Rady Najwyższej lub według liczby 70 starszych izraelskich (4M.10), lecz którzy nie byli stałymi świadkami dzieł Bożych i nie w całej pełni obleczeni byli tą mocą, jaką obleczeni byli ci pierwsi. W Biblii jeszcze i inni mężowie Kościoła apostolskiego nazywani są apostołami, którzy gorliwie służyli dobru Kościoła i Ewangelii (2Kor.8:16-19,22-24; Flp.2:25,30). W końcu apostołami nazywają się w chrześcijańskim Kościele jeszcze i inne osoby, których służba i wybranie zbliżone są do służby apostolskiej, np. Cyryl i Metody.

APPAIM (nos, nozdrza – 1Krn.2:30-31). Jeden z synów Nadaba i ojciec Jiszi.

APPIA (wydająca na świat – Fil.1:2). Chrześcijanka w Kolosach, uważana za żonę Filemona. Z listu apostoła widać, że mieli oni zbór w domu i wyróżniali się gościnnością i miłością do świętych. Zmarła razem z Filemonem śmiercią męczeńską w Kolosach za panowania Nerona.

ARAB (zasadzka – Joz.15:52). Miasto w ziemi plemienia Judy.

ARABA (step, pustynia – 5M.1:1,7). Rozległa nizina, ciągnąca się po obu stronach Jordanu i Morza Martwego, od Jerycha do zatoki Akaby. O pustyni Araba, między innymi, wspominają prorocy Mojżesz i Jeremiasz. Pierwszy nazywa ją wielką i straszną pustynią (5M.1:19), a drugi nazywa ją krajem suchym i mrocznym... przez który nikt nie przechodził i gdzie żaden człowiek nie mieszkał (Je.2:6). Bardzo interesujący jest fakt, że Biblia opisując sytuację Izraelitów na pustyni Araba, przedstawia ich skrajnie uciemiężonych i narzekających na ciężar swej wędrówki. Izraelici dwa razy rozbijali obóz na tej nizinie, w Kadesz-Barnea (Ain-El-Weibeh) (4M.20:1; 5M.1:19).

ARABIA (pustynna, nieurodzajna kraina – 1Krl.10:15; Iz.21:13). Przez cudzoziemców nazywana Półwyspem Arabskim, leżąca w Azji Zachodniej na południe i południowy zachód od Judei. Graniczy na północy z Syrią, na wschodzie z Eufratem i Zatoką Perską, na południu z Oceanem Indyjskim i na zachodzie z Morzem Czerwonym, Palestyną i częścią Syrii.

ARABOWIE (2Krn.9:14; Ne.2:19; Iz.13:20; Dz.2:11). Arabowie w starożytności nazywali się ogólnie ludami Wschodu (1M.29:1); po arabsku nazywali się Szarkin, tj. wschodni, stąd powstało słowo Saraceni. Wszyscy oni zamieszkiwali Arabię i tworzyli lud w większości koczowniczy, a częściowo osiadły. Jak i w starożytności, tak i dotąd uważają się za jeden naród, lecz z pochodzenia wzięli swój początek od różnych protoplastów, np.: od Joktana, syna Hebera lub Ebera; od Ismaela, syna Hagar itd.

ARACH (wędrujący). Imię osób:
  1. Arach (1Krn.7:39) - syn Ulli, z plemienia Asera;
  2. Arach (Ezd.2:5) - przodek 775 osób, które powróciły z Zerubabelem z niewoli babilońskiej;
  3. Arach (Ne.6:18) - ojciec Szechaniasza, teścia Tobiasza;
  4. Arach (Ne.7:10) - przodek 652 osób, które powróciły z Zerubabelem z niewoli babilońskiej.

ARAD (dziki osioł). Nazwa miasta i imię osoby:
  1. Arad (4M.21:1) - miasto królewskie Kananejczyków, na południowych obrzeżach Palestyny, którego król przeszkadzał Izraelitom przejść przez swoje ziemie, za co mieszkańcy miasta zostali przeklęci, a samo miasto zniszczone;
  2. Arad (1Krn.8:15) - syn Berii, potomek Beniamina i Beli.

ARAM (wysoki). Imię osób:
  1. Aram (1M.10:22) - syn Sema, ojciec Aramejczyków;
  2. Aram (1M.22:21) - wnuk Nachora, brata Abrahama;
  3. Aram (1Krn.7:34) - syn Szomera, z plemienia Asera;
  4. Aram (Mt.1:3) - syn Ezrona, osoba wymieniona w rodowodzie Pana Jezusa.
ARAM (wyżyna? – 2Sm.15:8). Pod tą nazwą ogólnie rozumie się Syrię w znaczeniu nie jednej Syrii, lecz Syrii i Mezopotamii razem. Słowo Aram często występuje razem z innymi słowami, jak np. Aram-Maaka, Aram-Naharaim, i oznacza Syrię z jakimiś innymi królestwami, które były jej częścią w starożytności.

ARAN (kozica – 1M.36:28). Syn Diszona.

ARARAT (zwierciadło – 1M.8:4). Okręg lub kraina, w 2Krl.19:37 i Iz.37:38 nazywa się ziemią Ararat. Na górze Ararat osiadła arka Noego po potopie.

Góra Ararat
Do ziemi Ararat uciekli synowie Sancheryba po zabójstwie swego ojca w świątyni Nisrocha (2Krl.19:37).

ARAWNA (wesoły? - 2Sm.14:16,18,2). Arawna Jebuzejczyk, mający swoje klepisko w Jerozolimie, na górze Moria. W tym miejscu w czasie zarazy Dawid widział anioła z mieczem, wyciągniętym nad Jerozolimą, i tutaj też przez proroka zostało obwieszczone Dawidowi, żeby zbudował ołtarz Panu na klepisku Arawny Jebuzejczyka. Arawna proponował Dawidowi to miejsce na ołtarz bezpłatnie, ale Dawid nie chciał złożyć Panu ofiary, którą dostałby jako dar, i kupił od niego klepisko i woły za 50 sykli srebra. Po złożeniu ofiar Bogu, zaraza w Izraelu została zatrzymana. Później to miejsce zostało wyznaczone przez Dawida do budowy świątyni Jerozolimskiej (2Krn.3:1). W wersecie powyżej nazywa się Ornan.

ARBA (czworokątny, krępy). Imię osoby i nazwa miasta:
  1. Arba (Joz.14:15) - największy mąż wśród Anakitów;
  2. Arba (Joz.15:13) - kananejskie miasto, założone przez Arbę (Joz.14:15), nazywało się też Kiriat-Arba, inaczej Hebron (Patrz Hebron). Tutaj mieszkał Abraham, Izaak i Jakub, po swoim powrocie do Kanaanu. Pierwotnie przeznaczone było dla plemienia Judy, lecz później zostało oddane Kalebowi (Joz.15:13). Przekazane dla synów Kehata, stało się miastem schronienia (Joz.21:11-13).

ARCHANIOŁ (przełożony aniołów, wyższy anioł – 1Tes.4:16; Judy 1:9). W Biblii wyróżnia się dziewięć różnych rang lub stopni aniołów: serafy, cheruby, aniołowie tronów, zwierzchności, mocy, potęgi, początku, archanioły i anioły. Imiona archaniołów, znane z Biblii: Michał – kto jest jak Bóg (Dan.10:13; Judy 9), Gabriel – moc Boża (Dan.8:16; Łk.1:26).

ARCHELAUS (książę ludu – Mt.2:22). Syn Heroda Wielkiego. Po śmierci swego ojca, w roku narodzenia w ciele Pana Jezusa, Archelaus zaczął panować nad Judeą. Archelaus podobny był do swego ojca w okrucieństwie i cechach swego charakteru; dlatego św. rodzina bała się wracać z Egiptu do Betlejem i osiedliła się czasowo w galilejskim mieście Nazaret. W dziesiątym roku swego panowania Archelaus został zesłany do Galii, gdzie umarł. Przyczyną tego były jego okrucieństwo i pycha, które doprowadziły Żydów do złożenia na niego skargi przed cesarzem: tak np. kiedyś w święto Paschy zabił 3 tys. Żydów w świątyni i mieście.

ARCHIPP (właściciel koni, koniuszy – Kol.4:17; Fil.1:2). Imię jednego z 70 uczniów, współpracownika apostoła Pawła. według tradycji był biskupem w Kolosach i został stracony w czasach Nerona.

ARCYKAPŁAN (2Krn.19:11). Głowa i naczelnik kapłanów. Pierwszymi arcykapłanami byli Aaron i jego następcy ze starych rodzin jego potomstwa. Wyświęcenie do stanu arcykapłańskiego dokonywało się według szczególnego obrzędu i wyróżniało się obfitym wylaniem wonnej oliwy na głowę wyświęcanego. Szaty arcykapłana były wspaniałe i cenne, nieporównywalne do ubioru zwykłych kapłanów. Opis tego obrzędu i arcykapłańskich szat zawiera się w rozdziale 28 i 29 2M. i w 3M. rozdział 8. Szata arcykapłana w Dniu Przebłagania była prostrza niż w zwykłym dniu i składała się tylko z gładkiego lnianego efodu z pasem wokół, dlatego była nazywana białą szatą, kiedy pierwsza nazywała się złotą. Arcykapłani zwykle pełnili tę funkcję dożywotnio, lecz w ostatnich latach królestwa judzkiego ten wysoki urząd jednocześnie zajmowało wielu arcykapłanów, ludzie o wątpliwej moralności i wątpliwych cnotach. Szczególnie wzniosłym i wyjątkowym obowiązkiem arcykapłanów było wchodzenie do miejsca Najświętszego i składanie tam ofiary za grzechy ludu w Dniu Pojednania. W 3M.16 znajdujemy opis tej służby kapłańskiej. W istocie, tytuł arcykapłana był najwyższym tytułem na ziemi i nic nie mogło zrównać się z nim w ważności i znaczeniu. Arcykapłan był głową wszystkich innych kapłanów i tylko on jeden mógł wchodzić do miejsca Najświętszego. Stał on przed obliczem Bożym bliżej niż wszyscy i modlił się za wszystkich Izraelitów. Był on pośrednikiem między ziemią a niebem, i praobrazem Pana Jezusa Chrystusa, wielkiego arcykapłana, który przeszedł przez niebiosa... gdzie jako przewodnik wszedł przed nami, stawszy się Arcykapłanem według porządku Melchisedeka (Hbr.5:5; 4:14; 6:20).

ARD (ucieczka). Imię osób:
  1. Ard (1M.46:21) - syn Beniamina;
  2. Ard (4M.26:40) - syn Beli, wnuk Beniamina, od niego wywodzi się rodzina Ardytów.

ARDON (garbaty – 1Krn.2:18). Syn Kaleba od jego żony Azuby.

ARELI (syn bohatera – 1M.46:16). Jeden z synów Gada, od niego wywodzi się rodzina Areliitów.

AREOPAG (gr. wzgórze Aresa – Dz.17:19-34). Było to skaliste wzniesienie prawie w samym centrum miasta. Sąd zbierający się tutaj, przede wszystkim rozpatrywał sprawy bluźnierstwa przeciwko pogańskim bóstwom; dlatego apostoł Paweł, tak ostro piętnujący bałwochwalstwo Ateńczyków, został przyprowadzony na Areopag za zwiastowanie obcych bogów (Dz.17:18). Tutaj apostoł Paweł wygłosił swoje kazanie do Ateńczyków (Dz.17:22-34). W wyniku tego kazania niektórzy uwierzyli w Pana Jezusa Chrystusa, jak np. jeden z członków Areopagu – Dionizy, niewiasta Damaris i inni z nimi. Przypuszcza się, że posiedzenia Areopagu odbywały się tylko nocą, żeby umysły sędziów Areopagitów nie zajmowały się niczym postronnym.

ARETAS (gr. pożądany, przeklęty, nieszczęsny – 2Kor.11:32). Król syryjski, teść Heroda Antypasa, władający Damaszkiem. Namiestnik Aretasa chciał pojmać apostoła Pawła, gdy ten przebywał w tym mieście; lecz apostoł uniknął niebezpieczeństwa, będąc spuszczony z okna przez wierzących w koszu z muru miejskiego. O tym wydarzeniu apostoł mówi w powyższym wersecie.

ARGOB (kamienisty? lub kraina wzgórz). Nazwa krainy i imię osoby:
  1. Argob (5M.3:4) - dziki okręg za Jordanem w Baszanie, należący do Oga, króla Baszanu. Ten okręg i cały Baszan, zostały dane przez Mojżesza połowie plemienia Manassesa. Ten okręg, z tworzącego go czarnego bazaltu, w czasach Jezusa Chrystusa nazywał się Trachonem, leżał na wschód od Jordanu, w pobliżu jeziora Galilejskiego, i posiadał kiedyś 60 dużych miast z murami i spiżowymi bramami (1Krl.4:13);
  2. Argob (2Krl.15:25) - dworzanin króla izraelskiego Pekachiasza, który został razem z nim zabity przez Pekacha, który później zajął tron Pekachiasza.

ARIA (lew – 2Krn.15:25). Dworzanin króla izraelskiego Pekachiasza, który został razem z nim zabity przez Pekacha, który później zajął tron Pekachiasza.

ARIDAJ (staropers. ariyadaya [żądza Hari] – Est.9:9). Jeden z synów Hamana, zabity przez Żydów w zamku w Suzie, w czasach Mordochaja.

ARIDATA (staropers. aris dafa [syn Hari lub dany od Hari] – Est.9:8). Jeden z synów Hamana, zabity przez Żydów w zamku w Suzie, w czasach Mordochaja.

ARIEL (lew Boży).
  1. To słowo jest jedną z alegorycznych nazw Jerozolimy u proroka Izajasza (29:1-7). Jeruzalem było głównym miastem Judy, a herbem Judy był lew, dlatego też nazywa się ono alegorycznie Ariel. To słowo jest też imieniem osób;
  2. Ariel (2Sm.23:20) - Moabita, jego dwaj synowie, wyróżniający się niezwykła siłą, zostali zabici przez Benaję, dowódcę Dawida;
  3. Ariel (Ezd.8:16) - naczelnik ludu, wysłany razem z innymi przez Ezdrasza do Iddo, przełożonego w miejscowości Kasifia.

ARIOCH (sługa boga księżyca). Imię osób:
  1. Arioch (1M.14:9) - król Ellasaru, pokonany przez Abrama w dolinie Syddim;
  2. Arioch (Dan.2:14) - dowódca gwardii przybocznej króla Nebukadnesara.

ARISAJ (nie wyjaśnione – Est.9:9). Jeden z synów Hamana, zabity przez Żydów w zamku w Suzie, w czasach Mordochaja.

ARKICI (1M.10:17). Lud pochodzący od Kanaana, zamieszkujący, jak się przypuszcza, w północnej części Fenicji. Arka była głównym ich miastem. Chuszaj, przyjaciel Dawida, był Arkijczykiem (1Sm.15:32).

ARMAGEDON (wzniesienie Megiddo – Ob.16:16). Miasto u podnóża góry Karmel, znane od momentu krwawych bitew i śmierci króla Jozjasza (2Krl.23:29; Sdz.5:19). Nazwa powyższego miasta, ze względu na jego byłą historię i wydarzenia, została użyta też w Objawieniu jako symboliczna nazwa tragicznego wydarzenia w przyszłości Kościoła chrześcijańskiego.

ARMONI (należący do pałacu, wysokiej budowli – 2Sm.21:8-9). Syn Saula od Rispy, jego nałożnicy. Wbity na pal razem ze swoim bratem Mefiboszetem i pięcioma innymi synami Saula od Mikal, przez Gibeonitów, dla przejednania winy Saula przeciwko Gibeonitom.

AR-MOAB (miasto Moabu – 4M.21:28; Iz.15:1). Kiedyś główne miasto moabickie; leżało na południe od Arnonu. Przez Greków nazywane Aeropolis. Po zdobyciu przez Izraelitów należało do plemienia Rubena. W czasach Hieronima, w 342 roku, zostało zniszczone przez trzęsienie ziemi.

ARNAN (radosny, żwawy, rześki – 1Krn.3:21). Potomek Dawida, syn Chananiasza.

ARNON (potok górski – 5M.2:24). Rzeka lub potok na południowym wschodzie Palestyny, będący kiedyś granicą między Moabem i Ammonitami, a później między Moabem i plemieniem Rubena. Wypływał z gór pustynnej Arabii i wpadał do Morza Martwego. Potok w porze zimowej jest pełen wody i bardzo wartki, ale latem prawie całkowicie wysycha.

AROD (dziki osioł? – 4M.26:17; 1M.46:16). Jeden z potomków Gada, od niego wywodzi się rodzina Arodytów.

AROER (obnażony, nagi). Nazwa miast:
  1. Aroer (5M.2:36) - miasto na północnym brzegu Arnon;
  2. Aroer (Joz.13:25) - miasto w pobliżu Rabby, oddane przez Mojżesza plemieniu Gada;
  3. Aroer (1Sm.30:28) - miasto plemienia Judy, do którego Dawid wysłał łupy zdobyczne na Amalekitach.

ARPACHSZAD (1M.10:22-24). Trzeci syn Sema, syna Noego, potomkiem którego jest Abraham. Urodził się dwa lata po potopie i był ojcem Szelacha. Imię patriarchy Arpachszada wymienia się w rodowodzie Pana Jezusa w Łk.3:36.

ARPAD (obóz – Iz.10:9). Syryjskie miasto, zawsze wymieniane w połączeniu z Hamatem, prawdopodobnie będące w pobliżu Damaszku.

ARSA (ziemia – 1Krl.16:9). Nadzorca pałacu Eli, króla izraelskiego, w Tirsie. W jego domu Zimri zabił pijanego króla Elę.

ARTAKSERKSES (hebr. Atrhahszastha, od staroperskiego Artachszatra: właściciel wielkiego królestwa lub wyniosły, wielki król lub „długoręki”). Tytuł królów perskich:
  1. Artakserkses (Ezd.4:7 i inne) - król perski, który najpierw wstrzymał odbudowę świątyni, a następnie zezwolił na kontynuowanie prac;
  2. Artakserkses (Est.1:1-2 w tekście hebrajskim: Achaszwerosz) - mąż Estery; wiemy, że panował od Indii aż do Etiopii nad stu dwudziestu siedmiu prowincjami, że jego pałac znajdował się w Suzie, stolicy Persji;
  3. Artakserkses (Dan.9:1 w tekście hebrajskim: Achaszwerosz) - ojciec Dariusza z rodu Medów.

ARTEMAS (skrócona forma od Artemidoros: dar Artemidy – Tt.3:12). Współpracownik apostoła Pawła. Według tradycji, był biskupem w Listrze. Więcej o nim nic nie wiemy.


Artemida Efeska

Świątynia Artemidy Efeskiej
Wizerunek na monetach
ARTEMIDA (doskonałość – Dz.19:27). Znana pogańska bogini grecka, zwykle przedstawiana z wieżą na głowie i z łukiem w jednym ręku, a druga trzymająca jelenia za róg. Jej kult szerzył się szczególnie w Efezie. Jej świątynia w tym mieście była tak wielka i piękna, że uważana była za jeden z siedmiu cudów świata. W roku 356 spłonęła. Ogień podłożył Herostratus. Została odbudowana przez Greków z Azji Mniejszej.

Mały srebrny model świątyni, z przedstawioną w środku boginią, sprzedawano w takiej ilości, że było to bardzo dobre zajęcie dla wielu, jak np. dla znanego Demetriusza srebrnika i innych. Apostoł Paweł stał się zagrożeniem bałwochwalców w Efezie z powodu swego głoszenia, że nie są bogami ci, którzy są rękami zrobieni (Dz.19:26). Wskutek tego rzemieślnicy trudzący się tym zajęciem, żeby ich rzemiosło nie utraciło swego znaczenia, podburzyli lud przeciwko apostołowi Pawłowi, krzycząc: Wielka jest Artemida Efeska! Wzburzony tłum uspokoił pisarz miejski (Dz.19:35-40). Z jego słów wynika, że przyczyną wzburzenia była jedynie korzyść rzemieślników i że głosiciele ewangelii nie bluźnili pogańskim bogom. Spalona za Nerona świątynia, została później zburzona przez Gotów.



ARUBBOT (okno, krata – 1Krl.4:10). Miasto plemienia Judy, w którym mieszkał jeden z 12 namiestników, Ben-Chesed, nadzorujący zaopatrzenie króla Salomona w żywność. jego położenie jest nieznane.

ARUMA (ryczący lew – Sdz.9:41). Miasto lub osada w pobliżu Sychem, w którym mieszkał Abimelech.

ARWAD (wałęsać się? – Ez.27:8-11). Miasto na wyspie Arfat, naprzeciwko miasta Antaradus położonego na lądzie stałym. W starożytności było to bogate miasto fenickie.

ARWADYCI (wałęsać się? – 1M.10:18). Plemię kananejskie, zamieszkujące miasto Arwad i pobliskie wyspy Fenicji. W czasach proroka Ezechiela uważani byli za doskonałych marynarzy i żołnierzy na służbie królów asyryjskich (Ez.27:8-11).

ARYMATEA (wysokość). Miasto w Palestynie, z którego, według jednogłośnego świadectwa czterech ewangelistów (Mt.27:57; Mk.15:43; Łk.23:51; J.19:38) pochodził Józef, mąż bogaty i sprawiedliwy, który wyprosił od Piłata ciało ukrzyżowanego Jezusa, aby je pogrzebać. W NT tę nazwę wymienia się tylko w związku z powyższym wydarzeniem. Prawdopodobnie jest to miasto tożsame z Ramą w ziemi plemienia Efraima, niedaleko Liddy (1Sm.1:1) i znane jest jako miejsce urodzenia i pogrzebania proroka Samuela. W pobliżu starożytnej Ramy pochowana została Rachela, którą prorok Jeremiasz przedstawia płaczącą nad swoimi dziećmi i która nie daje się pocieszyć (Je.31:15).

ARYSTARCH (najlepszy książę – Dz.19:29; 20:4; 27:2). Macedończyk z Tesaloniki, towarzysz i współpracownik apostoła Pawła oraz współuczestnik jego cierpień w Efezie (Kol.4:10; Fil.1:23). Będąc z apostołem w tym mieście, prawie nie zginął w wyniku wzburzenia ludu, który wywołał Demetriusz złotnik. Według tradycji, został ścięty w Rzymie.

ARYSTOBUL (gr. najlepszy doradca – Rz.16:10). Mieszkaniec miasta Rzym. Apostoł Paweł pozdrawia niektórych jego domowników.

AS (Mt.10:29 BT). Drobna miedziana moneta rzymska. W NT wymieniona jest tylko dwa razy (Mt.10:29 i Łk.12:6). Przedstawione na niej było rzymskie pogańskie bóstwo – Janus, a później, czasach Augustów, wizerunek rzymskiego cesarza.

ASA (lekarz). Imię osób:
  1. Asa (1Krl.15:8) - syn i następca Abijjama, król judzki. Rozpoczął swoje panowanie 955 lat przed Chr. i panował 41 lat. Chociaż wychowany w pogaństwie, od młodych lat pokazał swój zdecydowany sprzeciw bałwochwalstwu. Nawet swoją babkę, Maachę, pozbawił królewskiej godności za czczenie Astarty, a obrzydliwego bałwana spalił nad potokiem Kidron (1Krl.15:13). Pierwsze lata jego panowania minęły w pokoju i wykorzystał ten czas, żeby oczyścić swoje królestwo z bałwochwalstwa oraz wybudować i umocnić wiele miast. Kiedy zaś Zerach, Kuszyta, wtargnął do jego królestwa z wojskiem liczącym milion żołnierzy i 300 wozów wojennych, Asa wyszedł mu naprzeciw z 600 tys. żołnierzy w Dolinie Sefata w pobliżu Mareszy i rozbił go (2Krn.14). Po proroctwie proroka Azariasza, Asa z gorliwością usunął bałwany z całej ziemi judzkiej i z Beniamina, i ze wszystkich miast, które zdobył na pogórzu efraimskim i odnowił ołtarz Pana, który stał przed przedsionkiem Pana. Baasza, król izraelski, widząc, że jego poddani uchodzą do Judei i pozostają tam, nakazał umocnić Ramę, miasto leżące na granicy obu królestw, aby ukrócić przejście swoich poddanych do Jeruzalem i innych części Judei. Asa, korzystający dotąd z łaski i ochrony Bożej, zapomniał o Panu, i zamiast prosić Pana o obronę i zaufać Jego potężnej ręce, jak czynił to w poprzednich latach, posłał do Ben-Hadada, króla aramejskiego, żeby ten udzielił mu pomocy w Judzie przeciw Izraelowi. Ben-Hadad, skuszony darami ze skarbca świątyni Jerozolimskiej, zaraz najechał i zniszczył wiele ważnych miast izraelskich. Basza wskutek tego zostawił umacnianie Ramy, żeby bronić swoje królestwo. Asa zaś wykorzystał to i rozebrał miasto do fundamentów, wykorzystując kamień i drewno do obwarowania swoich miast. Do Asy Pan wysłał proroka, który wypomniał mu jego grzech i napiętnował, że pozostawił on Pana i zaufał bardziej ludzkiej pomocy niż Bożej; groził mu nadchodzącą za to karą. Serce Asy tak już było zatwardziałe, że w gniewie kazał wtrącić proroka do więzienia; w tym czasie także niektórym z ludu zadał Asa gwałt (2Krn.16:10). W 39 roku swego panowania Asa zachorował na nogi; lecz i to nie wpłynęło na niego i nie nawróciło serca jego do Boga: Lecz nawet w swojej chorobie nie zwracał się do Pana, ale do lekarzy (2Krn.16:12). Umarł w 41 roku swego panowania. Został pochowany w grobie, który sam dla siebie zbudował w Mieście Dawida;
  2. Asa (1Krn.9:16) - syn Elkany, ojciec Berechiasza, z Lewitów.

ASAEL (stworzony przez Boga). Imię osób:
  1. Asael (2Sm.18-23) - brat Joaba, według słów Biblii, szybkonogi jak gazela w polu; zabity przez Abnera, dowódcę Saula; pogrzebany w Betlejemie;
  2. Asael (2Krn.17:8) - Lewita, wyznaczony przez Jehoszafata, króla judzkiego, do nauczania ludu w miastach judzkich;
  3. Asael (2Krn.31:13) - Lewita, wyznaczony przez króla Hiskiasza do służby w świątyni Bożej.

ASAF (zbieracz). Imię osób:
  1. Asaf (1Krn.6:24) - syn Berechiasza, z rodu Gerszoma, syna Lewiego, znany śpiewak z nadzorujących śpiew w czasach Dawida. Był on też prorokiem. Przypisuje się mu następujące Psalmy: 50, 73, 75, 76, 77, 79, 81, 82, 83;
  2. Asaf (2Krl.18:18) - ojciec Joacha, kanclerza Hiskiasza;
  3. Asaf (Ne.2:8) - strażnik lasu królewskiego.

ASAHEL (stworzony przez Boga – Ezd.10:15). Ojciec Jonatana, który wyznaczony został przez Ezdrasza do rozsądzania spraw związanych z żonami obcoplemiennymi.

ASAJASZ (Jahwe stworzył). Imię osób:
  1. Asajasz (2Krl.22:12) - dworzanin królewski na dworze króla Jozjasza, posłany razem z innymi przez króla do prorokini Chuldy, aby zapytać o wyrocznię Pana;
  2. Asajasz (1Krn.4:36) - książę z plemienia Symeona;
  3. Asajasz (1Krn.6:15) - syn Chaggiasza, przełożony nad śpiewem w czasach Dawida;
  4. Asajasz (1Krn.9:5) - pierworodny spośród Szilonitów, z plemienia Judy;
  5. Asajasz (1Krn.15:6) - naczelnik z Merarytów, Lewita, uczestniczący w przenoszeniu Skrzyni Pańskiej.

ASALIASZ (Jahwe obronił – 2Krl.22:3). Ojciec Szafana, który został wysłany przez Jozjasza, króla judzkiego, do naprawy świątyni Pana.

ASARELA (prawy przed Bogiem – 1Krn.25:2). Z synów Asafa, wyznaczony przez Dawida razem z innymi do służby przez grę na lutniach, cytrach i cymbałach.

ASARHADDON (Aszur podarował brata – 2Krl.19:37). Syn Sancheryba, jeden z potężniejszych królów asyryjskich. On pokonał Babilonię i przyłączył ją do Asyrii; pokonał Manassesa, króla judzkiego, i zakutego w łańcuchy uprowadził do Babilonu.

ASAZJASZ (wzmocniony przez Boga – 1Krn.15:21). Lewita, śpiewak, towarzyszący Skrzyni Bożej.

ASEL (szlachetny – 1Krn.8:37). Syn Elasy, potomek Saula.

ASENAT (egip. należąca do bogini Neit – 1M.41:45,50). Córka Poti-Fera, kapłana z On, dana przez faraona Józefowi za żonę, matka Manassesa i Efraima, którzy zostali usynowieni przez Jakuba.

ASJEL (stworzony przez Boga – 1Krn.4:35). Izraelita z plemienia Symeona, którego potomek, Jehu, żył za panowania Hiskiasza.

ASMON (silny – 4M.34:4; Joz.15:4). Miasto na południowej granicy Palestyny, w granicach ziemi plemienia Judy.

ASNA (twierdza, zatracenie – Ezd.2:50). Ze sług świątynnych; jego potomkowie powrócili z Babilonu do Jeruzalem z Zerubabelem.

ASNAPPAR (wielki, wysoki – Ezd.4:10). Jeden z królów asyryjskich; do jego imienia dodaje się przydomek: wielki, sławny, i mówi się o nim, że przesiedlił obce ludy do Samarii.

ASPATA (pers. dany od konia – Est.9:7). Jeden z synów Hamana, zabity przez Żydów w zamku w Suzie, w czasach Mordochaja.

ASREEL (związany przez Boga – 1Krn.4:16). Syn Jehallelela, potomek Judy.

ASRIEL (Bóg walczy albo panuje – 4M.26:31). Głowa jednej z rodzin plemienia Manassesa, z synów Gileada.

ASSIR (jeniec). Imię osób:
  1. Assir (2M.6:24) - syn Koracha;
  2. Assir (1Krn.6:8) - syn Ebiasafa.

ASSOS (blisko, bliżej – Dz.20:13-14). Miasto i port w Myzji, na brzegu Morza Egejskiego, poniżej Troady, naprzeciw Lesbos. Apostoł Paweł po trzeciej podróży misyjnej, wracając do Jeruzalem, szedł tutaj z Troady i stąd odpłynął do Mitylene. Wyjątkowością Assos było brak w nim rzymskiego elementu: było ono całkowicie greckim miastem.

ASSUR (czerń – 1M.10:22). Drugi syn Sema. Prawdopodobnie od niego otrzymała swoją nazwę Asyria, ze swoją stolicą Niniwą (Oz.14:3; Mich.5:5).

ASYNKRYT (nieporównany – Rz.16:14). Jeden z siedemdziesięciu uczniów, pozdrawiany przez apostoła Pawła w Liście do Rzymian.

ASYRIA (od Assur – 2Krl.15:19). Potężne imperium w Azji, którego losy – wielkość i chwała, nieszczęścia i zniszczenia – zostały przepowiedziane przez proroka (Ezch.31). Według wszelkiego prawdopodobieństwa, Asyria została założona przez Aszura, który zbudował Niniwę i inne miasta, a według innych – Nimroda, 120 lat po potopie. W ogólnym znaczeniu słowa Asyria mieściła w sobie wszystkie kraje i ludy do Morza Śródziemnego na zachodzie i do rzeki Inda na wschodzie. Godne uwagi jest to, że w Biblii pod słowem Asyryjczycy rozumie się właściwie lud asyryjski lub imperium, głównym miastem którego była Niniwa; pod nazwą Babilończycy lub Chaldejczycy, rozumie się lud krainy, w której głównym miastem był Babilon, i w końcu pod nazwą Syryjczycy – lud krainy, gdzie miastami były na początku Coba i później Damaszek, i która graniczyła na południu i na południowym wschodzie z Kanaanem. Według starożytnej tradycji za założyciela Asyrii uważany jest Bela, 2 tys. lat przed Chr. Semiramida, żona Nina, króla asyryjskiego, założyła lub zbudowała Babilon i upiększyła go wspaniałymi budowlami, pałacami, wiszącymi ogrodami itp. Asyryjscy królowie szczególnie byli znani ze swej wiedzy architektonicznej i wyróżniali się szczególnym męstwem podczas wojen; ich pałace były wielkimi budowlami i często były budowane na sztucznych nasypach ziemi. Od najdawniejszych czasów bronią Asyryjczyków były włócznie, miecze, strzały i łuki. Żołnierze, szczególnie ci, którzy walczyli na wozach bojowych, nosili na sobie miedziane pancerze i hełmy. Niekiedy na wojnie wykorzystywano wieże oblężnicze.

Moneta asyryjska
W obecnym czasie tylko rozkopy wzniesień lub kurhanów, w pobliżu Mossulu, i odkryte tutaj pozostałości lub całe komnaty obszernego i wspaniałego pałacu, którego ściany pokryte są napisami i wizerunkami wojen, zwycięstw itp., są świadectwem starożytnej wielkości i chwały asyryjskiego królestwa.

ASZAN (dym – Joz.15:42). Miasto plemienia Judy, oddane później plemieniu Symeona (19:7).

ASZBEL (droga prowadząca w dół – 1M.46:21). Syn Beniamina, od niego wywodzą się Aszbelici. W 1Krn.7:6 nazywa się Jediael.

ASZCHUR (czerń, czarny – 1Krn.4:5). Syn Kaleba i Efraty, żony Chesrona, ojciec Tekoa, potomek Judy. W 1Krn.2:24 nazywa się: Aszechur.

ASZECHUR (czerń, czarny – 1Krn.2:24). Ojciec Tekoa, syn Chesrona.

ASZER (szczęśliwość – 1M.30:13) - syn Jakuba od Zylpy, służącej Lei, protoplasta plemienia Aszera. Jego działem była północna część ziemi kananejskiej, do której należała wyróżniająca się szczególnym urodzajem ziemia przy górze Karmel, zgodnie z błogosławieństwem patriarchy Jakuba, danym Aszerowi: Bardziej niż inni synowie błogosławiony jest Aszer – powiedział Mojżesz w błogosławieństwie o Aserze – niech będzie ulubieńcem braci swoich i zanurza w oliwie nogę swoją. Z żelaza i spiżu niech będą zasuwy twoje, a ile dni twoich, tyle niech będzie wygody twojej (5M.33:24-25). Aszer – tłusty jest pokarm jego – mówił umierający Jakub – dostarczać będzie przysmaków królewskich (1M.49:20). Granice ziemi Aszera były: na zachodzie – Fenicja; na północy – góry Libanu; góra Karmel i dział plemienia Manassesa – na południu; na wschodzie – plemiona Zebulona i Issachara. Anna prorokini była z plemienia Aszera (Łk.2:36). W Objawieniu (7:6), w liczbie zapieczętowanych sług Bożych, są też zapieczętowani z plemienia Aszera.

ASZER (szczęśliwy – 2Sm.2:9) - okręg lub kraina, którą po śmierci Saula władał Iszboszet, którego Abner obwołał królem.

ASZIMA (2Krl.17:30). Domowe bóstwo z Chamat, u późniejszych Izraelitów przedstawione w postaci kozła bez sierści.

ASZKALON (ogień hańby – 2Sm.1:20). Jedno z pięciu głównych warownych miast filistyńskich, leżące na wschodnim brzegu Morza Śródziemnego. Po śmierci Jozuego popadło we władanie plemienia Judy (Sdz.1:18), któremu było przeznaczone pierwotnie. W starożytności miasto znane było z czczenia Asztarte. Tutaj, do Aszkalonu, zszedł Samson i zabił 30 Filistyńczyków (Sdz.14:19). Dawid wymienia Aszkalon, płacząc po śmierci Saula (2Sm.1:20). Prorocy wielokrotnie przepowiadali jego przyszłość (Je.25:20; Am.1:8; Za.9:5). Wszystkie przepowiednie wykonały się dosłownie. W późniejszym czasie Aszkalon znane jest jako miejsce narodzin Heroda i jako miejsce wielu krwawych bitew między krzyżowcami i Saracenami. W 1270 roku zostało ostatecznie zniszczone przez sułtana Bibara. Wino z Aszkalon znane było ze swej doskonałości; zaś sam Aszkalon znany był ze swych cyprysów, fig, granatów i pszczół.

ASZKANAZ (dojarz koni – 1M.10:3). Syn Gomera, wnuk Jafeta i prawdopodobnie ojciec ludów aszkanaskich (Je.51:27), zamieszkujących okręg, leżący na południowym i południowo wschodnim brzegu Morza Czarnego. Chociaż, dokładne jego położenie nie jest znane.

ASZNA (silny, mocny). Nazwa miast:
  1. Aszna (Joz.15:33) - miasto w ziemi plemienia Judy, będące w liczbie 14 miast, leżących na nizinie;
  2. Aszna (Joz.15:43) - miasto w ziemi plemienia Judy, będące w liczbie 9 miast leżących w pobliżu Libny.

ASZPENAZ (nozdrze konia – Dan.1:3). Przełożony nad sługami dworskimi na dworze babilońskim za panowania Nebukadnesara.

ASZTAROT (Joz.9:10). Było jednym z głównych miast Oga, króla Baszanu. Zostało przydzielone plemieniu Manassesa.

ASZTARTE (Sdz.2:13). Główne żeńskie bóstwo u Fenicjan i Syryjczyków, podobnie temu, jak Baal był głównym męskim ich bóstwem, czczonym przez Filistyńczyków i inne ludy. Czczenie Asztarte wywodziło się od najdawniejszych czasów i było bardzo rozpowszechnione. Nawet Salomon wprowadził jej kult w Jeruzalem (1Krl.11:5-33). Przypuszcza się, że czterystu proroków Aszery, którzy jadają u stołu Izebel (1Krl.18:19), było na służbie powyższej bogini. Asztarte nazywała się też królową niebios, boginią księżyca, a Baal bogiem słońca. Uważana była za boginię miłości, szczęścia, wojny itd.; przedstawiana była z półksiężycem na głowie lub z rogami. W Biblii wymienia się ją zwykle w powiązaniu z Baalem. Biblia nazywa Asztarte ohydą Sydończyków (2Krl.23:13), gdyż jej kultowi towarzyszyły orgie i rozwiązłość.

ASZTEROT-KARNAIM (Asztarte z dwoma rogami – 1M.14:5). W tym mieście głównie przebywali Refaici, których pokonał Kedorlaomer i jego sprzymierzeńcy. To samo miasto wymienione jest w Joz.12:4 jako miejsce przebywania olbrzymów. Dodanie do nazwy miasta: Karnaim (dwurogi), miało miejsce dlatego, że ono, według tradycji żydowskiej, leżało między dwoma wzgórzami, lecz prawdopodobnie był to dodatek do nazwy bogini księżyca (Asztarte), ze względu na odróżnienie jej od innych bóstw. Miasto leżało za Jordanem i należało do plemienia Manassesa, było miastem lewickim.

ASZURYCI (1M.25:3). Arabskie plemię, pochodzące od Dedana, i w ten sposób od Abrahama, przez Keturę.

ASZWAT (stałość lub wykuty – 1Krn.7:33). Jeden z synów Jafleta, potomek Asera.

ATACH (przystań – 1Sm.30:30). Jedna z miejscowości, którą często odwiedzali Dawid i jego ludzie podczas przebywania w Syklag. Miejsce położenia nie jest znane.

ATAJA (Jahwe wspiera, pomaga – Ne.11:4). Syn Uzzjasza, z plemienia Judy, mieszkający w Jeruzalem po powrocie z niewoli babilońskiej. W 1Krn.9:4 nazywa się on: Uttaj.

ATALIA (Jahwe gnębi). Imię i nazwa miasta:
  1. Atalia (2Krl.8:26) - matka Achazjasza, króla judzkiego, córka Achaba i Izebel, wnuczka Omriego, króla izraelskiego;
  2. Atalia (Dz.14:25) - miasto w Pamfilii, niedaleko Morza Śródziemnego. Stąd apostoł Paweł i Barnaba, po pierwszej swej podróży, z powrotem odpłynęli do Antiochii.

ATALIASZ (Jahwe gnębi). Imię osób:
  1. Ataliasz (1Krn.8:26) - z synów Jerochama, Beniamita;
  2. Ataliasz (Ezd.8:7) - z synów Elama, ojciec Izajasza.

ATARA (korona, diadem – 1Krn.2:26). Jedna z żon Jerachmeela, matka Onama, z rodu Judy.

ATARIM (miejsce, okolica – 4M.21:1). Miejscowość znajdująca się na południu Palestyny.

ATAROT (korony). Nazwa miast:
  1. Atarot (4M.32:34) - miasto w ziemi plemienia Gada, odbudowane przez Gadytów, na wschód od Morza Martwego;
  2. Atarot (Joz.16:2) - miasto na południowej granicy ziemi plemienia Efraima;
  3. Atarot (Joz.16:7) - miasto w północnej części ziemi plemienia Efraima.

ATENY (miasto Minery – Dz.17:15). Starożytna stolica Attyki, w Grecji, nad zatoką Sarońską. Miasto sławne było nie tylko z politycznego punktu widzenia i swojej potęgi wojskowej, lecz też z krasomówstwa, literatury i wykształcenia swoich mieszkańców. Ateny powstały 1500 lat przed Chr.

Widok Aten
Apostoł Paweł odwiedził Ateny w około 52 roku i spotkał się tutaj z bałwochwalstwem. Głosił tu ewangelię, za co został doprowadzony na Areopag. Dzieje Apostolskie przedstawiają Ateńczyków lubiących przede wszystkim spędzać czas na rozmowach lub słuchaniu czegoś nowego (Dz.17:21).

ATER (niemy, zamknięty). Imię osób:
  1. Ater (Ezd.2:16) - przodek 98 osób, które powróciły z niewoli babilońskiej z Zerubabelem;
  2. Ater (Ne.10:18) - naczelnik ludu w czasach Nehemiasza, który razem z innymi podpisał umowę wierności Bogu.

ATLAJ (skrócona forma od Ataliasz: Jahwe gnębi – Ezd.10:28). Z synów Bebaja, mający żonę obcoplemienną w czasach Ezdrasza i Nehemiasza.

ATRAMENT (Jr.36:18; Ezch.9:2). Przypuszcza się, że atrament w starożytności robiono z wody i sproszkowanego węgla lub czarnej kości słoniowej z dodatkiem gumy śluzowej. Rzymianie używali do pisania czarno-purpurową ciecz, otrzymaną z pewnej ryby. Pisarze nosili przy sobie przy pasie z boku, przybory do pisania.

ATROT-BET-JOAB (korony domu Joaba – 1Krn2:54). Miasto w ziemi plemienia Judy.

ATROT-SZOFAN (korony Szofanu – 4M.32:35). Miasto w ziemi plemienia Gada.

ATTAJ (przychylny, dogodny). Imię osób:
  1. Attaj (1Krn.2:35-36) - wnuk Szeszana, syn jego córki i jego sługi Jarchy;
  2. Attaj (1Krn.12:12) - Gadyta, który przystąpił do Dawida w Syklag;
  3. Attaj (2Krn.11:20) - syn Rechabeama, króla judzkiego, i Maachy, córki Abszaloma, syna Dawida.

AUGUST CESARZ (Łk.2:1 – wyniosły, wzniosły). Krewny i następca Juliusza Cezara, był rzymskim cesarzem w czasie narodzin Pana naszego Jezusa Chrystusa; panował 41 lat, a jego następcą został Tyberiusz. Po zabójstwie Juliusza Cezara, przez jakiś czas dzielił władzę administracyjną z Antoniuszem i Lipidem, lecz w końcu sam został cesarzem, otrzymując od senatu tytuł Augusta w 27 r. przed Chrystusem. Po jego błyskotliwych zwycięstwach nastąpił powszechny pokój. Zmarł w 14 roku n.e., w 76 roku swego życia, w kwietniu. Słowo cesarz było królewskim tytułem rzymskich imperatorów; dlatego też tym imieniem nazywali się i następni imperatorzy Tyberiusz i Neron (Mt.22:21; Dz.25:11). Zaś tytuł August był osobistym wyróżnikiem, przy czym i po śmierci króla dany tytuł był dodawany do imperatorskiego tytułu. Z poetów czasów Augusta, zwanych złotym wiekiem rzymskiej literatury, szczególnie są znani: Wergiliusz, Horacy i Owidiusz. Dla nas panowanie Augusta szczególnie interesujące jest w innym znaczeniu. August wydał nakaz przeprowadzenia narodowego spisu w całym swoim państwie (Łk.2:1). W wyniku czego Maria i Józef musieli pójść do spisu z Nazaretu w Judei, do Betlejem, miasta Dawidowego, gdyż byli z rodu i domu Dawida, i w tym czasie narodził się Zbawiciel świata, Chrystus Pan. Tak wypełniło się proroctwo Micheasza o narodzeniu Zbawiciela w Betlejemie Judzkim (Mich.5:1-2). Należy tu zauważyć, że powyższy czas między samymi poganami był czasem szczególnych tęsknot i oczekiwań. Swetoniusz i Tacyt piszą, że w tym czasie po całym Wschodzie chodziła pogłoska, iż w tych dniach powinien ukazać się Władca świata. Nie można nie widzieć też mądrego zrządzenia Bożego w wprowadzonym porządku rządzenia w czasach Augusta. Jedność władzy rzymskiej i wprowadzony przy tym twardy porządek rządzenia, zbliżał i łączył ze sobą różne narody, ułatwiał kontakt między najbardziej oddalonymi ludami. To wszystko sprzyjało apostołom w rozprzestrzenianiu ewangelii i chrześcijańskiej wiary.

AWEN (znikomość, nicość – Am.1:5). Dolina w Syrii; nazywana też doliną Libanu, gdyż znajdowała się między dwoma pasmami gór Libańskich (Joz.11:17). Były tutaj kiedyś wspaniałe miasta. W tych miastach było dużo pogańskich świątyń, poświęconych Baalowi. Prawdopodobnie dlatego prorok, przepowiadając nadchodzące nieszczęścia Syryjczykom za ich postępowanie, nazywa tę dolinę Awen, tj. doliną nicości, pokazując tym z jednej strony nicość ich bożków, a z drugiej, marność polegania na nich.

AWIT (ruiny – 1M.36:36). Miasto w Edomie, rezydencja Hadada, króla Edomu, znanego ze zwycięstwa nad Midianitami na polu moabskim.

AWWA (zniszczenie, spustoszenie – 2Krl.17:24). Nazwa miasta zajętego przez króla asyryjskiego, którego mieszkańców przesiedlił on do opustoszałego miasta Samarii, według powszechnego zwyczaju asyryjskich królów w tym okresie. Przypuszcza się, że leżało ono w pobliżu Babilonu. Niektórzy utożsamiają je z miastem Iwwa (2Krl.18:34; 19:13).

AWWIJCZYCY (żyjący w pustynnych miejscach – Joz.13:3). Starożytny lud kananejski, mieszkający w osadach do samej Gazy, a po wygnaniu stąd przez Kaftorytów, będący w różnych miejscach Palestyny.

AZANIASZ (usłyszany przez Jahwe – Ne.10:9). Lewita, ojciec Jeszuy, jednej z osób, które podpisały umowę bycia wiernym Bogu i nie wchodzenia w pokrewieństwo z obcymi ludami.

AZAREL (Jahwe pomaga). Imię osób:
  1. Azarel (1Krn.12:6) - jeden z dzielnych wojowników Dawida, którzy przeszli do niego w Syklag;
  2. Azarel (1Krn.25:18) - jedna z osób, wyznaczonych przez Dawida, do śpiewu;
  3. Azarel (1Krn.27:22) - syn Jerochama, zwierzchnik plemienia Dana, jeden z książąt izraelskich;
  4. Azarel (Ezd.10:41) - miał żonę obcoplemienną;
  5. Azarel (Ne.11:13) - ojciec Amaszesaja, jednego z dzielnych mężów, wybranych według losów do osiedlenia się w Jeruzalemie po powrocie z niewoli;
  6. Azarel (Ne.12:36) - jeden z synów kapłańskich, obecny przy poświęceniu murów Jeruzalemu.

AZARIASZ (Jahwe pomaga). W ST występuje około 27 osób o tym imieniu. Najważniejsze osoby, to:
  1. Azariasz (2Krl.14:21) - dziesiąty król judzki, syn i następca Amasjasza. W 2Krn.26:1,3-5 nazywa się on Uzzjasz lub Uzjasz np. w Iz.1:1. Był to król w wielu dziedzinach bardzo bogobojny; lecz kiedy stał się silny, jego serce wpadło w pychę i stał się przestępcą przed Panem. Wszedł on do przybytku Pańskiego, żeby złożyć ofiarę z kadzidła na ołtarzu kadzenia, nie będąc kapłanem. Kapłani sprzeciwili się temu. Uzzjasz rozgniewał się, a miał właśnie w ręku kadzielnicę do kadzenia. A gdy tak gniewał się na kapłanów, wystąpił trąd na jego czole wobec kapłanów w świątyni Pańskiej przy ołtarzu kadzenia... I był król Uzzjasz trędowaty aż do swojej śmierci, i mieszkał w domu odosobnionym dla trędowatych, gdyż był wyłączony z świątyni Pańskiej (2Krn.26);
  2. Azariasz (2Krn.26:17) - arcykapłan w czasach króla Uzzjasza, który razem z 80 kapłanami, piętnował króla za to, że ten odważył się wejść do świątyni, żeby złożyć ofiarę z kadzidła na ołtarzu kadzenia;
  3. Azariasz (1Krl.4:2) - syn Sadoka kapłana w czasach panowania Salomona;
  4. Azariasz (2Krn.15:1,19) - syn Odeda, prorok w czasach Asy, króla judzkiego. Z okazji zwycięstwa nad Zerachem, królem Kuszytów, opanowany przez Ducha Bożego, przekonywał króla i lud do pozostawienia bałwochwalstwa i do wiernej służby Bogu prawdziwemu. Usłuchawszy jego rady, król i lud zawarli przymierze z Bogiem, przysięgając, że nigdy nie oddalą się od Niego; Bóg błogosławił ich długotrwałym pokojem;
  5. Azariasz (2Krn.21:2,4) - dwaj bracia z synów Jehoszafata, króla judzkiego; nieludzko zabici razem z innymi braćmi przez ich brata Jehorama, króla judzkiego;
  6. Azariasz (2Krn.23:1) - imię dwóch setników, którzy pomogli kapłanowi Jehojadzie w osadzeniu na tronie Joasza;
  7. Azariasz (2Krn.31:10,13) - arcykapłan z rodu Sadoka, w czasach panowania Hiskiasza;
  8. Azariasz (Dan.1:6) - jeden z młodzieńców, towarzyszów w babilońskiej niewoli proroka Daniela, nazwany w Babilonie Abed-Neg.

AZAZJASZ (Jahwe czyni silnym). Imię osób:
  1. Azazjasz (1Krn.28:20) - ojciec Ozeasza, postawionego przez Dawida jako przełożony nad Efraimitami;
  2. Azazjasz (2Krn.31:13) - nadzorca nad darami i ofiarami w świątyni, utrzymującymi kapłanów i Lewitów, w czasach panowania Hiskiasza.

AZBUK (może być: pozostawiony – Ne.3:16). Ojciec Nehemiasza, naczelnika połowy okręgu Bet-Sur, odbudowującego mury Jeruzalemu po powrocie z niewoli babilońskiej.

AZEKA (szpara, szczelina, pęknięcie lub świeżo wykarczowany grunt – Joz.15:35). Miejscowość w ziemi plemienia Judy. Do tego miejsca Jozue ścigał Kananejczyków w bitwie z Adoni-Sedekiem i jego sprzymierzeńcami, których wojska w cudowny sposób zostały zniszczone przez kamienny grad z nieba; w pobliżu tego miasta rozłożyły się wojska filistyńskie przed pojedynkiem Dawida z goliatem (1Sm.17:1). Miasto zostało umocnione przez Rechabeama po podziale królestwa (2Krn.11:9). To miasto istniało jeszcze w czasach napaści królów babilońskich; wymienia się je po powrocie Żydów z niewoli (Ne.11:30).

AZEL (bok, strona, zbocze). Nazwa miejscowości i nazwa granicy:
  1. Azel (Zach.14:5) - miejscowość w pobliżu Jeruzalem, prawdopodobnie ta sama, która wymieniona jest w Mich.1:11 pod nazwą Bet-Haesel;
  2. Azel (Za.14:5) - tak u proroka Zachariasza nazywa się granica, do której rozpościera się zbocze góry Oliwnej, kiedy Bóg wyjdzie do walki z narodami, które wystąpią przeciwko Jeruzalem. Jest to wyraziste miejsce w księdze Zachariasza: Wtedy będziecie uciekać do tej doliny między moimi górami, gdyż ta dolina będzie sięgała aż do Azel; a będziecie uciekać tak, jak uciekaliście przed trzęsieniem w czasach Uzjasza, króla judzkiego. Potem przyjdzie Pan, mój Bóg, a z nim wszyscy święci.

AZEZ (silny – 1Krn.5:8). Jedna z osób wymienionych w rodowodzie plemienia Rubena.

AZGAD (mocny w szczęściu). Imię osób:
  1. Azgad (Ezd.2:12) - jedna z osób, której potomkowie powrócili z Zerubabelem z niewoli babilońskiej;
  2. Azgad (Ne.10:16) - jedna z osób, które w czasach Ezdrasza i Nehemiasza podpisały zobowiązanie bycia wiernym Bogu.

AZIZA (silny, bohater – Ezd.10:27). Z synów Zattua, mający żonę obcoplemienną.

AZJA (Dz.2:9). Strona świata, znana starożytnym jako jedna z czterech wielkich części świata. Ta nazwa pierwotnie określała tylko niedużą prowincję Lidię. Nazwa stopniowo rozprzestrzeniała się w swoim znaczeniu, póki nie zaczęto ją określać całej Małej Azji, i w końcu pod tą nazwą zaczęto już rozumieć całą obszerną część wschodnią kuli ziemskiej. Ta rozległa część świata niewątpliwie była miejscem zadziwiających wydarzeń, ściśle związanych z pochodzeniem, historią i losami rodzaju ludzkiego. Jest to miejsce stworzenia człowieka i jego upadku, wędrówki pierwszych patriarchów i założenia pierwszych kolonii na ziemi po budowie wieży Babel, różnorodnych wędrówek, pokus i chwały Abrahama, powstania, chwały i upadku izraelskiego królestwa; jest to święte miejsce narodzin, życia, cudów, śmierci, zmartwychwstania i wniebowstąpienia naszego Pana. W Azji był Eden i tutaj Boży Syn poniósł swój krzyż golgodzki. Mała Azja jest półwyspem na zachodnim lub południowo zachodnim brzegu Azji, wdzierającym się w Morze Śródziemne, rozpościerając się na wschód nawet do Eufratu, na zachód do wysp Morza Śródziemnego, na północ do tak zwanego obecnie Morza Czarnego, na południe do Morza Śródziemnego. Składała się z następujących prowincji: Tracja, Myzja, Bitynia, Kapadocja, Paflagonia, Galacja, Pont, Lidia, Karia, Frygia, Licja, Pizydia, Pamfilia, Likaonia, Kapadocja, Cylicja. W tym znaczeniu, w jakim użyta jest ta nazwa w Dz.2:9; 6:9;19:10 i inne, oznacza już ona rzymską Azję, zarządzaną przez prokonsulów, i mieści w sobie tylko pojęcie o części Małej Azji, która zawierała w sobie Frygię, Myzję, Karię i Lidię. W tych granicach było siedem zborów azjatyckich (Ob.1:4-11). W Dz.27:2 nazwa Azja może odnosić się do Małej Azji, ale tylko do południowo zachodnich jej obrzeży. We wszystkich innych przypadkach ona tak wyróżnia się innych części Małej Azji lub tak blisko związana jest z Efezem, że mimo woli nasuwa się myśl, iż pod tą nazwą rozumie się właściwie tę Azję, w której głównym miastem był Efez.

AZJARCHA (Dz.19:31 BT). Tak nazywali się przedstawiciele władzy w azjatyckich prowincjach, w obowiązku których było organizowanie publicznych obchodów ku czci bóstw i cesarza rzymskiego oraz religijnych widowisk (Herod. I, 142 str.).

AZJEL (pocieszenie Boże – 1Krn.15:20). Jeden z Lewitów drugiego stopnia, uczestniczący w śpiewie na tonach wysokich, kiedy przenoszono Skrzynię Bożą do Jeruzalemu, do nowo wybudowanego przybytku z domu Obeda, za panowania Dawida. W 18 wersecie jego imię brzmi pełniej, mianowicie: Jaazjel.

AZMAWET (śmierć jest silna). Imię osób i nazwa miasta:
  1. Azmawet (2Sm.23:31; 1Krn.11:33) - jeden z dzielnych rycerzy Dawida;
  2. Azmawet (1Krn.8:36; 9:42) - potomek Saula;
  3. Azmawet (1Krn.12:3) - ojciec Jezjela i Peleta, łuczników, którzy przyłączyli się do Dawida w Syklag;
  4. Azmawet (1Krn.27:25) - syn Adiela, postawiony nad skarbcem królewskim Dawida;
  5. Azmawet (Ezd.2:24; Ne.12:29) - miasto w ziemi plemienia Judy lub Beniamina, w pobliżu Jeruzalemu, nazywanego też Bet-Azmawet (Ne.7:28). Czterdzieści dwie osoby jego mieszkańców, nazwanych synami Azmaweta, było w liczbie, którzy powrócili z niewoli babilońskiej z Zerubabelem. Niektórzy z nich, synowie śpiewaków, mieli swoje osady w pobliżu Azmawet i byli obecni przy poświęceniu murów Jeruzalemu (Ne.12:29).

AZNOT-TABOR (szczyty Taboru – Joz.19:34). Miasto na południowej granicy plemienia Naftaliego, będącego najdalej na północ ze wszystkich 12 plemion. Jego związek z górą Tabor, będącej na południowej granicy plemienia Zebulona, nie jest całkowicie jasny.

AZOR (pomocnik – Mt.1:13-14). Jedna z osób wymieniona w rodowodzie naszego Pana, syn Eliakima i ojciec Sadoka.

AZOT (hebr. Aszdod, umocnione miejsce – Joz.11:22; Dz.8:40). Jedno z pięciu głównych miast filistyńskich, na wschodnim wybrzeżu Śródziemnego Morza. Tutaj znajdowała się świątynia Dagona, w której Filistyńczycy ustawili Skrzynię Pańska. Azot był wielokrotnie niszczony (2Krn.26:6; Iz.20:1). Chrześcijaństwo znalazło miejsce w Azocie w czasach apostołów i prawdopodobnie przyczynił się do tego Filip (Dz.8:40).

AZRIEL (pomoc Boża). Imię osób:
  1. Azriel (Je.36:26) - ojciec Serajasza, któremu Jojakim, król judzki, nakazał pojmać Barucha pisarza i Jeremiasza proroka;
  2. Azriel (1Krn.5:24) - jeden z naczelników pół plemienia Manassesa, mieszkającego za Jordanem;
  3. Azriel (1Krn.27:19) - ojciec Jerimota, wyznaczonego przez Dawida na zwierzchnika plemienia Naftaliego.

AZRIKAM (moja pomoc powstaje). Imię osób:
  1. Azrikam (1Krn.3:23) - potomek Salomona;
  2. Azrikam (1Krn.8:38) - jeden z synów Asela, potomek Jonatana;
  3. Azrikam (1Krn.9:14) - ojciec Chaszszuba, jednego z Lewitów, mieszkających w Jeruzalemie;
  4. Azrikam (2Krn.28:7) - zarządca pałacu Achaza, zabity przez Zikriego.

AZUBA (opuszczenie). Imię osób:
  1. Azuba (1Krl.22:42) - córka Szilchiego, matka króla Jehoszafata;
  2. Azuba (1Krn.2:18-19) - żona Kaleba.

AZUR (pomocnik – Je.28:1). Ojciec Chananiasza, fałszywego proroka z Gibeonu.

AZZAN (ostry – 4M.34:26). Ojciec Paltiela, księcia plemienia Issachara, wyznaczonego razem z innymi książętami pozostałych plemion, do pomocy w rozdziale ziemi kananejskiej między Izraelitów.

AZZUR (pomocnik). Imię osób:
  1. Azzur (Ne.10:18) - jedna z osób, która podpisała umowę bycia wiernym Bogu;
  2. Azzur (Ez.11:1) - ojciec Jaazaniasza, jednego z książąt izraelskich, knującego zło i dającego złe rady.