Spirytyzm to nauka o duchach, rozmowa z duchami, wywoływanie ich i wchodzenie z nimi w kontakt. Spirytyzm jest religią przyszłości, kiedy to wiedza tajemna zastąpi wiarę. Kolebką spirytyzmu było mieszkanie farmera Foxa w Hydeville (USA) w roku 1848. Leach Fox — Fish zakłada pierwsze Towarzystwo Spirytystyczne w Stanie Nowy York. Z Hydeville spirytyzm rozpowszechnił się po całej Ameryce, następnie zaś za pośrednictwem literatury po całym świecie. W samej Europie liczy on ok. 60 milionów zwolenników. l czemu przypisać tak ogromne rozpowszechnienie się spirytyzmu? Biblia odpowiada, że „w czasach ostatecznych odstąpią niektórzy od wiary..." (1Tym. 4,1). Wspomnieć trzeba, że do największych szermierzy spirytyzmu należeli: Amerykanin Andrew J. Davis, który w latach 1845/47 podyktował w somnambulizmie (sen hipnotyczny) całe dzieło „Zasady przyrody", oraz Francuz Hipolit D. Rivail, który pod pseudonimem Alana Cardeca napisał „Księgę duchów" — „biblię spirytystów". W Polsce najwięcej spopularyzował spirytyzm Ochorowicz przez swe 5-tomowe dzieło „Zjawiska mediumizmu", oraz dr. Handank przez seanse spirytystyczne.
Pan Bóg jednak na kartach Pisma Świętego surowo zakazał uprawiania tego rodzaju niecnych praktyk: „Niech nie znajdzie się pośród ciebie... wywoływacz duchów... ani wzywający zmarłych" (Deut. 18,10-14. por. Lev. 19,31). l choć wyjątkowo jedyny raz w Biblii Bóg dopuścił wywołanie Proroka Samuela na prośbę Saula za pośrednictwem wróżki w Endor (l Król. 28,7-25. por. 1Kron. 10,13.14), to jednak uczynił to z całą świadomością, aby udowodnić, że zjawiska takie istnieją, ale nie wolno się nimi zajmować (Deut. 18,12.14), większość bowiem ludzi zajmujących się spirytyzmem kończy swoje życie w zakładzie zamkniętym lub samobójstwem. W Starym Testamencie wywoływanie duchów karano śmiercią (Lev. 20,6.27. Iz. 8,19. por. 1Sam. 28,3).
Dalszą dziedziną zjawisk paranormalnych jest okultyzm. Jest to nauka zabiegająca o kontakt z siłami tajemnymi dla zdobycia od nich siły nadprzyrodzonej lub wiedzy. Termin pochodzi z jęz. łacińskiego „occultus" — ukryty, tajemny.
Okultyzm to mieszanina nauki neoplatońskiej z gnostycką i kabalistyczną. Rozwinął się niesłychanie w ostatnich czasach i przyjął nazwę teozofii.
Termin pochodzi z jęz. łacińskiego „medium" — środek, pośredniczenie, ponieważ w seansach spirytystycznych są w użyciu pośrednicy pomiędzy ludźmi a duchami.
Termin zaczerpnięty z jęz. greckiego (nekros - trup). Jest to zjawisko zajmujące się wzywaniem umarłych, zaklinaniem zmarłych i kontaktowaniem się z nimi na podłożu okultystycznym. Biblia stanowczo tego zabrania (Deut. 19,11. Iz. 8,19).
Jest to okultystyczna zdolność widzenia pozazmysłowego. W tej dziedzinie największą znakomitością był Szwed Emanuel Swedenborg, który z odległości kilkuset kilometrów widział pożar Sztokholmu. Znani byli także okultyści: Osso-wiecki, Klimuszko, Towiański.
Stanowi kompleks zjawisk paranormalnych we wszelkich możliwych objawach parapsychologii, m.in. są to: